Mercurial > emacs
comparison etc/TUTORIAL.nl @ 59557:0d43dbf12c98
Correct translation and the Dutch text (typos).
More consistent use of terminology.
author | Eli Zaretskii <eliz@gnu.org> |
---|---|
date | Sat, 15 Jan 2005 13:52:26 +0000 |
parents | 816ffa1bfab5 |
children | 1fb3f7454c32 cb67264d6096 |
comparison
equal
deleted
inserted
replaced
59556:899be1c53d98 | 59557:0d43dbf12c98 |
---|---|
1 Copyright (c) 1985 Free Software Foundation, Inc; Zie de voorwaarden onderaan. | 1 Copyright (c) 1985, 2004, 2005 Free Software Foundation, Inc; Zie de voorwaarden onderaan. |
2 Je leest nu de Emacs uitleg, zoals vertaald door Pieter Schoenmakers. | 2 Je leest nu de Emacs-inleiding, zoals vertaald door Pieter Schoenmakers. |
3 | 3 |
4 De meeste Emacs commando's gebruiken de CONTROL toets (soms CTRL of CTL | 4 De meeste Emacs-commando's gebruiken de CONTROL-toets (soms CTRL of CTL |
5 genaamd) en/of de META toets (soms genaamd EDIT of ALT). In plaats van | 5 genaamd) en/of de META-toets (soms genaamd EDIT of ALT). In plaats van |
6 steeds de volledige naam te noemen, gebruiken we de volgende afkortingen: | 6 steeds de volledige naam te noemen, gebruiken we de volgende afkortingen: |
7 | 7 |
8 C-<chr> betekent: houd de CONTROL toets ingedrukt en type de toets <chr> | 8 C-<ltr> betekent: houd de CONTROL-toets ingedrukt en tik de toets <ltr> |
9 Dus C-f wordt: houd de CONTROL toets ingedrukt en type f. | 9 Dus C-f wordt: houd de CONTROL-toets ingedrukt en tik f. |
10 M-<chr> betekent: houd de META, EDIT of ALT toets ingedrukt en type de | 10 M-<ltr> betekent: houd de META-, EDIT- of ALT-toets ingedrukt en tik de |
11 toets <chr>. Als er geen toets META, EDIT of ALT is, kun je ook | 11 toets <chr>. Als er geen toets META, EDIT of ALT is, kun je ook |
12 eerst de ESC toets typen, gevolgd door <chr>. We refereren aan | 12 eerst de ESC-toets tikken, gevolgd door <ltr>. We verwijzen naar |
13 de ESC toets als <ESC>. | 13 de ESC toets als <ESC>. |
14 | 14 |
15 BELANGRIJK: om Emacs te verlaten, type C-x C-c (twee tekens). | 15 BELANGRIJK: om Emacs te verlaten, tik C-x C-c (twee tekens). |
16 De tekens ">>" tegen de linker kantlijn nodigen je uit om een | 16 De tekens ">>" tegen de linkerkantlijn nodigen je uit om een |
17 bepaald commando te proberen. Bijvoorbeeld: | 17 bepaald commando te proberen. Bijvoorbeeld: |
18 <<Blank lines inserted here by startup of help-with-tutorial>> | 18 <<Blank lines inserted here by startup of help-with-tutorial>> |
19 >> Type nu C-v (volgend scherm) om naar het volgende scherm te gaan. | 19 >> Tik nu C-v (volgend scherm) om naar het volgende scherm te gaan. |
20 (Geef nu het commando door de control toets ingedrukt te houden | 20 (Geef nu het commando door de CONTROL-toets ingedrukt te houden |
21 terwijl je de v typt.) | 21 terwijl je de v tikt.) |
22 Vanaf nu moet je dit steeds herhalen als je klaar bent met het | 22 Vanaf nu moet je dit steeds herhalen als je klaar bent met het |
23 lezen van een scherm. | 23 lezen van een scherm. |
24 | 24 |
25 Merk op dat er een tweeregelige overlap is als je van een scherm naar | 25 Merk op dat er een overlapping van twee regels is als je van een scherm naar |
26 het volgende scherm gaat; dit zorgt voor continuïteit bij het lezen van | 26 het volgende gaat; dat zorgt voor continuïteit bij het lezen van |
27 de tekst. | 27 de tekst. |
28 | 28 |
29 Het eerste wat je moet weten is hoe je naar verschillende plaatsen in de | 29 Het eerste wat je moet weten, is hoe je je naar verschillende plaatsen in de |
30 tekst kunt bewegen. Je weet al hoe je een scherm vooruit moet gaan: met | 30 tekst kan bewegen. Je weet al hoe je een scherm vooruit moet gaan: met |
31 C-v. Om een scherm terug te gaan, type M-v (houd de META toets ingedrukt | 31 C-v. Om een scherm terug te gaan, tik je M-v (houd de META-toets ingedrukt |
32 en type v, of type <ESC>v als je geen META, EDIT of ALT toets hebt). | 32 en tik v, of tik <ESC>-v als je geen META, EDIT of ALT toets hebt). |
33 | 33 |
34 >> Probeer nu een paar keer M-v, steeds gevolgd door C-v. | 34 >> Probeer nu een paar keer M-v, steeds gevolgd door C-v. |
35 | 35 |
36 | 36 |
37 * SAMENVATTING | 37 * SAMENVATTING |
41 | 41 |
42 C-v ga een scherm vooruit | 42 C-v ga een scherm vooruit |
43 M-v ga een scherm terug | 43 M-v ga een scherm terug |
44 C-l maak het scherm schoon en teken alle tekst | 44 C-l maak het scherm schoon en teken alle tekst |
45 opnieuw, waarbij de regel waarop de cursor | 45 opnieuw, waarbij de regel waarop de cursor |
46 staat op het midden van het scherm terecht | 46 staat, op het midden van het scherm terecht |
47 komt. (C-l is control-L, niet control-1.) | 47 komt. (C-l is CONTROL-L, niet CONTROL-1.) |
48 | 48 |
49 >> Kijk waar de cursor is en onthoud de tekst in zijn omgeving. | 49 >> Kijk waar de cursor staat, en onthoud de tekst errond. |
50 Type C-l. | 50 Tik C-l. |
51 Zoek de cursor en merk op dat 'ie nog steeds bij dezelfde tekst staat. | 51 Zoek de cursor en merk op dat hij nog steeds bij dezelfde tekst staat. |
52 | 52 |
53 | 53 |
54 * BASISCOMMANDO'S CURSORBEWEGINGEN | 54 * BASISCOMMANDO'S CURSORBEWEGINGEN |
55 ---------------------------------- | 55 ---------------------------------- |
56 | 56 |
57 Het is handig om per scherm te bewegen, maar hoe beweeg je nu | 57 Het is handig om je per scherm te bewegen, maar hoe beweeg je je nu |
58 naar een specifieke plaats op het scherm? | 58 naar een specifieke plaats op het scherm? |
59 | 59 |
60 Er is een aantal manieren waarop je dit kunt doen. De basismanier is | 60 Er is een aantal manieren waarop je dit kan doen. Je kan de |
61 m.b.v de commando's C-p, C-b, C-f en C-n. Elk van deze commando's | 61 pijltjestoetsen gebruiken, maar het is efficïenter om je handen in de |
62 standaardhouding te laten, en de commando's C-p, C-b, C-f en C-n te | |
63 gebruiken. Elk van deze commando's | |
62 verplaatst de cursor precies een regel of teken in een bepaalde richting | 64 verplaatst de cursor precies een regel of teken in een bepaalde richting |
63 op het scherm. Hier volgt een figuur met de vier commando's en de | 65 op het scherm. Hier volgt een figuur met de vier commando's en de |
64 richting waarin ze de cursor bewegen: | 66 richting waarin ze de cursor bewegen: |
65 | 67 |
66 vorige regel, C-p | 68 vorige regel, C-p |
69 achteruit, C-b .... huidige cursorpositie .... vooruit, C-f | 71 achteruit, C-b .... huidige cursorpositie .... vooruit, C-f |
70 : | 72 : |
71 : | 73 : |
72 volgende regel, C-n | 74 volgende regel, C-n |
73 | 75 |
74 >> Verplaats, m.b.v. C-n of C-p, de cursor naar de middelste regel van | 76 >> Verplaats, met C-n of C-p, de cursor naar de middelste regel van |
75 de figuur. Type dan C-l om de hele figuur in het midden van het | 77 de figuur. Tik dan C-l om de hele figuur in het midden van het |
76 centrum te plaatsen. | 78 centrum te plaatsen. |
77 | 79 |
78 Met een beetje kennis van het Engels zijn deze commando's gemakkelijk te | 80 Met een beetje kennis van het Engels zijn deze commando's gemakkelijk te |
79 onthouden: de P komt van previous (vorige), de N van next (volgende), de | 81 onthouden: de p komt van "previous" (vorige), de n van "next" (volgende), de |
80 B van backward (achteruit) en de F van forward (vooruit). Dit zijn de | 82 b van "backward" (achteruit) en de f van "forward" (vooruit). Dit zijn de |
81 basiscommando's om de cursor te bewegen, dus je zult ze CONTINUE | 83 basiscommando's om de cursor te bewegen, dus je zult ze VOORTDUREND |
82 gebruiken: Het is slim als je ze nu leert te gebruiken. | 84 gebruiken: het is vooruitziend als je ze nu leert te gebruiken. |
83 | 85 |
84 >> Type een paar keer C-n om de cursor op deze regel te krijgen. | 86 >> Tik een paar keer C-n om de cursor op deze regel te krijgen. |
85 | 87 |
86 >> Beweeg binnen de regel met C-f (herhaaldelijk) en terug omhoog met C-p | 88 >> Beweeg je binnen de regel met C-f (herhaaldelijk) en terug omhoog met C-p. |
87 Let op wat C-p doet als de cursor midden in een regel staat. | 89 Let op wat C-p doet als de cursor midden in een regel staat. |
88 | 90 |
89 Elke regel eindigt met een Newline teken (het Engelse `new line' betekent | 91 Elke regel eindigt met een Newline-teken (het Engelse "new line" betekent |
90 `nieuwe regel'); dit teken scheidt elke regel van de volgende. De laatste | 92 "nieuwe regel"); dit teken scheidt elke regel van de volgende. De laatste |
91 regel in een bestand moet eigenlijk ook met een Newline eindigen (maar dat | 93 regel in een bestand zou eigenlijk ook met een Newline moeten eindigen (maar dat |
92 is niet noodzakelijk voor Emacs ). | 94 is niet noodzakelijk voor Emacs). |
93 | 95 |
94 >> Type het commando C-b terwijl de cursor aan het begin van een regel | 96 >> Probeer C-b aan het begin van een regel. |
95 staat. De cursor zal naar het eind van de vorige regel bewegen, | 97 De cursor zal zich naar het eind van de vorige regel bewegen, |
96 omdat je achteruit over het Newline teken gaat. | 98 omdat je achteruit over het Newline teken gaat. |
97 | 99 |
98 Net als C-b kan ook C-f over Newline tekens heen bewegen. | 100 Net als C-b kan ook C-f zich over Newline-tekens heen bewegen. |
99 | 101 |
100 >> Type nog een aantal keren het commando C-b, zodat je door krijgt waar de | 102 >> Tik nog een aantal keren het commando C-b, zodat je een gevoel krijgt waar de |
101 cursor is. | 103 cursor is. |
102 Type dan enkele keren C-f om de cursor terug naar het einde van de regel | 104 Tik dan enkele keren C-f om de cursor terug naar het einde van de regel |
103 te bewegen. | 105 te bewegen. |
104 Een C-f commnado beweegt de cursor dan naar de volgende regel. | 106 Een verder C-f commando beweegt de cursor dan naar de volgende regel. |
105 | 107 |
106 Wanneer je de cursor voorbij het begin of het einde van het scherm beweegt | 108 Wanneer je de cursor voorbij het begin of het einde van het scherm beweegt, |
107 zal de tekst over het scherm heen schuiven. Dit heet `scrollen', of | 109 zal de tekst over het scherm heen schuiven. Dit heet "scrollen", of |
108 `schuiven' in goed Nederlands. Door te scrollen zorgt Emacs ervoor dat de | 110 "schuiven" in goed Nederlands. Door te scrollen zorgt Emacs ervoor dat de |
109 cursor de gewenste beweging kan doen zonder dat de cursor van het scherm | 111 cursor de gewenste beweging kan maken zonder dat de cursor van het scherm |
110 af beweegt. | 112 af beweegt. |
111 | 113 |
112 >> Probeer de cursor voorbij de onderkant van het scherm te bewegen met | 114 >> Probeer de cursor voorbij de onderkant van het scherm te bewegen met |
113 C-n en zie wat er gebeurt. | 115 C-n en zie wat er gebeurt. |
114 | 116 |
115 Als beweging op letterteken te langzaam gaat, kun je de cursor ook per | 117 Als de beweging per teken te langzaam gaat, kan je de cursor ook per |
116 woord bewegen. M-f (Meta-f) beweegt de cursor een woord vooruit en M-b | 118 woord bewegen. M-f (META-f) beweegt de cursor een woord vooruit en M-b |
117 een woord achteruit. | 119 een woord achteruit. |
118 | 120 |
119 >> Type enkele keren M-f en M-b. | 121 >> Tik enkele keren M-f en M-b. |
120 | 122 |
121 Als je midden in een woord staat beweegt M-f de cursor naar het eind van | 123 Als je midden in een woord staat, beweegt M-f de cursor naar het eind van |
122 het woord. Als je op een witte ruimte tussen woorden staat beweegt M-f de | 124 het woord. Als je op een witte ruimte tussen twee woorden staat, beweegt M-f de |
123 cursor naar het eind van het volgende woord. Het commando M-b beweegt | 125 cursor naar het eind van het volgende woord. Het commando M-b beweegt |
124 analoog, de andere kant op. | 126 de cursor analoog de andere kant op. |
125 | 127 |
126 >> Type enkele keren M-f en M-b en daar tussendoor enkele keren C-f en C-b, | 128 >> Tik enkele keren M-f en M-b en daar tussendoor een paar maal C-f en C-b, |
127 zodat je ziet wat M-f en M-b doen vanaf bepaalde plaatsen in een | 129 zodat je ziet wat M-f en M-b doen vanaf bepaalde plaatsen in een |
128 woord en tussen twee woorden. | 130 woord en tussen twee woorden. |
129 | 131 |
130 Merk op dat er een analogie zit tussen enerzijds C-f en C-b en | 132 Merk op dat er een analogie bestaat tussen enerzijds C-f en C-b en |
131 anderzijds M-f en M-b. Het is bij veel commando's zo dat Meta tekens | 133 anderzijds M-f en M-b. Het is bij veel commando's zo dat META-tekens |
132 gebruikt worden om iets te doen in eenheden van de taal (woorden, | 134 gebruikt worden om iets te doen in eenheden van de taal (woorden, |
133 zinnen, alinea's) terwijl Control tekens te maken hebben met dingen die | 135 zinnen, alinea's) terwijl Control-tekens te maken hebben met dingen die |
134 los staan van wat je aan het editten bent (tekens, regels, etc). | 136 los staan van wat je aan het editeren bent (tekens, regels, enz.). |
135 | 137 |
136 Deze analogie gaat ook op voor regels en zinnen: C-a en C-e bewegen de | 138 Deze analogie gaat ook op voor regels en zinnen: C-a en C-e bewegen de |
137 cursor naar het begin of eind van een regel, terwijl met M-a, | 139 cursor naar het begin of eind van een regel, terwijl met M-a, |
138 respectievelijk M-e, de cursor naar het begin of eind van een zin gaat. | 140 respectievelijk M-e, de cursor naar het begin, respectievelijk het eind, |
139 | 141 van een zin gaat. |
140 >> Type enkele keren C-a en dan enkele keren C-e. | 142 |
141 Type enkele keren M-a en dan enkele keren M-e. | 143 >> Tik enkele keren C-a, en dan een enkele keren C-e. |
142 | 144 Tik een paar maal M-a, en dan enkele keren M-e. |
143 Zie hoe herhaalde C-a commando's niets doen, terwijl herhaalde M-a | 145 |
144 commando's steeds een zin terug bewegen. Alhoewel ze niet volledig | 146 Bemerk hoe herhaalde C-a commando's niets doen, terwijl herhaalde M-a |
145 overeenkomen is het gedrag van allebei niet onnatuurlijk. | 147 commando's de cursor steeds een zin achteruit bewegen. Alhoewel ze niet volledig |
146 | 148 overeenkomen, is het gedrag van beide heel natuurlijk. |
147 De plaats van de cursor in de tekst wordt `punt' genoemd (zonder | 149 |
148 lidwoord, `point' in het Engels). Anders gezegd: de cursor laat op het | 150 De plaats van de cursor in de tekst wordt "punt" genoemd (zonder |
149 scherm de plek zien waarop punt in de tekst staat. | 151 lidwoord, "point" in het Engels). Anders gezegd: de cursor laat op het |
150 | 152 scherm de plek zien waar punt in de tekst staat. |
151 Nu volgt een samenvatting van eenvoudige cursorbewegingsoperaties, | 153 |
152 inclusief die commando's die per woord of zin bewegen: | 154 Nu volgt een samenvatting van eenvoudige cursorbewegingen, |
155 met inbegrip van de commando's die de cursor per woord of zin bewegen: | |
153 | 156 |
154 C-f ga een teken vooruit | 157 C-f ga een teken vooruit |
155 C-b ga een teken achteruit | 158 C-b ga een teken achteruit |
156 | 159 |
157 M-f ga een woord vooruit | 160 M-f ga een woord vooruit |
165 | 168 |
166 M-a ga terug naar het begin van de zin | 169 M-a ga terug naar het begin van de zin |
167 M-e ga vooruit naar het eind van de zin | 170 M-e ga vooruit naar het eind van de zin |
168 | 171 |
169 >> Probeer al deze commando's een paar keer als oefening. | 172 >> Probeer al deze commando's een paar keer als oefening. |
170 Deze commando's worden het frequentst gebruikt. | 173 Deze commando's worden het vaakst gebruikt. |
171 | 174 |
172 Er zijn nog twee belangrijk cursorbewegingsoperaties: M-< | 175 Er zijn nog twee belangrijke cursorbewegingen: M-< |
173 (Meta kleiner-dan) beweegt de cursor naar het begin van het bestand, | 176 (META kleiner-dan) beweegt de cursor naar het begin van het bestand, |
174 en M-> (Meta groter-dan) beweegt de cursor naar het eind. | 177 en M-> (META groter-dan) beweegt hem naar het eind. |
175 | 178 |
176 Op de meeste toetsenborden zit de '<' boven de komma, zodat je de Shift | 179 Op de meeste toetsenborden zit de '<' boven de komma, zodat je de |
177 toets (ook wel bekend als de hoofdlettertoets) moet gebruiken om het '<' | 180 Shift-toets (ook wel bekend als de hoofdlettertoets) moet gebruiken om het |
178 teken in te typen. Op deze toetsenborden moet je ook de shift gebruiken | 181 '<'-teken in te tikken. Op deze toetsenborden moet je ook de shift |
179 om M-< in te typen: zonder shift zou je M-, (Meta komma) typen. | 182 gebruiken om M-< in te tikken: zonder shift zou je M-, (META komma) tikken. |
180 | 183 |
181 >> Type nu M-< om naar het begin van dit bestand te gaan. | 184 >> Tik nu M-< om naar het begin van dit bestand te gaan. |
182 Gebruik daarna C-v om hier weer terug te komen. | 185 Gebruik daarna C-v om hier weer terug te komen. |
183 | 186 |
184 >> Type nu M-> om naar het eind van het bestand te springen. | 187 >> Tik nu M-> om naar het eind van het bestand te springen. |
185 Gebruik daarna M-v om hier weer terug te komen. | 188 Gebruik daarna M-v om hier weer terug te komen. |
186 | 189 |
187 Als je toetsenbord pijltjestoetsen heeft kun je ook die gebruiken om de | 190 Als je toetsenbord pijltjestoetsen heeft, kan je die ook gebruiken om de |
188 cursor te verplaatsen. We raden je aan om C-b, C-f, C-n en C-p op zijn | 191 cursor te verplaatsen. We raden je aan om C-b, C-f, C-n en C-p |
189 minst te leren, om drie redenen. Ten eerste werken ze op alle | 192 te leren, om drie redenen. Ten eerste werken ze op alle |
190 toetsenborden, ook die zonder pijltjestoetsen. Ten tweede zul je merken | 193 toetsenborden, ook die zonder pijltjestoetsen. Ten tweede zul je merken |
191 dat, wanneer je eenmaal wat ervaring hebt opgedaan in het omgaan met | 194 dat wanneer je eenmaal wat ervaring hebt opgedaan in de omgang met |
192 Emacs, het gebruik van deze CTRL tekens sneller gaat dan het werken met | 195 Emacs, het gebruik van de CTRL-tekens sneller is dan werken met de |
193 pijltjestoetsen (omdat je handen in de typehouding kunnen blijven). Ten | 196 pijltjestoetsen (omdat je handen in de normale tikpositie kunnen blijven). Ten |
194 derde, als je eenmaal gewend bent aan deze commando's met CTRL tekens, | 197 derde, als je eenmaal gewend bent aan deze commando's met CTRL-tekens, |
195 kun je makkelijk andere geavanceerde cursorbewegingscommando's leren. | 198 kan je makkelijk andere gevorderde cursorbewegingscommando's leren. |
196 | 199 |
197 De meeste Emacs commando's accepteren een numeriek argument. Voor de | 200 De meeste Emacs-commando's accepteren een numeriek argument. Voor de |
198 meeste commando's is dit argument het aantal keren dat het commando | 201 meeste commando's is dit argument het aantal keren dat het commando |
199 herhaald moet worden. Je geeft dit numerieke argument aan, dat vooraf | 202 herhaald moet worden. Je geeft dit numerieke argument aan met C-u en |
200 gegaan wordt door het commando C-u, de cijfers van het getal te typen. | 203 vervolgens de cijfers van het getal, vóór het commando. |
201 Als je toetsenbord een META (of EDIT of ALT) toets heeft, is er ook | 204 Als je toetsenbord een META- (of EDIT- of ALT-) toets hebt, is er ook |
202 een andere manier om het getal aan te geven: type de cijfers terwijl | 205 een andere manier om het getal aan te geven: tik de cijfers terwijl |
203 je de META toets ingedrukt houdt. We raden je aan de C-u manier te | 206 je de META toets ingedrukt houdt. We raden je aan de C-u manier te |
204 leren omdat die werkt op elk willekeurig toetsenbord. | 207 leren omdat die beschikbaar is op elke terminal. |
205 | 208 |
206 Bijvoorbeeld, C-u 8 C-f beweegt de cursor 8 plaatsen naar voren. | 209 Bijvoorbeeld, C-u 8 C-f beweegt de cursor 8 plaatsen naar voren. |
207 | 210 |
208 >> Probeer eens om met C-n of C-p en één numeriek argument de cursor | 211 >> Probeer eens om met C-n of C-p en een numeriek argument de cursor |
209 met slechts een commando naar een regel in de buurt van deze zin te | 212 met slechts een commando naar een regel in de buurt van deze zin te |
210 bewegen. | 213 bewegen. |
211 | 214 |
212 Voor de meeste commando's is het numerieke argument het aantal keren dat | 215 Voor de meeste commando's is het numerieke argument het aantal keren dat |
213 het commando herhaald moet worden. Voor sommige commando's betekent het | 216 het commando herhaald moet worden. Voor sommige commando's betekent het |
214 echter iets anders, en C-v en M-v vallen hier ook onder. Met een numeriek | 217 echter iets anders. Verschillende commando's (die je totnogtoe niet |
218 geleerd hebt) gebruiken het als een vlag -- de aanwezigheid van een | |
219 prefix-argument, ongeacht zijn waarde, maakt dat het commando iets anders | |
220 doet. | |
221 | |
222 C-v en M-v vormen een andere uitzondering. Met een numeriek | |
215 argument verschuiven deze commando's de tekst het aangegeven aantal regels | 223 argument verschuiven deze commando's de tekst het aangegeven aantal regels |
216 in plaats van (bijna) een heel scherm. Bijvoorbeeld, C-u 4 C-v verschuift | 224 in plaats van (bijna) een heel scherm. Bijvoorbeeld, C-u 4 C-v verschuift |
217 de tekst 4 regels. | 225 de tekst 4 regels. |
218 | 226 |
219 >> Probeer nu C-u 8 C-v. | 227 >> Probeer nu C-u 8 C-v. |
220 | 228 |
221 Als het goed is is de tekst daarmee 8 regels opgeschoven. Als je weer | 229 Daarmee zou je tekst 8 regels opgeschoven moeten zijn. Als je terug |
222 terug omlaag wil scrollen kun je een argument aan M-v geven. | 230 omlaag wil scrollen, kan je M-v een argument geven. |
223 | 231 |
224 Als je een windowing systeem gebruikt, zoals X Windows, dan zou je een | 232 Als je een scherm met vensters gebruikt, zoals X Windows of MS-Windows, |
225 lange rechthoek moeten zien aan de linkerkant van het Emacs window. Deze | 233 zou je een grote rechthoek moeten zien aan de linkerkant van het |
226 rechthoek heet een scrollbar (misschien is `verschuifbalk' een goede | 234 Emacs-venster. Deze rechthoek heet een schuifbalk ("scrollbar"). Je kan |
227 vertaling). Je kunt de tekst scrollen door met de muis in de scrollbar te | 235 de tekst scrollen door met de muis in de schuifbalk te klikken. |
228 klikken. | 236 |
229 | 237 >> Klik met de middelste muisknop bovenaan het heldere gebied in de |
230 >> Klik met de middelste muisknop bovenaan het donkere gebied in de | 238 schuifbalk. Dit zou de tekst moeten verschuiven naar een positie die |
231 scrollbar. Dit zou de tekst moeten scrollen naar een positie die | |
232 afhankelijk is van hoe hoog of laag je klikt. | 239 afhankelijk is van hoe hoog of laag je klikt. |
233 | 240 |
234 >> Beweeg de muis heen en weer terwijl je de middelste muisknop ingedrukt | 241 >> Beweeg de muis op en neer terwijl je de middelste muisknop ingedrukt |
235 houdt. Je zult zien dat de tekst met de muis mee heen en weer scrollt. | 242 houdt. Je zal zien dat de tekst met de muis mee heen en weer scrollt. |
236 | 243 |
237 | 244 |
238 * ALS EMACS HANGT | 245 * ALS EMACS HANGT |
239 ----------------- | 246 ----------------- |
240 | 247 |
241 Als Emacs niet meer op commando's reageert kun je haar veilig onderbreken | 248 Als Emacs niet meer op commando's reageert, kan je het veilig onderbreken |
242 door C-g te typen. Je kunt C-g gebruiken om een commando te stoppen als | 249 door C-g te tikken. Je kan C-g gebruiken om een commando te stoppen als |
243 het te lang duurt om het uit te voeren. | 250 het te lang duurt om uit te voeren. |
244 | 251 |
245 Je kunt C-g ook gebruiken om een numeriek argument weg te gooien of | 252 Je kan C-g ook gebruiken om een numeriek argument te verwijderen of om het |
246 om het begin van een commando dat je niet wilt afmaken te vergeten. | 253 begin van een commando dat je niet wilt afmaken, te verwijderen. |
247 | 254 |
248 >> Type nu C-u 100 om een numeriek argument te maken met de waarde 100, en | 255 >> Tik nu C-u 100 om een numeriek argument te maken met de waarde 100, en |
249 type dan C-g. Type vervolgens C-f. Als het goed is is de cursor maar | 256 tik dan C-g. Tik vervolgens C-f. Het zou de cursor maar |
250 één positie verplaatst, omdat je het argument weggegooid hebt met C-g. | 257 één positie mogen verplaatsen, omdat je het argument verwijderd hebt met C-g. |
251 | 258 |
252 Als je per ongeluk een <ESC> typt kun je dat ongedaan maken met het | 259 Als je per ongeluk een <ESC> tikt, kan je dat ongedaan maken met het |
253 commando C-g. | 260 commando C-g. |
254 | 261 |
255 | 262 |
256 * ONMOGELIJKE COMMANDO'S | 263 * ONMOGELIJKE COMMANDO'S |
257 ------------------------ | 264 ------------------------ |
258 | 265 |
259 Sommige Emacs commando's zijn onmogelijk gemaakt zodat beginnende | 266 Sommige Emacs-commando's zijn uitgeschakeld zodat beginnende gebruikers ze |
260 gebruikers ze niet per ongeluk kunnen uitvoeren. | 267 niet per ongeluk kunnen uitvoeren. |
261 | 268 |
262 Als je één van de onmogelijke commando's intypt laat Emacs uitleg zien | 269 Als je een van de uitgeschakelde commando's intikt, laat Emacs uitleg zien |
263 over het commando dat je gegeven hebt en vraagt of je het werkelijk uit | 270 over het commando dat je gegeven hebt, en vraagt of je het werkelijk wil |
264 wilt voeren. | 271 uitvoeren. |
265 | 272 |
266 Wanneer je het commando echt wilt uitvoeren, type dan Spatie (de | 273 Wanneer je het commando echt wil uitvoeren, tik dan Spatie (de |
267 spatiebalk) als antwoord op de vraag. Normaliter wil je het commando niet | 274 spatiebalk) als antwoord op de vraag. Normaal wil je het commando niet |
268 uitvoeren en beantwoord je de vraag met "n" (van `no' of `nee'). | 275 uitvoeren en beantwoord je de vraag met "n" (van "no" of "nee"). |
269 | 276 |
270 >> Type C-x C-l (een onmogelijk commando), | 277 >> Tik C-x C-l (een uitgeschakeld commando), |
271 en type dan n als antwoord op de vraag. | 278 en tik dan n als antwoord op de vraag. |
272 | 279 |
273 | 280 |
274 * VENSTERS | 281 * VENSTERS |
275 ---------- | 282 ---------- |
276 | 283 |
277 Emacs kan meerdere vensters laten zien, elk venster met zijn eigen tekst. | 284 Emacs kan meerdere vensters laten zien, elk venster met zijn eigen tekst. |
278 We zullen later uitleggen hoe je met meerdere vensters om kunt gaan. Op | 285 We zullen later uitleggen hoe je met meerdere vensters om kan gaan. Op |
279 dit moment willen we slechts uitleggen hoe je van extra vensters af kunt | 286 dit moment willen we slechts uitleggen hoe je van extra vensters af kunt |
280 komen en terug kunt keren naar simpelweg editten met 1 venster. Het is | 287 komen en terug kan keren naar eenvoudig editeren met één venster. Het is |
281 eenvoudig: | 288 eenvoudig: |
282 | 289 |
283 C-x 1 een enkel venster (i.e. gooi alle andere vensters weg) | 290 C-x 1 een enkel venster (dat wil zeggen: verwijder alle andere vensters) |
284 | 291 |
285 Het commando is Control-x gevolgd door het cijfer 1. C-x 1 vergroot het | 292 Het commando is CONTROL-x gevolgd door het cijfer 1. C-x 1 vergroot het |
286 venster waar de cursor in staat tot het hele scherm. Alle andere vensters | 293 venster waar de cursor in staat tot het hele scherm. Alle andere vensters |
287 worden weggegooid. | 294 worden verwijderd. |
288 | 295 |
289 >> Zet de cursor op deze regel en type C-u 0 C-l. | 296 >> Zet de cursor op deze regel en tik C-u 0 C-l. |
290 >> Type nu Control-h k Control-f. | 297 >> Tik nu Control-h k Control-f. |
291 Zie hoe dit venster kleiner wordt, terwijl een nieuw venster verschijnt | 298 Zie hoe dit venster kleiner is geworden, terwijl een nieuw venster verschijnt |
292 om de documentatie van het Control-f commando te laten zien. | 299 om de documentatie van het Control-f commando te laten zien. |
293 | 300 |
294 >> Type nu C-x 1 en zie het documentatievenster verdwijnen. | 301 >> Tik nu C-x 1 en zie het documentatievenster verdwijnen. |
295 | 302 |
296 | 303 |
297 * TOEVOEGEN EN WEGHALEN | 304 * TOEVOEGEN EN WEGHALEN |
298 ----------------------- | 305 ----------------------- |
299 | 306 |
300 Als je tekst toe wilt voegen type je die eenvoudigweg in. Tekens die je | 307 Als je tekst toe wil voegen, tik je die eenvoudigweg in. Tekens die je |
301 kunt zien, zoals A, 7, *, en dergelijke, worden door Emacs als tekst | 308 kan zien, zoals A, 7, * en dergelijke, worden door Emacs als tekst |
302 geïnterpreteerd en meteen aan de tekst. Type <Return> (de `volgende regel' | 309 geïnterpreteerd en meteen aan de tekst toegevoegd. Tik <Return> (de |
303 toets) om een Newline toe te voegen en dus een nieuwe regel te beginnen. | 310 "volgende regel"-toets) om een Newline toe te voegen en dus een nieuwe |
304 | 311 regel te beginnen. |
305 Je kunt het laatste teken dat je intypte weghalen door <Delback> te typen. | 312 |
306 <Delback> is een toets op het toetsenbord--dezelfde toets die je normaal | 313 Je kan het laatste teken dat je hebt ingetikt weghalen door <Delback> te tikken. |
307 gesproken gebruikt, buiten Emacs, om het laatst ingetypte teken te wissen. | 314 <Delback> is een toets op het toetsenbord -- dezelfde toets die je normaal |
308 Het is meestal een grote toets, een paar rijen boven de <Return> toets, | 315 gesproken gebruikt, buiten Emacs, om het laatst ingetikte teken te wissen. |
316 Het is meestal een grote toets, een paar rijen boven de <Return>-toets, | |
309 waar "Delete", "Del" of "Backspace" op staat. | 317 waar "Delete", "Del" of "Backspace" op staat. |
310 | 318 |
311 Als er op die grote toets "Backspace" staat, dan is dat degene die je | 319 Als er op die grote toets "Backspace" staat, dan is dat degene die je |
312 gebruikt voor <Delback>. Er kan op een andere plaats ook nog een andere | 320 gebruikt voor <Delback>. Er kan op een andere plaats ook nog een andere |
313 toets zijn waarop "Delete" staat, maar dat is niet <Delback>. | 321 toets zijn waarop "Delete" staat, maar dat is niet <Delback>. |
314 | 322 |
315 In het algemeen haalt <Delback> het teken dat juist voor de cursorpositie | 323 In het algemeen haalt <Delback> het teken weg dat juist voor de cursorpositie |
316 staat weg. | 324 staat. |
317 | 325 |
318 >> Probeer dit nu: type een paar letters en haal ze weer weg door een paar | 326 >> Probeer dit nu: tik een paar letters en haal ze weer weg door een paar |
319 keer op <Delback> te drukken. Maak je niet druk over het feit dat dit | 327 keer op <Delback> te drukken. Maak je niet druk over het feit dat dit |
320 bestand verandert; je zult niets veranderen aan de originele versie van | 328 bestand verandert; je zal niets veranderen aan de originele versie van |
321 deze uitleg. Je zit slechts je eigen kopie te wijzigen. | 329 deze inleiding. Je zit slechts je eigen kopie te wijzigen. |
322 | 330 |
323 Als een regel tekst te lang wordt om de regel op het scherm te laten | 331 Als een regel tekst te lang wordt om helemaal op het scherm getoond |
324 zien dan gaat de regel verder op een volgende schermregel. Een backslash | 332 te worden, dan gaat hij verder op de volgende schermregel. Een backslash |
325 ("\") in de rechtermarge laat dan zien dat de regel op de volgende | 333 ("\") in de rechtermarge (of, als je een scherm met vensters |
326 schermregel verder gaat. | 334 gebruikt, een kleine gebogen pijl) laat dan zien dat de regel op de |
335 volgende schermregel verder gaat. | |
327 | 336 |
328 >> Voeg nu tekst toe totdat je de rechter kantlijn raakt, en blijf | 337 >> Voeg nu tekst toe totdat je de rechter kantlijn raakt, en blijf |
329 toevoegen. Je zult zien dat er een vervolgregel verschijnt. | 338 toevoegen. Je zal zien dat er een vervolgregel verschijnt. |
330 | 339 |
331 >> Type weer enkele keren <Delback> om zoveel tekens weg te halen tot | 340 >> Tik weer enkele keren <Delback> om zoveel tekens weg te halen tot |
332 de regel weer op een schermregel past. De vervolgregel zal verdwijnen. | 341 de regel weer op een schermregel past. De vervolgregel zal verdwijnen. |
333 | 342 |
334 Je kunt een Newline weggooien als elk ander teken. Als je een Newline | 343 Je kan een Newline zoals elk ander teken verwijderen. Als je een Newline |
335 weggooit voeg je de twee regels waar de Newline tussen staat samen tot een | 344 verwijdert, voeg je de twee regels waar de Newline tussen staat samen tot een |
336 enkele regel. Als de regel die het resultaat is van deze operatie niet op | 345 enkele regel. Als de regel die het resultaat is van deze operatie niet op |
337 een schermregel past zal hij getoond worden met een vervolgregel. | 346 een schermregel past, zal hij getoond worden met een vervolgregel. |
338 | 347 |
339 >> Beweeg de cursor naar het begin van een regel en type <Delback>. Dit | 348 >> Beweeg de cursor naar het begin van een regel en tik <Delback>. Dit |
340 voegt de huidige en vorige regel samen. | 349 voegt de huidige en vorige regel samen. |
341 | 350 |
342 >> Type <Return> om de Newline die je net weggooide weer toe te voegen. | 351 >> Tik <Return> om de Newline die je net verwijderd hebt weer toe te voegen. |
343 | 352 |
344 Je herinnert je dat je bij de meeste Emacs commando's het aantal keren dat | 353 Je herinnert je dat je bij de meeste Emacs-commando's het aantal keren op kan |
345 iets herhaald moet worden, op kunt geven. Dit geldt ook voor gewone tekens. | 354 geven, dat ze herhaald moeten worden. Dit geldt ook voor gewone tekens. |
346 Als je een gewoon teken herhaalt wordt dat teken herhaaldelijk toegevoegd. | 355 Als je een gewoon teken herhaalt, wordt dat teken herhaaldelijk toegevoegd. |
347 | 356 |
348 >> Probeer dat nu: type C-u 8 * om ******** toe te voegen. | 357 >> Probeer dat nu: tik C-u 8 * om ******** toe te voegen. |
349 | 358 |
350 Je hebt nu de basismanier geleerd om iets in Emacs te typen en fouten te | 359 Je hebt nu de eenvoudigste manier geleerd om iets in Emacs te tikken en fouten te |
351 corrigeren. Je kunt tekst ook per woord of regel weggooien. Hier volgt | 360 verbeteren. Je kan tekst ook per woord of regel verwijderen. Hier volgt |
352 een samenvatting van de commando's om tekst te verwijderen: | 361 een samenvatting van de commando's om tekst te verwijderen: |
353 | 362 |
354 <Delback> haal het teken weg dat voor de cursor staat | 363 <Delback> haal het teken weg dat voor de cursor staat |
355 C-d haal het teken weg dat achter de cursor staat | 364 C-d haal het teken weg dat achter de cursor staat |
356 | 365 |
357 M-<Delback> gooi het woord weg dat voor de cursor staat | 366 M-<Delback> verwijder het woord dat voor de cursor staat |
358 M-d gooi het woord weg dat achter de cursor staat | 367 M-d verwijder het woord dat achter de cursor staat |
359 | 368 |
360 C-k gooi alles weg van de cursor tot het eind van de regel | 369 C-k verwijder alles van de cursor tot het eind van de regel |
361 M-k gooi alles weg van de cursor tot het eind van de zin | 370 M-k verwijder alles van de cursor tot het eind van de zin |
362 | 371 |
363 Merk op dat <Delback> en C-d met M-<Delback> en M-d de analogie die begon | 372 Merk op dat <Delback> en C-d, met M-<Delback> en M-d de analogie verder |
364 met C-f en M-f verder trekken (waarbij we voor het gemak even vergeten dat | 373 trekken, die begon met C-f en M-f (waarbij we voor het gemak even vergeten dat |
365 <Delback> niet echt een control teken is). C-k en M-k lijken enigzins op | 374 <Delback> niet echt een control teken is). C-k en M-k lijken enigzins op |
366 C-e en M-e in hun relatie tot regels en zinnen. | 375 C-e en M-e in hun relatie tot regels en zinnen. |
367 | 376 |
368 Als je meer dan een enkel teken tegelijk weghaalt bewaart Emacs de tekst | 377 Als je meer dan een enkel teken tegelijk weghaalt, bewaart Emacs de tekst |
369 die je weggooit zodat je hem weer terug kunt halen. Weggegooide tekst | 378 die je verwijdert, zodat je hem weer terug kan halen. Verwijderde tekst |
370 terughalen heet "yanken". Je kunt weggegooide tekst terugbrengen op de | 379 terughalen heet "yanken". Je kan verwijderde tekst terugbrengen op de |
371 plaats waar je hem hebt weggegooid of op een andere plaats in de tekst. | 380 plaats waar je hem hebt verwijderd of op een andere plaats in de tekst. |
372 Je kunt ook meerdere keren yanken om er meedere kopieën van te maken. Het | 381 Je kan ook meerdere keren yanken om er meedere kopieën van te maken. Het |
373 yank-commando is C-y. | 382 yank-commando is C-y. |
374 | 383 |
375 Merk op dat er een verschil is tussen het weghalen en weggooien van iets: | 384 Merk op dat er een verschil is tussen iets weghalen en iets verwijderen: |
376 iets dat je hebt weggooid kun je terugbrengen, maar iets dat je hebt | 385 iets dat je hebt verwijderd, kan je terugbrengen, maar iets dat je hebt |
377 weggehaald niet. (In het Engels is het verschil tussen `killing' en | 386 weggehaald niet. (In het Engels is het verschil tussen "killing" en |
378 `deleting' duidelijker dan tussen de Nederlandse vertaling `weggooien' en | 387 "deleting" duidelijker dan tussen de Nederlandse vertalingen "verwijderen" en |
379 `weghalen'.) In het algemeen geldt dat de commando's die meer tekst dan | 388 "weghalen".) In het algemeen geldt dat de commando's die meer tekst dan |
380 een enkel teken, Newline of spatie verwijderen deze tekst bewaren zodat die | 389 een enkel teken, Newline of spatie verwijderen, deze tekst bewaren zodat hij |
381 geyankt kan worden, terwijl dat niet geldt voor commando's die slechts een | 390 geyankt kan worden, terwijl dat niet geldt voor commando's die slechts een |
382 enkel teken weghalen. | 391 enkel teken weghalen. |
383 | 392 |
384 >> Zet de cursor op het begin van een regel die niet leeg is. | 393 >> Zet de cursor op het begin van een regel die niet leeg is. |
385 Type C-k om de tekst op die regel weg te gooien. | 394 Tik C-k om de tekst op die regel te verwijderen. |
386 >> Type C-k een tweede keer. Nu gooit dit commando het Newline teken | 395 >> Tik C-k een tweede keer. Nu verwijdert dit commando het Newline-teken. |
387 weg. | 396 |
388 | 397 Merk op hoe een enkel C-k commando de inhoud van een regel verwijdert, een |
389 Merk op hoe een enkel C-k commando de inhoud van een regel weggooit, een | |
390 tweede C-k commando de regel zelf zodat alle volgende regels een regel | 398 tweede C-k commando de regel zelf zodat alle volgende regels een regel |
391 omhoog komen. Het numerieke argument is voor C-k bijzonder: het aangegeven | 399 omhoog komen. Het numerieke argument is voor C-k bijzonder: het aangegeven |
392 aantal regels zal worden weggegooid, inclusief de inhoud. Dit is meer dan | 400 aantal regels zal worden verwijderd, inclusief de inhoud. Dit is meer dan |
393 simpelweg herhaling: C-u 2 C-k gooit twee regels weg, terwijl tweemaal | 401 simpelweg herhaling: C-u 2 C-k verwijdert twee regels, terwijl tweemaal |
394 C-k typen dat niet doet. | 402 C-k tikken dat niet doet. |
395 | 403 |
396 Om de laatst weggegooide tekst terug te halen naar de plaats waar de | 404 Om de laatst verwijderde tekst terug te halen naar de plaats waar de |
397 cursor nu op staat (te yanken), type C-y. | 405 cursor nu op staat (te yanken), tik C-y. |
398 | 406 |
399 >> Probeer het nu: type C-y om de tekst te yanken. | 407 >> Probeer het nu: tik C-y om de tekst te yanken. |
400 | 408 |
401 Het is alsof je met C-y iets uit de prullenbak haalt wat je net had | 409 Het is alsof je met C-y iets uit de prullenbak haalt wat je net had |
402 weggegooid. Merk op dat verschillende C-k's achter elkaar alle regels | 410 verwijderd. Merk op dat verschillende C-k's achter elkaar alle regels |
403 die weggegooid worden bij elkaar bewaart zodat een enkele C-y die regels | 411 die verwijderd worden, bij elkaar bewaart zodat een enkele C-y die regels |
404 in een keer terugbrengt. | 412 in een keer terugbrengt. |
405 | 413 |
406 >> Probeer het nu: type C-k een paar keer. | 414 >> Probeer het nu: tik C-k een paar keer. |
407 | 415 |
408 Om de weggegooide tekst terug te halen: | 416 Om de verwijderde tekst terug te halen: |
409 | 417 |
410 >> Type C-y. Beweeg de cursor enkele regels naar beneden en type weer C-y. | 418 >> Tik C-y. Beweeg de cursor enkele regels naar beneden en tik weer C-y. |
411 Je ziet nu hoe je tekst kunt kopiëren. | 419 Je ziet nu hoe je tekst kan kopiëren. |
412 | 420 |
413 Wat nu te doen als je tekst terug wilt brengen, maar je hebt intussen al | 421 Wat moet je doen als je wat tekst terug wilt brengen, maar je intussen |
414 iets anders weggegooid? C-y zou datgene terugbrengen wat je het | 422 al iets anders verwijderd hebt? C-y zou datgene terugbrengen wat je het |
415 recentst hebt weggegooid. Gelukkig is de voorgaande tekst niet verloren | 423 recentst hebt verwijderd. Gelukkig is de voorgaande tekst niet verloren |
416 gegaan. Je kunt die tekst terughalen met M-y. Nadat je C-y hebt getypt | 424 gegaan. Je kunt die tekst terughalen met M-y. Nadat je C-y hebt getikt |
417 om de recentst weggegooide tekst terug te halen, vervangt M-y die tekst | 425 om de recentst weggegooide tekst terug te halen, vervangt M-y die tekst |
418 met de tekst die je daarvoor had weggegooid. Je kunt M-y herhalen om | 426 met de tekst die je daarvoor had weggegooid. Je kunt M-y herhalen om |
419 tekst terug te halen die je reeds langer geleden hebt weggegooid. Als | 427 tekst terug te halen die je al langer geleden hebt weggegooid. Als |
420 je de tekst te pakken hebt die je zocht hoef je niets te doen om die | 428 je de tekst te pakken hebt die je zocht, hoef je niets te doen om die |
421 daar te houden. Je kunt gewoon verder werken en de teruggehaalde tekst | 429 daar te houden. Je kan gewoon verder werken en de teruggehaalde tekst |
422 met rust laten. | 430 met rust laten. |
423 | 431 |
424 Als je M-y vaak genoeg typt kom je terug waar je begon, bij de recentst | 432 Als je M-y vaak genoeg tikt kom je terug waar je begon, bij de laatst |
425 weggegooide tekst. | 433 verwijderde tekst. |
426 | 434 |
427 >> Gooi een regel weg, beweeg de cursor wat, en gooi nog een regel weg. | 435 >> Verwijder een regel, beweeg de cursor wat, en verwijder nog een regel. |
428 Type C-y om de tweede regel die je weggooide terug te halen. | 436 Tik C-y om de tweede regel die je verwijderde, terug te halen. |
429 Type nog een M-y en die regel wordt vervangen door de eerste regel | 437 Tik nog een M-y en die regel wordt vervangen door de eerste regel |
430 die je weggooide. | 438 die je verwijderde. |
431 Type nog enkele keren M-y en zie wat er langs komt. Herhaal dit tot de | 439 Tik nog enkele keren M-y en zie wat er langs komt. Herhaal dit tot de |
432 tweede regel weer langs komt, en dan nog een paar keer. | 440 tweede regel weer langs komt, en dan nog een paar keer. |
433 Je kunt ook experimenteren met positieve en negatieve argumenten aan | 441 Je kan ook experimenteren met positieve en negatieve argumenten bij |
434 M-y. | 442 M-y. |
435 | 443 |
436 | 444 |
437 * HERSTELLEN | 445 * HERSTELLEN |
438 ------------ | 446 ------------ |
439 | 447 |
440 Als je de tekst veranderd hebt en als je daar toch niet tevreden mee bent, | 448 Als je de tekst veranderd hebt en je daar toch niet tevreden mee bent, |
441 dan kun je de verandering ongedaan maken met het herstel commando, C-x u. | 449 dan kan je de verandering ongedaan maken met het herstelcommando, C-x u. |
442 | 450 |
443 Normaal gesproken herstelt C-x u de veranderingen die het gevolg zijn van | 451 Normaal gesproken herstelt C-x u de veranderingen die het gevolg zijn van |
444 een enkel commando; door herhaaldelijk C-x u te typen, worden steeds | 452 een enkel commando; door herhaaldelijk C-x u te tikken, worden steeds |
445 eerdere commando's hersteld. | 453 eerdere commando's hersteld. |
446 | 454 |
447 Er zijn echter twee uitzonderingen: commando's die de tekst niet wijzigen, | 455 Er zijn echter twee uitzonderingen: commando's die de tekst niet wijzigen, |
448 zoals cursorbewegingen, worden overgeslagen, en commando's die simpelweg | 456 zoals cursorbewegingen, worden overgeslagen, en commando's die simpelweg |
449 de ingetypte letter aan de tekst toevoegen worden meestal gegroepeerd | 457 het ingetikte teken aan de tekst toevoegen, worden meestal gegroepeerd |
450 in groepjes van maximaal 20 tekens, zodat je minder vaak het commando | 458 in groepjes van maximaal 20 tekens, zodat je minder vaak het commando |
451 C-x u hoeft te typen om het toevoegen van tekst te herstellen. | 459 C-x u hoeft te tikken om teksttoevoegingen te herstellen. |
452 | 460 |
453 >> Gooi deze regel weg met C-k; met C-x u zou hij weer moeten verschijnen. | 461 >> Gooi deze regel weg met C-k; met C-x u zou hij weer moeten verschijnen. |
454 | 462 |
455 C-_ is een alternatief voor C-x u. Het levert exact hetzelfde resultaat | 463 C-_ is een alternatief voor C-x u. Het levert exact hetzelfde resultaat |
456 op, maar het is makkelijker om dat een paar keer achter elkaar te typen. | 464 op, maar is makkelijker om een paar keer achter elkaar te tikken. Een |
457 Een nadeel van C-_ is dat op sommige toetsenborden het intypen ervan | 465 nadeel van C-_ is dat op sommige toetsenborden het intikken ervan niet |
458 niet triviaal is. Dat is ook de reden voor het alternatief, C-x u. Op | 466 gebruiksvriendelijk is. Dat is ook de reden voor het alternatief, C-x u. |
459 sommige terminals kun je C-_ typen door te doen alsof je C-/ typt. | 467 Op sommige terminals kan je C-_ tikken door "/" te tikken terwijl je de |
460 | 468 CONTROL-toets ingedrukt houdt. |
461 Een numeriek argument aan C-_ of C-x u duidt het aantal herhalingen aan. | 469 |
470 Een numeriek argument bij C-_ of C-x u duidt het aantal herhalingen aan. | |
462 | 471 |
463 | 472 |
464 * BESTANDEN | 473 * BESTANDEN |
465 ----------- | 474 ----------- |
466 | 475 |
467 Om een tekst die je gemaakt of veranderd hebt op te slaan moet je de | 476 Om een tekst die je gemaakt of veranderd hebt op te slaan, moet je de tekst |
468 tekst in een bestand bewaren (`to save a file' in het Engels). Als je | 477 in een bestand stoppen ("to save a file" in het Engels). Als je dat niet |
469 dat niet doet ben je die veranderingen kwijt op het moment dat je uit | 478 doet, ben je die veranderingen kwijt op het moment dat je Emacs verlaat. |
470 Emacs gaat. Je kunt een bestand veranderen door het bestand te `bezoeken'. | 479 Je kan een bestand veranderen door het bestand te "bezoeken". (Ook wel |
471 (Ook wel `vinden'; `finding' of `visiting' in het Engels.) | 480 "vinden"; "finding" of "visiting" in het Engels.) |
472 | 481 |
473 Het bezoeken van een bestand betekent dat je de inhoud van dat bestand | 482 Een bestand bezoeken betekent dat je de inhoud van dat bestand in |
474 in Emacs ziet. Het lijkt er dan op alsof je het bestand aan het | 483 Emacs ziet. Het lijkt er dan op alsof je het bestand aan het veranderen |
475 veranderen bent. Echter, deze veranderingen zijn slechts tijdelijk | 484 bent. Deze veranderingen zijn echter slechts tijdelijk zolang je het |
476 zolang je het bestand niet bewaart. Op deze manier kun je nooit per | 485 bestand niet opslaat. Op deze manier kan je nooit per ongeluk een half |
477 ongeluk een half gewijzigd bestand op het systeem achterlaten. Zelfs | 486 gewijzigd bestand op het systeem achterlaten. Zelfs als je het bestand |
478 als je het bestand bewaart, zorgt Emacs ervoor dat het originele | 487 opslaat, zorgt Emacs ervoor dat het originele bestand onder een gewijzigde |
479 bestand onder een gewijzigde naam nog steeds beschikbaar is, voor het | 488 naam nog steeds beschikbaar is, voor het geval je later besluit dat de |
480 geval je later besluit dat de veranderingen toch niet zo'n goed plan | 489 veranderingen toch niet zo goed waren. |
481 waren. | 490 |
482 | 491 Bij de onderkant van het scherm zie je een regel die begint en |
483 In de buurt van de onderkant van het scherm zie je een regel die begint en | |
484 eindigt met streepjes, met aan het begin "--:-- TUTORIAL.nl" of iets | 492 eindigt met streepjes, met aan het begin "--:-- TUTORIAL.nl" of iets |
485 dergelijks. Dit deel van het scherm laat normaal de naam van het bestand | 493 dergelijks. Dit deel van het scherm laat normaal de naam van het bestand |
486 zien dat je op dat moment bezoekt. Op dit moment bezoek je een bestand | 494 zien dat je op dat moment bezoekt. Op dit moment bezoek je een bestand |
487 dat "TUTORIAL.nl" heet; het is je eigen kopie van de Nederlandstalige | 495 dat "TUTORIAL.nl" heet; het is je eigen kopie van de Nederlandstalige |
488 Emacs uitleg (`tutorial' in het Engels). Als je in Emacs een bestand | 496 Emacs-inleiding ("tutorial" in het Engels). Als je in Emacs een bestand |
489 bezoekt dan staat de naam van het bestand altijd op deze plaats. | 497 bezoekt dan staat de naam van het bestand altijd op deze plaats. |
490 | 498 |
491 De commando's om een bestand te bezoeken of te bewaren zijn anders dan de | 499 De commando's om een bestand te bezoeken of op te slaan zijn anders dan de |
492 commando's die je tot nu toe geleerd hebt; ze bestaan namelijk uit twee | 500 commando's die je tot nu toe geleerd hebt; ze bestaan namelijk uit twee |
493 tekens. Beide commando's beginnen met het teken Control-x. Er zijn een | 501 tekens. Beide commando's beginnen met het teken Control-x. Er zijn een |
494 heleboel commando's die met Control-x beginnen. Veel van die commando's | 502 heleboel commando's die met Control-x beginnen. Veel van die commando's |
495 hebben te maken met bestanden, buffers, en daaraan gerelateerde zaken. | 503 hebben te maken met bestanden, buffers, en gelijkaardige dingen. |
496 Dergelijke commando's bestaan uit twee, drie of vier tekens. | 504 Dergelijke commando's bestaan uit twee, drie of vier tekens. |
497 | 505 |
498 Nog iets bijzonders aan het commando om een bestand te bezoeken is dat | 506 Nog iets bijzonders aan het commando om een bestand te bezoeken, is dat je |
499 je aan moet geven welk bestand je wilt. Dit heet dat het commando "een | 507 aan moet geven welk bestand je wil. Dit heet dat het commando "een |
500 argument van de gebruiker vraagt"; in dit geval de naam van het bestand. | 508 argument van de gebruiker vraagt"; in dit geval de naam van het bestand. |
501 Nadat je het commando | 509 Nadat je het commando |
502 | 510 |
503 C-x C-f bezoek bestand (met de f van `find file') | 511 C-x C-f bezoek bestand (met de f van "find file") |
504 | 512 |
505 hebt getypt vraagt Emacs om de naam van het bestand. De naam die je | 513 hebt getikt vraagt Emacs om de naam van het bestand. De naam die je |
506 intypt verschijnt op de onderste regel van het scherm. Wanneer die regel | 514 intikt verschijnt op de onderste regel van het scherm. Wanneer die regel |
507 voor dit soort invoer gebruikt wordt, heet ze de minibuffer. Je kunt de | 515 voor dit soort invoer gebruikt wordt, heet hij de minibuffer. Je kan gewone |
508 gebruikelijke Emacs commando's gebruiken om de filename in te typen. | 516 Emacs commando's gebruiken om de bestandsnaam te veranderen. |
509 | 517 |
510 Tijdens het invoeren van de naam van het bestand (of willekeurig wat | 518 Tijdens het invoeren van de bestandsnaam (of om het even welke |
511 voor minibuffer invoer) kun je het commando afbreken met C-g. | 519 invoer in de minibuffer) kan je het commando afbreken met C-g. |
512 | 520 |
513 >> Type C-x C-f gevolgd door C-g. Dit commando breekt de minibuffer af en | 521 >> Tik C-x C-f gevolgd door C-g. Dit commando breekt de minibuffer af en |
514 ook het C-x C-f commando dat van de minibuffer gebruik maakte. | 522 ook het C-x C-f commando dat van de minibuffer gebruik maakte. |
515 Netto resultaat is dat je geen bestand bezoekt. | 523 Het resultaat is dat je geen bestand bezoekt. |
516 | 524 |
517 Als je de naam van een bestand hebt ingevoerd, type dan <Return> om het | 525 Als je de naam van een bestand hebt ingevoerd, tik dan <Return> om het |
518 af te sluiten. Hierna gaat het C-x C-f commando aan het werk en haalt | 526 commando af te sluiten. Hierna gaat het C-x C-f commando aan het werk en haalt |
519 het bestand op dat je aangegeven hebt. Als het C-x C-f commando daarmee | 527 het bestand op dat je aangegeven hebt. Als het C-x C-f commando daarmee |
520 klaar is,verdwijnt de minibuffer. | 528 klaar is, verdwijnt de minibuffer. |
521 | 529 |
522 Na korte tijd verschijnt de inhoud van het bestand op het scherm en kun | 530 Na korte tijd verschijnt de inhoud van het bestand op het scherm en kan |
523 je de inhoud wijzigen. Als je de wijzigingen op wilt slaan, type dan het | 531 je de inhoud wijzigen. Als je de wijzigingen op wilt slaan, tik dan het |
524 commando | 532 commando |
525 | 533 |
526 C-x C-s bewaar bestand (met de s van `save file') | 534 C-x C-s sla bestand op (met de s van "save file") |
527 | 535 |
528 Dit commando bewaart de tekst zoals Emacs die nu heeft in het bestand. | 536 Dit commando slaat de tekst zoals Emacs die nu heeft in het bestand op. |
529 De eerstekeer dat je dit doet bewaart Emacs het originele bestand onder een | 537 De eerste keer dat je dit doet, slaat Emacs het originele bestand onder een |
530 andere naam zodat het nog niet verloren is. De nieuwe naam bestaat uit de | 538 andere naam op, zodat het niet verloren gaat. De nieuwe naam bestaat uit de |
531 oude naam gevolgd door een "~". | 539 oude bestandsnaam gevolgd door een "~". |
532 | 540 |
533 Als Emacs klaar is het bestand te bewaren laat ze de naam van het bestand | 541 Als Emacs het bestand heeft opgeslagen, laat het de naam van het |
534 zien. Het is een goede gewoonte een bestand redelijk vaak te bewaren | 542 bestand zien. Het is een goede gewoonte een bestand regelmatig te op te slaan |
535 zodat er niet teveel werk verloren gaat als het systeem hangt of crasht. | 543 zodat er niet teveel werk verloren gaat als het systeem hangt of crasht. |
536 | 544 |
537 >> Type C-x C-s, om je kopie van deze uitleg te bewaren. Als het goed is | 545 >> Tik C-x C-s, om je kopie van deze inleiding op te slaan. Als het goed is |
538 verschijnt "Wrote ...TUTORIAL" op de onderste schermregel. | 546 verschijnt "Wrote ...TUTORIAL" op de onderste schermregel. |
539 | 547 |
540 OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-x C-s | 548 OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-x C-s |
541 typt, en daarna ook niets meer. Dit komt door een eigenschap van de | 549 tikt, en daarna ook niets meer. Dit komt door een eigenschap van de |
542 machine waarop je werkt die te maken heeft met `flow control'. Met C-s | 550 machine waarop je werkt die te maken heeft met "flow control". Met C-s |
543 stopt de `flow' en komt niets meer van wat je typt bij Emacs terecht. Om | 551 stopt de "flow" en komt niets meer van wat je tikt bij Emacs terecht. Om |
544 deze situatie te herstellen, type C-q. Lees daarna de "Spontaneous Entry | 552 deze situatie te herstellen, tik C-q. Lees daarna het hoofdstuk |
545 to Incremental Search" sectie in het Emacs handboek over hoe om te gaan | 553 "Spontaneous Entry to Incremental Search" in het Emacs-handboek over hoe |
546 met deze situatie. | 554 je moet omgaan met deze situatie. |
547 | 555 |
548 Je kunt een bestaand bestand bezoeken, om het te bekijken of het te | 556 Je kan een bestaand bestand bezoeken om het te bekijken of het te |
549 wijzigen. Je kunt ook een bestand bezoeken dat nog niet bestaat. Dit is | 557 wijzigen. Je kan ook een bestand bezoeken dat nog niet bestaat. Dit is |
550 dé manier om met Emacs een nieuw bestand te maken: bezoek het bestand, dat | 558 de manier om met Emacs een nieuw bestand te maken: bezoek het bestand, dat |
551 initieel leeg zal zijn, en voeg tekst toe. Zodra je de tekst bewaart | 559 eerst leeg zal zijn, en voeg tekst toe. Zodra je de tekst opslaat, wordt |
552 wordt het bestand werkelijk gecreëerd, met de tekst als inhoud. Vanaf dat | 560 het bestand werkelijk gecreëerd, met de tekst als inhoud. Vanaf dat |
553 moment ben je dus bezig met een bestaand bestand. | 561 moment ben je dus bezig met een bestaand bestand. |
554 | 562 |
555 | 563 |
556 * BUFFERS | 564 * BUFFERS |
557 --------- | 565 --------- |
558 | 566 |
559 Als je een tweede bestand bezoekt met C-x C-f blijft het eerste bestand | 567 Als je een tweede bestand bezoekt met C-x C-f, blijft het eerste bestand |
560 gewoon in Emacs. Je kunt naar dat bestand terug door het gewoon nog een | 568 gewoon in Emacs. Je kan naar dat bestand terug door het gewoon nog een |
561 keer te bezoeken met C-x C-f. Op deze manier kun je een behoorlijk aantal | 569 keer te bezoeken met C-x C-f. Op deze manier kan je een behoorlijk aantal |
562 bestanden in Emacs krijgen. | 570 bestanden in Emacs krijgen. |
563 | 571 |
564 >> Creëer een bestand dat "foo" heet door te typen: C-f C-f foo | 572 >> Creëer een bestand dat "foo" heet door te tikken: C-f C-f foo |
565 <Return>. Voeg hieraan wat tekst toe en bewaar "foo" | 573 <Return>. Voeg hieraan wat tekst toe, wijzig hem, en sla "foo" op |
566 door C-x C-s te typen. Type hierna C-x C-f TUTORIAL <Return> om | 574 door C-x C-s te tikken. Tik hierna C-x C-f TUTORIAL <Return> om |
567 weer hier, in de uitleg, terug te komen. | 575 weer hier, in de inleiding, terug te komen. |
568 | 576 |
569 Emacs bewaart intern de tekst van elk bestand in een ding dat een "buffer" | 577 Emacs bewaart intern de tekst van elk bestand in een ding dat een "buffer" |
570 genoemd wordt. Als je een bestand bezoekt wordt er een nieuwe buffer | 578 genoemd wordt. Als je een bestand bezoekt wordt er een nieuwe buffer |
571 gemaakt. Om een lijst van de huidige buffers te zien, type | 579 gemaakt. Om een lijst van de huidige buffers te zien, tik |
572 | 580 |
573 C-x C-b laat de bufferlijst zien | 581 C-x C-b laat de bufferlijst zien |
574 | 582 |
575 >> Probeer C-x C-b nu. | 583 >> Probeer C-x C-b nu. |
576 | 584 |
577 Zie dat elke buffer een naam heeft en mogelijk ook een bestandsnaam; dit | 585 Bemerk dat elke buffer een naam heeft en mogelijk ook een bestandsnaam; dit |
578 is de naam van het bestand waarmee de buffer overeenkomt. Sommige buffers | 586 is de naam van het bestand waarmee de buffer overeenkomt. Sommige buffers |
579 hebben niets met een bestand te maken. Bijvoorbeeld, de buffer die | 587 hebben niets met een bestand te maken. Bijvoorbeeld, de buffer die |
580 "*Buffer List*" heet heeft geen bestand. Die buffer is de buffer die de | 588 "*Buffer List*" heet heeft geen bestand. Die buffer is de buffer die de |
581 lijst bevat die door C-x C-b gemaakt wordt. ALLE tekst die je in een | 589 lijst bevat die door C-x C-b gemaakt wordt. ALLE tekst die je in een |
582 Emacs venster ziet is altijd onderdeel van een of andere buffer. | 590 Emacs venster ziet is altijd onderdeel van een of andere buffer. |
583 | 591 |
584 >> Type C-x 1 om de bufferlijst te verwijderen. | 592 >> Tik C-x 1 om de bufferlijst te verwijderen. |
585 | 593 |
586 Als je de tekst van het ene bestand verandert en dan een ander bestand | 594 Als je de tekst van het ene bestand verandert en dan een ander bestand |
587 bezoekt dan wordt het eerste bestand niet bewaard. De wijzigingen blijven | 595 bezoekt, wordt het eerste bestand niet opgeslagen. De wijzigingen blijven |
588 in Emacs, in de buffer die bij het bestand hoort. Het creëren of | 596 in Emacs, in de buffer die bij het bestand hoort. Het creëren of |
589 modificeren van de buffer van het tweede bestand heeft geen effect op de | 597 veranderen van de buffer van het tweede bestand heeft geen effect op de |
590 eerste buffer. Dit is erg nuttig, maar betekent ook dat er een eenvoudige | 598 eerste buffer. Dit is erg nuttig, maar betekent ook dat er een eenvoudige |
591 manier nodig is om het eerste bestand te bewaren. Het zou erg vervelend | 599 manier nodig is om het eerste bestand te bewaren. Het zou erg vervelend |
592 zijn om er eerst naar terug te moeten gaan met C-x C-f om het dan te | 600 zijn om er eerst naar terug te moeten gaan met C-x C-f om het dan te |
593 kunnen bewaren met C-x C-s. Dus hebben we het commando: | 601 kunnen bewaren met C-x C-s. Dus hebben we het commando: |
594 | 602 |
595 C-x s bewaar een paar buffers | 603 C-x s sla een paar buffers op |
596 | 604 |
597 C-x s vraagt voor elke buffer die veranderingen heeft die nog niet | 605 C-x s vraagt voor elke buffer die veranderingen heeft die nog niet |
598 opgeslagen zijn, of je de buffer wilt bewaren. | 606 opgeslagen zijn, of je de buffer wilt bewaren. |
599 | 607 |
600 >> Voeg wat tekst toe en type C-x s. | 608 >> Voeg wat tekst toe en tik C-x s. |
601 Emacs vraagt nu of je de buffer die TUTORIAL.nl heet wilt bewaren. | 609 Emacs vraagt nu of je de buffer die TUTORIAL.nl heet wilt bewaren. |
602 Beantwoord deze vraag positief door een "y" in te typen (de y van | 610 Beantwoord deze vraag positief door een "y" in te tikken (de y van |
603 "yes", Engels voor "ja"). | 611 "yes", Engels voor "ja"). |
604 | 612 |
605 | 613 |
606 * UITGEBREIDE COMMANDO'S | 614 * UITGEBREIDE COMMANDO'S |
607 ------------------------ | 615 ------------------------ |
608 | 616 |
609 Er zijn veel meer Emacs commando's dan er op de toetsen van het | 617 Er zijn veel meer Emacs commando's dan er op de toetsen van het |
610 toetsenbord passen, zelfs als we hun aantal kunnen vergroten door de | 618 toetsenbord passen, zelfs als we hun aantal kunnen vergroten door de |
611 control of meta toets te gebruiken. Emacs lost dit probleem op met het X | 619 control of meta toets te gebruiken. Emacs lost dit probleem op met het X |
612 commando (met de X van eXtensie of uitbreiding). Het X commando komt in | 620 commando (met de X van eXtensie of uitbreiding). Het X commando komt voor in |
613 twee smaken voor: | 621 twee smaken: |
614 | 622 |
615 C-x teken eXtensie; wordt gevolgd door een teken | 623 C-x Tekenuitbreiding. Bevolgd door een teken. |
616 M-x genaamd commando eXtensie; wordt gevolgd door een naam. | 624 M-x Commando-naam-uitbreiding. Wordt gevolgd door een naam. |
617 | 625 |
618 Deze commando's zijn in het algemeen nuttig, maar worden minder gebruikt | 626 Deze commando's zijn in het algemeen nuttig, maar worden minder gebruikt |
619 dan de commando's die tot nu toe uitgelegd zijn. Je hebt al twee van deze | 627 dan de commando's die je tot nu toe al geleerd hebt. Je hebt al twee van deze |
620 commando's gezien: C-x C-f om een bestand te bezoeken, en C-x C-s om het | 628 commando's gezien: C-x C-f om een bestand te bezoeken, en C-x C-s om het |
621 te bewaren. Een ander voorbeeld is het commando om Emacs te verlaten: dit | 629 te bewaren. Een ander voorbeeld is het commando om Emacs te verlaten: dit |
622 is C-x C-c. (Maak je geen zorgen over het verloren gaan van veranderingen | 630 is C-x C-c. (Maak je geen zorgen over het verloren gaan van veranderingen |
623 die niet bewaard zijn; C-x C-c vraagt of je veranderde buffers wilt | 631 die niet opgeslagen zijn; C-x C-c vraagt of je veranderde buffers wilt |
624 bewaren voordat Emacs daadwerkelijk eindigt.) | 632 bewaren voordat Emacs helemaal eindigt.) |
625 | 633 |
626 C-z is het commando om Emacs *tijdelijk* te verlaten, zodat je daarna weer | 634 C-z is het commando om Emacs *tijdelijk* te verlaten, zodat je daarna weer |
627 terug kunt keren in dezelfde Emacs sessie. | 635 terug kan keren in dezelfde Emacs-sessie. |
628 | 636 |
629 Op systemen die deze mogelijkheid bieden, zet C-z Emacs stil: je komt weer | 637 Op systemen die deze mogelijkheid bieden, zet C-z Emacs stil: je komt weer |
630 terug in de shell, maar Emacs is nog aanwezig. In de meeste shells kun je | 638 terug in de shell, maar Emacs is nog aanwezig. In de meeste shells kan je |
631 Emacs weer activeren met het "fg" commando, of met "%emacs". | 639 Emacs weer activeren met het "fg" commando, of met "%emacs". |
632 | 640 |
633 Op systemen die niet de mogelijkheid bieden om programma's stil te zetten | 641 Op systemen die niet de mogelijkheid bieden om programma's stil te zetten, |
634 creëert C-z een subshell onder Emacs om je zo in de gelegenheid te | 642 creëert C-z een subshell onder Emacs om je zo in de gelegenheid te |
635 stellen andere programma's uit te voeren en daarna weer in Emacs terug te | 643 stellen andere programma's uit te voeren en daarna weer in Emacs terug te |
636 keren; Emacs wordt dus niet werkelijk verlaten. In dit geval is het | 644 keren; Emacs wordt dus niet werkelijk verlaten. In dit geval is het |
637 shellcommando "exit" de normale manier om de subshell te verlaten en in | 645 shellcommando "exit" de normale manier om de subshell te verlaten en in |
638 Emacs terug te keren. | 646 Emacs terug te keren. |
639 | 647 |
640 Het moment om C-x C-c te gebruiken is wanneer je uit gaat loggen. Het is | 648 Het moment om C-x C-c te gebruiken is wanneer je uit gaat loggen. Het is |
641 ook het juiste commando om Emacs te beëindigen wanneer Emacs opgestart | 649 ook het juiste commando om Emacs te beëindigen wanneer Emacs opgestart |
642 was door een mail programma of iets dergelijks, aangezien die misschien | 650 was door een mail-programma of iets dergelijks, aangezien die misschien |
643 niet met een stilgezette Emacs om kunnen gaan. Normaal gezien is het | 651 niet met een stilgezette Emacs om kunnen gaan. Normaal gezien is het |
644 echter beter Emacs stil te zetten met C-z dan om Emacs te verlaten, | 652 echter beter Emacs stil te zetten met C-z dan om Emacs te verlaten, |
645 behalve als je uit wilt loggen natuurlijk. | 653 behalve als je uit wilt loggen natuurlijk. |
646 | 654 |
647 Er bestaan vele C-x commando's. Hier is een lijst van degene die je nu al | 655 Er bestaan vele C-x commando's. Hier is een lijst van degene die je nu al |
648 kent: | 656 kent: |
649 | 657 |
650 C-x C-f bezoek bestand | 658 C-x C-f bezoek bestand |
651 C-x C-s bewaar bestand | 659 C-x C-s sla bestand op |
652 C-x C-b laat bufferlijst zien | 660 C-x C-b laat bufferlijst zien |
653 C-x C-c verlaat Emacs | 661 C-x C-c verlaat Emacs |
654 C-x u herstel | 662 C-x u herstel |
655 | 663 |
656 Commando's waaraan een uitgebreid commando wordt toegevoegd, worden nog | 664 Commando-naam-bevelen worden nog minder vaak gebruikt, of alleen onder bepaalde omstandigheden. |
657 minder vaak gebruikt, of worden alleen onder bepaalde omstandigheden gebruikt. | |
658 Een voorbeeld is het commando replace-string, dat in de hele tekst een string | 665 Een voorbeeld is het commando replace-string, dat in de hele tekst een string |
659 vervangt door een andere string (`to replace' betekent `vervangen'). | 666 vervangt door een andere string ("to replace" betekent "vervangen"). |
660 Als je M-x typt echoot Emacs onderaan het scherm `M-x' en moet je de naam van | 667 Als je M-x tikt, toont Emacs onderaan het scherm "M-x" en moet je de naam van |
661 het commando intypen, in dit geval "replace-string". Als je gewoon | 668 het commando intikken, in dit geval "replace-string". Als je gewoon |
662 "repl s<TAB>" typt maakt Emacs de naam zelf af. Beëindig het commando | 669 "repl s<TAB>" tikt maakt Emacs de naam zelf af. Beëindig het commando |
663 met <Return>. | 670 met <Return>. |
664 | 671 |
665 Het replace-string commando heeft twee argumenten nodig: de string die | 672 Het replace-string commando heeft twee argumenten nodig: de string die |
666 vervangen moet worden en de string waarmee die vervangen moet worden. | 673 vervangen moet worden en de string waarmee die vervangen moet worden. |
667 Je sluit elk argument af met <Return>. | 674 Je sluit elk argument af met <Return>. |
668 | 675 |
669 >> Plaats de cursor op de lege regel twee regels onder deze. | 676 >> Plaats de cursor op de lege regel twee regels onder deze regel. |
670 Type dan M-x repl s<Return>gewijzigd<Return>veranderd<Return>. | 677 Tik dan M-x repl s<Return>gewijzigd<Return>veranderd<Return>. |
671 | 678 |
672 Zie hoe deze regel daardoor gewijzigd is. Je hebt elke keer dat het woord | 679 Zie hoe deze regel daardoor gewijzigd is. Je hebt elk voorkomen van |
673 "g-e-w-i-j-z-i-g-d" voor kwam, vervangen door "veranderd"; beginnend op | 680 het woord g-e-w-i-j-z-i-g-d vervangen door "veranderd"; te beginnen op |
674 de plek waar de cursor staat. | 681 de plek waar de cursor staat. |
675 | 682 |
676 | 683 |
677 * AUTOMATISCH BEWAREN | 684 * AUTOMATISCH BEWAREN |
678 --------------------- | 685 --------------------- |
679 | 686 |
680 Als je een bestand veranderd hebt maar het nog niet bewaard hebt, zouden | 687 Als je een bestand veranderd hebt maar het nog niet opgeslagen hebt, zouden |
681 de veranderingen verloren kunnen gaan als het systeem zou hangen of | 688 de veranderingen verloren kunnen gaan als het systeem zou hangen of |
682 herstarten. Om je hiertegen te beschermen bewaart Emacs om de zoveel tijd | 689 herstarten. Om je hiertegen te beschermen, slaat Emacs regelmatig |
683 de veranderde tekst automatisch. De naam van het bestand waarin de tekst | 690 de veranderde tekst automatisch op. De naam van het bestand waarin de |
684 automatisch bewaard wordt begint en eindigt met een #. Bijvoorbeeld, als | 691 tekst automatisch wordt opgeslagen begint en eindigt met een #. |
685 je het bestand "hello.c" aan het bewerken bent dan wordt de tekst | 692 Bijvoorbeeld, als je het bestand "hello.c" aan het editeren bent, wordt |
686 automatisch bewaard in een bestand dat "#hello.c#" heet. Zodra je het | 693 de tekst automatisch opgeslagen in een bestand dat "#hello.c#" heet. Zodra |
687 bestand werkelijk bewaart, wordt het automatisch bewaarde bestand weer | 694 je het bestand werkelijk opslaat, wordt het automatisch opgeslagen bestand |
688 weggegooid. | 695 verwijderd. |
689 | 696 |
690 Als de computer crasht kun je de automatisch bewaarde tekst terugkrijgen | 697 Als de computer crasht, kan je de automatisch opgeslagen tekst terugkrijgen |
691 door de file normaal te bezoeken (de originele file, niet de automatisch | 698 door het bestand gewoon te bezoeken (het originele bestand, niet het automatisch |
692 bewaarde), gevolgd door M-x recover file<Return>. Als Emacs vraagt om | 699 opgeslagen), gevolgd door M-x recover-file<Return>. Als Emacs vraagt om |
693 bevestiging, antwoord dan:"yes<Return>", en de automatisch bewaarde | 700 bevestiging, antwoord dan met yes<Return> en de automatisch opgeslagen |
694 informatie wordt teruggehaald. | 701 informatie wordt teruggehaald. |
695 | 702 |
696 | 703 |
697 * ECHO GEBIED | 704 * ECHO-GEBIED |
698 ------------- | 705 ------------- |
699 | 706 |
700 Als je een commando langzaam intypt echoot Emacs de tekens aan de | 707 Als je een commando langzaam intikt, toont Emacs de tekens aan de |
701 onderkant van het scherm, in een deel dat het "echo gebied" genoemd wordt. | 708 onderkant van het scherm in een deel dat het "echo-gebied" genoemd wordt. |
702 Dit gebied omvat de onderste regel van het scherm. | 709 Dit gebied omvat de onderste regel van het scherm. |
703 | 710 |
704 | 711 |
705 * MODE-REGEL | 712 * MODUS-REGEL |
706 ------------ | 713 ------------- |
707 | 714 |
708 De regel direct boven het echo gebied heet de "mode-regel". De mode-regel | 715 De regel direct boven het echo gebied heet de "modusregel". De modusregel |
709 ziet er ongeveer zo uit: | 716 ziet er ongeveer zo uit: |
710 | 717 |
711 --**-Emacs: TUTORIAL.nl (Fundamental)--68%------------------------ | 718 --**-Emacs: TUTORIAL.nl (Fundamental)--68%------------------------ |
712 | 719 |
713 Deze regel geeft interessante informatie over Emacs en de tekst die | 720 Deze regel geeft interessante informatie over Emacs en de tekst die |
714 je aan het bewerken bent. | 721 je aan het editeren bent. |
715 | 722 |
716 Je weet al wat de bestandsnaam betekent: het is de naam van het bestand | 723 Je weet al wat de bestandsnaam betekent: het is de naam van het bestand |
717 dat je bezoekt. -NN%-- geeft je huidige positie in de tekst aan: NN | 724 dat je bezoekt. -NN%-- geeft je huidige positie in de tekst aan: NN |
718 procent van de tekst bevindt zich boven het scherm. Als het bestand vanaf | 725 procent van de tekst bevindt zich boven het scherm. Als het bestand vanaf |
719 het begin op het scherm staat, staat er --Top-- in plaats van --00%--. | 726 het begin op het scherm staat, staat er --Top-- in plaats van --00%--. |
720 Als het laatste stuk tekst op het scherm staat, zal er --Bot-- staan (van | 727 Als het laatste stuk tekst op het scherm staat, zal er --Bot-- staan (van |
721 `bottom', `onderkant' in het Nederlands). Als de tekst zo klein is dat die | 728 "bottom", "onderkant" in het Nederlands). Als de tekst zo klein is dat hij |
722 volledig op het scherm past staat --All-- in de mode-regel. | 729 volledig op het scherm past staat --All-- in de modus-regel. |
723 | 730 |
724 De sterretjes aan het begin betekenen dat je de tekst gemodificeerd hebt. | 731 De sterretjes aan het begin betekenen dat je de tekst veranderd hebt. |
725 Direct na het bezoeken of bewaren staan er gewoon streepjes. | 732 Direct na het bezoeken of opslaan staan er gewoon streepjes. |
726 | 733 |
727 In de mode-regel staat tussen haakjes in welke mode je aan het werken | 734 In de modusregel staat tussen haakjes in welke modus je aan het werken |
728 bent. Tenzij een andere mode gewenst is, zit je in de "Fundamental" mode | 735 bent. De standaardmodus is de "Fundamental" modus, die je nu gebruikt |
729 zoals nu (`fundamental' is `basis' in het Nederlands). Een dergelijke | 736 ("fundamental" is "basis" in het Nederlands). Een dergelijke |
730 mode heet een hoofdmode (`major mode' in het Engels). | 737 modus heet een hoofdmodus ("major mode" in het Engels). |
731 | 738 |
732 Emacs heeft verschillende hoofdmodes. Sommige daarvan zijn bedoeld voor | 739 Emacs heeft verschillende hoofdmodi. Sommige daarvan zijn bedoeld voor |
733 het bewerken van verschillende talen of soorten tekst, zoals bijvoorbeeld | 740 het editeren van verschillende talen of soorten tekst, zoals bijvoorbeeld |
734 Lisp mode, Text mode, etc. Op elk moment is er altijd precies een mode | 741 Lisp modus, Text modus, etc. Op elk moment is er altijd precies een modus |
735 actief, en de naam daarvan staat in de mode-regel, op de plaats waar nu | 742 actief, en de naam daarvan staat in de modusregel, op de plaats waar nu |
736 "Fundamental" staat. | 743 "Fundamental" staat. |
737 | 744 |
738 Het komt voor dat sommige commado's zich in verschillende modes anders | 745 Elke hoofdmodus zorgt ervoor dat sommige commando's zich anders gedragen. |
739 gedragen. Zo bestaat er een commando om een commentaar in een programma te | 746 Zo bestaat er een commando om een commentaar in een programma te tikken, en |
740 typen, en aangezien elke programmeertaal een ander idee heeft over hoe | 747 aangezien elke programmeertaal een ander idee heeft over hoe commentaar |
741 commentaar eruit moet zien, moet elke hoofdmode op een andere manier het | 748 eruit moet zien, moet elke hoofdmodus op een andere manier het commentaar |
742 commentaar beginnen. Elke hoofdmode is de naam van een uitgebreid commando, | 749 beginnen. Elke hoofdmodus is de naam van een uitgebreid commando, en met |
743 en met dat commando schakel je om naar die hoofdmode. Zo is bijvoorbeeld | 750 dat commando schakel je om naar die hoofdmodus. Zo is bijvoorbeeld |
744 M-x fundamental-mode het commando om naar de basismode om te schakelen. | 751 M-x fundamental-mode het commando om naar de basismodus om te schakelen. |
745 | 752 |
746 Als je Nederlandse of Engelse tekst wil gaan bewerken, zoals bijvoorbeeld | 753 Als je Nederlandse of Engelse tekst wil gaan editeren, zoals bijvoorbeeld |
747 dit bestand, kun je beter "text mode" gebruiken, de mode om tekst in een | 754 dit bestand, kan je beter "Text mode" gebruiken, de modus om tekst in een |
748 gewone taal te bewerken: | 755 gewone taal te editeren: |
749 | 756 |
750 >> Type M-x text-mode<Return>. | 757 >> Tik M-x text-mode<Return>. |
751 | 758 |
752 Wees gerust; geen van de commando's die je geleerd hebt zorgen voor | 759 Wees gerust; geen van de commando's die je geleerd hebt zorgen voor |
753 grondige veranderingen in Emacs. Een van de dingen die je kunt merken is | 760 grondige veranderingen in Emacs. Een van de dingen die je kan merken, is |
754 bijvoorbeeld dat M-f en M-b nu apostrofs als onderdeel van een woord | 761 bijvoorbeeld dat M-f en M-b nu apostrofs als onderdeel van een woord |
755 beschouwen. In de vorige, Fundamental, mode behandelen M-f en M-b de | 762 beschouwen. In de vorige modus (Fundamental) behandelen M-f en M-b de |
756 apostrof als ruimte tussen twee woorden. | 763 apostrof als ruimte tussen twee woorden. |
757 | 764 |
758 Het is gebruikelijk dat hoofdmodes dergelijke subtiele verschillen hebben. | 765 Het is gebruikelijk dat hoofdmodi dergelijke subtiele verschillen hebben. |
759 De meeste commando's doen dus min of meer hetzelfde in elke hoofdmode. | 766 De meeste commando's doen dus min of meer hetzelfde in elke hoofdmodus. |
760 | 767 |
761 Met het commando C-h m kun je de documentatie over de huidige hoofdmode | 768 Met het commando C-h m kan je de documentatie over de huidige hoofdmodus |
762 lezen. | 769 lezen. |
763 | 770 |
764 >> Gebruik C-u C-v een paar keer om deze zin in de buurt van de bovenkant | 771 >> Gebruik C-u C-v een paar keer om deze zin in de buurt van de bovenkant |
765 van het scherm te krijgen. | 772 van het scherm te krijgen. |
766 >> Type C-h m om te zien hoe Text mode verschilt van Fundamental mode. | 773 >> Tik C-h m om te zien hoe de tekstmodus verschilt van de basismodus. |
767 >> Type C-x 1 om de documentatie van het scherm te verwijderen. | 774 >> Tik C-x 1 om de documentatie van het scherm te verwijderen. |
768 | 775 |
769 Hoofdmodes heten hoofdmodes omdat er ook bijmodes zijn. Bijmodes zijn | 776 Hoofdmodi heten zo omdat er ook bijmodi zijn. Bijmodi zijn |
770 geen alternatieven voor hoofdmodes; het zijn slechts kleine modificaties | 777 geen alternatieven voor hoofdmodi; het zijn slechts kleine aanpassingen |
771 daarvan. Elke bijmode kan aan- of uitgezet worden, onafhankelijk van | 778 daarvan. Elke bijmodus kan aan- of uitgezet worden, onafhankelijk van |
772 andere bijmodes en onafhankelijk van de hoofdmode. Je kunt dus nul, een, | 779 andere bijmodi en onafhankelijk van de hoofdmodus. Het is dus mogelijk geen bijmodi, één bijmodus |
773 of willekeurig veel minor modes gebruiken. | 780 of een willekeurige combinatie van bijmodi te gebruiken. |
774 | 781 |
775 Een nuttige bijmode voor het bewerken van tekst in een natuurlijke taal, | 782 Een nuttige bijmodus voor het editeren van tekst in een natuurlijke taal, |
776 zoals Nederlands, is Auto Fill mode (`auto fill' betekent automatisch | 783 zoals het Nederlands, is Auto Fill modus ("auto fill" betekent automatisch |
777 uitvullen). Wanneer deze mode aanstaat breekt Emacs automatisch een regel | 784 uitvullen). Wanneer deze modus aanstaat, breekt Emacs automatisch een |
778 tussen twee woorden af als de regel anders te lang zou worden. | 785 regel tussen twee woorden af als de regel te lang wordt. |
779 | 786 |
780 Je kunt Auto Fill mode aanzetten met M-x auto-fill-mode<Return>. Als deze | 787 Je kan Auto Fill modus aanzetten met M-x auto-fill-mode<Return>. Als deze |
781 mode al aanstaat, kun je hem uitzetten met M-x auto-fill-mode<Return>. | 788 modus al aanstaat, kan je hem uitzetten met M-x auto-fill-mode<Return>. |
782 Als de mode uitstaat zet dit commando de mode aan; als ze aanstaat zet dit | 789 Als de modus uitstaat, zet dit commando de modus aan; als ze aanstaat, zet |
783 commando de mode uit. Het commando zet de mode steeds aan en uit zet (`to | 790 dit commando de modus uit. We zeggen dat het commando de modus "schakelt" |
784 toggle' in het Engels). | 791 ("to toggle" in het Engels). |
785 | 792 |
786 >> Type nu M-x auto-fill-mode<Return>. Type nu vele malen asdf op een | 793 >> Tik nu M-x auto-fill-mode<Return>. Tik nu vele malen "asdf " op een |
787 regel zodat je kunt zien dat de regel in tweeën gesplitst wordt. Er | 794 regel zodat je kan zien dat de regel in tweeën gesplitst wordt. Er |
788 moeten wel spaties tussen de woorden staan, omdat de Auto Fill mode | 795 moeten wel spaties tussen de woorden staan, omdat de Auto Fill modus |
789 alleen op spaties de regel afbreekt. | 796 de regel alleen op spaties breekt. |
790 | 797 |
791 De rechter kantlijn staat meestal op 70 tekens, maar die kun je veranderen | 798 De rechterkantlijn staat meestal op 70 tekens, maar die kan je veranderen |
792 met het C-x f commando. Dit commando accepteert een numeriek argument | 799 met het C-x f commando. Dit commando accepteert een numeriek argument |
793 om de gewenste kantlijn te verkrijgen. | 800 om de gewenste kantlijn te verkrijgen. |
794 | 801 |
795 >> Type C-x f met 20 als argument (C-u 20 C-x f). | 802 >> Tik C-x f met 20 als argument (C-u 20 C-x f). |
796 Type wat tekst en zie dat Emacs de regels afbreekt bij 20 tekens. | 803 Tik wat tekst en zie dat Emacs de regels afbreekt bij 20 tekens. |
797 Zet de kantlijn nu terug op 70, dus met C-u 70 C-x f. | 804 Zet de kantlijn nu terug op 70, dus met met C-u 70 C-x f. |
798 | 805 |
799 Als je de tekst midden in een regel verandert vult Auto Fill mode | 806 Als je de tekst midden in een regel verandert vult Auto Fill modus |
800 de regel niet opnieuw. | 807 de regel niet opnieuw. |
801 Om een alinea opnieuw te vullen, type M-q (Meta-q) terwijl de | 808 Om een alinea opnieuw te vullen, tik M-q (META-q) terwijl de |
802 cursor in de alinea staat. | 809 cursor in de alinea staat. |
803 | 810 |
804 >> Plaats de cursor in de voorgaande alinea en type M-q. | 811 >> Plaats de cursor in de voorgaande alinea en tik M-q. |
805 | 812 |
806 | 813 |
807 * ZOEKEN | 814 * ZOEKEN |
808 -------- | 815 -------- |
809 | 816 |
810 Emacs kan strings zoeken (een string is een rij tekens), zowel volgend op | 817 Emacs kan tekenreeksen ("strings") zoeken, zowel volgend op |
811 de cursorpositie, als eraan voorafgaand. Het zoeken van een string | 818 de cursorpositie, als eraan voorafgaand. Het zoeken naar een string |
812 verplaatst de cursor naar de volgende plaats waar de gezochte string | 819 verplaatst de cursor naar de volgende plaats waar de gezochte string |
813 voorkomt. | 820 voorkomt. |
814 | 821 |
815 Het zoekcommando van Emacs is anders dan de zoekcommando's van de meeste | 822 Het zoekcommando van Emacs is anders dan de zoekcommando's van de meeste |
816 tekstverwerkers; het zoekt incrementeel. Dit betekent dat het zoeken | 823 tekstverwerkers; het zoekt incrementeel. Dit betekent dat het zoeken |
817 gebeurt tijdens het intypen van de gezochte string. | 824 gebeurt tijdens het intikken van de gezochte string. |
818 | 825 |
819 Het commando om vooruit zoeken te starten is C-s (met de `s' van `to | 826 Het commando om het voorwaarts zoeken te starten is C-s (met de "s" van "to |
820 search', i.e. zoeken); C-r start het zoeken achteruit (met de `r' van | 827 search", zoeken); C-r start het achterwaarts zoeken (met de "r" van |
821 `reverse' of achteruit). WACHT nog even met ze te proberen. | 828 "reverse" of achteruit). MAAR WACHT! Probeer ze nu nog niet. |
822 | 829 |
823 Als je C-s typt verschijnt de string "I-search" in het echo gebied. Dit | 830 Als je C-s tikt verschijnt de string "I-search" in het echo-gebied. Dit |
824 betekent dat Emacs bezig is met een `incremental search' (incrementele | 831 betekent dat Emacs bezig is met een "incremental search" (incrementele |
825 zoekopdracht) en wacht op het intypen van de zoekstring. <RET> beëindigt | 832 zoekopdracht) en wacht op het intikken van de zoekstring. <RET> beëindigt |
826 het zoeken. | 833 het zoeken. |
827 | 834 |
828 >> Type nu C-s om het zoeken te starten. Type nu, LANGZAAM, één letter per | 835 >> Tik nu C-s om het zoeken te starten. Tik nu, LANGZAAM, één letter per |
829 keer, het woord `cursor', met een pauze na elke letter zodat je kunt | 836 keer, het woord "cursor", met een pauze na elke letter zodat je kan |
830 zien wat er met de cursor gebeurt. Je hebt nu eenmaal naar het woord | 837 zien wat er met de cursor gebeurt. Je hebt nu eenmaal naar het woord |
831 `cursor' gezocht. | 838 "cursor" gezocht. |
832 >> Type nogmaals C-s, om het volgende woord `cursor' te zoeken | 839 >> Tik nogmaals C-s, om naar het volgende voorkomen van het woord "cursor" te |
833 >> Type nu viermaal <Delback> en let op de cursorbewegingen. | 840 zoeken. |
834 >> Type <RET> om het zoeken te beëindigen. | 841 >> Tik nu viermaal <Delback> en let op de cursorbewegingen. |
842 >> Tik <RET> om het zoeken te beëindigen. | |
835 | 843 |
836 Zag je wat er gebeurde? Tijdens incrementeel zoeken probeert Emacs naar | 844 Zag je wat er gebeurde? Tijdens incrementeel zoeken probeert Emacs naar |
837 de eerste plek te gaan waar de string staat die je tot dan toe getypt | 845 de eerste plek te gaan waar de string staat die je tot dan toe getikt |
838 hebt. Om naar de volgende plek te gaan, type je C-s nog een keer. Als er | 846 hebt. Om naar de volgende plek te gaan, tik je C-s nog een keer. Als er |
839 geen volgende plek is gevonden piept Emacs en vertelt je dat de zoekopdracht | 847 geen volgende plek is gevonden, biept Emacs en vertelt je dat de zoekopdracht |
840 is beëindigd. (`failing' in het Engels); met C-g kun je het zoeken afbreken. | 848 niets gevonden heeft ("is failing" in het Engels). C-g zou het zoeken ook afbreken. |
841 | 849 |
842 Als je tijdens incrementeel zoeken <Delback> typt, zul je zien dat het | 850 Als je tijdens incrementeel zoeken <Delback> tikt, zal je zien dat het |
843 laatste teken dat je in de zoekstring typte weggehaald wordt en dat het | 851 laatste teken dat je aan de zoekstring toegevoegd hebt, weggehaald wordt en dat het |
844 zoeken teruggaat naar de voorgaande plaats. Als je bijvoorbeeld begint | 852 zoeken teruggaat naar de voorgaande plaats. Als je bijvoorbeeld begint |
845 met zoeken en je typt een "c" dan ga je naar de plaats waar de "c" het | 853 met zoeken en je tikt een "c", dan ga je naar de plaats waar de "c" het |
846 eerst voorkomt. Type je vervolgens een "u" dan gaat de cursor naar de | 854 eerst voorkomt. Tik je vervolgens een "u", dan gaat de cursor naar de |
847 plaats waar de string "cu" het eerst voorkomt". Als je nu <Delback> typt, dan | 855 plaats waar de string "cu" het eerst voorkomt. Als je nu <Delback> tikt, dan |
848 wordt de "u" van de zoekstring afgehaald en gaat de cursor terug naar de | 856 wordt de "u" van de zoekstring afgehaald, en gaat de cursor terug naar de |
849 plaats waar hij stond voordat je de "u" intypte, i.e. de plaats waar "c" het | 857 plaats waar hij stond voordat je de "u" intikte, namelijk daar waar "c" het |
850 eerst voorkomt. | 858 eerst voorkwam. |
851 | 859 |
852 Als je tijdens een zoekoperatie een control- of meta-teken intypt dan | 860 Als je tijdens een zoekoperatie een CONTROL- of META-teken intikt, dan |
853 wordt het zoeken beëindigd. Er zijn een paar uitzonderingen, namelijk | 861 wordt het zoeken beëindigd. Er zijn een paar uitzonderingen, namelijk |
854 tekens die tijdens zoeken een speciale betekenis hebben, zoals C-s en C-r. | 862 tekens die tijdens zoeken een speciale betekenis hebben, zoals C-s en C-r. |
855 | 863 |
856 Met C-s begin je te zoeken naar de plaats waar de zoekstring voor het eerst | 864 Met C-s begin je te zoeken naar de plaats waar de zoekstring voor het eerst |
857 voorkomt NA de huidige cursorpositie. Als je iets wilt zoeken dat eerder in | 865 voorkomt NA de huidige cursorpositie. Als je iets wilt zoeken dat eerder in |
858 de tekst moet voorkomen, gebruik dan C-r i.p.v. C-s. Alles wat we nu weten | 866 de tekst moet voorkomen, gebruik dan C-r in plaats van C-s. Alles wat we nu weten |
859 over C-s geldt ook voor C-r, alleen de zoekrichting is omgedraaid. | 867 over C-s geldt ook voor C-r, alleen is de zoekrichting omgedraaid. |
860 | 868 |
861 | 869 |
862 * MEERDERE VENSTERS | 870 * MEERDERE VENSTERS |
863 ------------------- | 871 ------------------- |
864 | 872 |
865 Een van Emacs' aardige eigenschappen is dat je meerdere vensters op het | 873 Een van Emacs' aardige eigenschappen is dat je meerdere vensters op het |
866 scherm kunt laten zien. | 874 scherm kan laten zien. |
867 | 875 |
868 >> Zet de cursor op deze regel en type C-u 0 C-l. | 876 >> Zet de cursor op deze regel en tik C-u 0 C-l. |
869 | 877 |
870 >> Type C-x 2 om het scherm in twee vensters op te splitsen. | 878 >> Tik C-x 2 om het scherm in twee vensters op te splitsen. |
871 Beide vensters laten deze uitleg zien; de cursor blijft in het | 879 Beide vensters laten deze inleiding zien; de cursor blijft in het |
872 bovenste venster. | 880 bovenste venster. |
873 | 881 |
874 >> Type C-M-v om de tekst in het onderste venster te verschuiven. | 882 >> Tik C-M-v om de tekst in het onderste venster te verschuiven. |
875 (Als je geen Meta toets hebt, type dan ESC C-v.) | 883 (Als je geen META-toets hebt, tik dan ESC C-v.) |
876 | 884 |
877 >> Type C-x o (met de `o' van `other'; `ander' in het Nederlands) | 885 >> Tik C-x o (met de o van "other"; "ander" in het Nederlands) |
878 om de cursor naar het andere venster te verplaatsen. | 886 om de cursor naar het andere venster te verplaatsen. |
879 | 887 |
880 >> Verschuif de tekst in het onderste venster, m.b.v. C-v en M-v. | 888 >> Verschuif de tekst in het onderste venster, met C-v en M-v. |
881 Zorg ervoor dat je deze uitleg in het bovenste venster leest. | 889 Zorg ervoor dat je deze inleiding in het bovenste venster leest. |
882 | 890 |
883 >> Type weer C-x o om de cursor weer in het bovenste venster | 891 >> Tik weer C-x o om de cursor weer in het bovenste venster |
884 te zetten. De cursor staat weer precies op de plaats waar | 892 te zetten. De cursor staat weer precies op de plaats waar |
885 hij stond toen je het venster verliet. | 893 hij stond toen je het venster verliet. |
886 | 894 |
887 Je kunt C-x o blijven gebruiken om van venster naar venster te gaan. Elk | 895 Je kan C-x o blijven gebruiken om van venster naar venster te gaan. Elk |
888 venster heeft zijn eigen cursorpositie; de cursor is altijd maar zichtbaar | 896 venster heeft zijn eigen cursorpositie; de cursor is altijd enkel zichtbaar |
889 in een daarvan. Alle normale commando's hebben betrekking op het venster | 897 in een daarvan. Alle normale commando's hebben betrekking op het venster |
890 waarin de cursor staat. Dit venster is het `geselecteerde venster' | 898 waarin de cursor staat. Dit venster is het "geselecteerde venster" |
891 (`selected window' in het Engels). | 899 ("selected window" in het Engels). |
892 | 900 |
893 Het C-M-v commando is erg nuttig wanneer je tekst aan het bewerken bent in | 901 Het C-M-v commando is erg nuttig wanneer je tekst aan het editeren bent in |
894 het ene venster, terwijl je het andere venster als referentie gebruikt. | 902 het ene venster, terwijl je het andere venster als referentie gebruikt. |
895 Je kunt de cursor dan altijd in het venster houden waarin je bezig bent, | 903 Je kan de cursor dan altijd in het venster houden waarin je bezig bent, |
896 terwijl je met C-M-v door de tekst in het andere venster loopt. | 904 terwijl je met C-M-v door de tekst in het andere venster loopt. |
897 | 905 |
898 C-M-v is een voorbeeld van een CONTROL-META teken. Als je een echte META | 906 C-M-v is een voorbeeld van een CONTROL-META teken. Als je een echte |
899 toets hebt kun je C-M-v intypen door zowel CTRL als META ingedrukt te | 907 META-toets hebt kan je C-M-v intikken door zowel CTRL als META ingedrukt te |
900 houden terwijl je v typt. Het maakt niet uit in welke volgorde je de CTRL | 908 houden terwijl je v tikt. Het maakt niet uit in welke volgorde je CTRL en |
901 en META indrukt; het gaat erom welke toetsen ingedrukt zijn terwijl je typt. | 909 META indrukt; het gaat erom welke toetsen ingedrukt zijn terwijl je tikt. |
902 | 910 |
903 Als je geen echte META toets hebt kun je ESC gebruiken; de volgorde maakt | 911 Als je geen echte META-toets hebt kan je ESC gebruiken; de volgorde is dan |
904 dan wel uit. Je moet dan ESC typen, gevolgd door CTRL-v; CTRL-ESC v zal | 912 wel belangrijk. Je moet dan eerst ESC tikken, gevolgd door CTRL-v; |
905 niet werken. Dit komt doordat ESC zelf een teken is, terwijl CTRL en META | 913 CTRL-ESC v zal niet werken. Dit komt doordat ESC zelf een teken is, |
906 dat niet zijn. | 914 terwijl CTRL en META dat niet zijn. |
907 | 915 |
908 >> Type C-x 1 (in het bovenste venster) om het onderste venster te laten | 916 >> Tik C-x 1 (in het bovenste venster) om het onderste venster te laten |
909 verdwijnen. | 917 verdwijnen. |
910 | 918 |
911 (Als je C-x 1 typt in het onderste venster laat je het bovenste | 919 (Als je C-x 1 tikt in het onderste venster laat je het bovenste |
912 verdwijnen. C-x 1 betekent zoveel als `ik wil maar 1 venster, | 920 verdwijnen. C-x 1 betekent zoveel als "ik wil maar 1 venster, |
913 en wel dat venster waar de cursor nu in staat.') | 921 en wel dat venster waar de cursor nu in staat.") |
914 | 922 |
915 Hier is nog een manier om twee venster te krijgen die elk een andere tekst | 923 Hier is nog een manier om twee venster te krijgen die elk een andere tekst |
916 laten zien: | 924 laten zien: |
917 | 925 |
918 >> Type C-x 4 C-f gevolgd door de naam van een van je bestanden, gevolgd | 926 >> Tik C-x 4 C-f gevolgd door de naam van een van je bestanden, gevolgd |
919 door <Return>. Het opgegeven bestand zal in het onderste venster | 927 door <Return>. Het opgegeven bestand zal in het onderste venster |
920 verschijnen, en de cursor zal in dat venster staan. | 928 verschijnen, en de cursor zal in dat venster staan. |
921 | 929 |
922 >> Type C-x o om terug naar het bovenste venster te gaan, en C-x 1 om | 930 >> Tik C-x o om terug naar het bovenste venster te gaan, en C-x 1 om |
923 het onderste venster te laten verdwijnen. | 931 het onderste venster te laten verdwijnen. |
924 | 932 |
925 | 933 |
926 * RECURSIEVE BEWERKINGSNIVEAUS | 934 * RECURSIEVE BEWERKINGSNIVEAUS |
927 ------------------------------ | 935 ------------------------------ |
928 | 936 |
929 Soms kom je in Emacs in een recursief bewerkingsniveau terecht (Engels: | 937 Soms kom je in Emacs in een recursief bewerkingsniveau terecht (Engels: |
930 `recursive editing level'). Dit is te zien in de moderegel aan de rechte | 938 "recursive editing level"). Dit is te zien in de modusregel aan de vierkante |
931 haken die om de haakjes van de naam van de hoofdmode staan. Dan staat er | 939 haken die om de haakjes van de naam van de hoofdmodus staan. Dan staat er |
932 bijvoorbeeld [(Fundamental)] in plaats van (Fundamental). | 940 bijvoorbeeld [(Fundamental)] in plaats van (Fundamental). |
933 | 941 |
934 Type ESC ESC ESC Om uit een recursief bewerkingsniveau te komen. Dit is | 942 Tik ESC ESC ESC Om uit een recursief bewerkingsniveau te komen. Dit is |
935 een generiek `ontsnappingscommando'. Je kunt het ook gebruiken om extra | 943 een algemeen "ontsnappingscommando". Je kan het ook gebruiken om extra |
936 vensters weg te gooien of om uit de minibuffer te komen. | 944 vensters te verwijderen of om uit de minibuffer te komen. |
937 | 945 |
938 >> Type M-x om in een minibuffer te komen, en type dan ESC ESC ESC | 946 >> Tik M-x om in een minibuffer te komen, en tik dan ESC ESC ESC |
939 om er weer uit te komen. | 947 om er weer uit te komen. |
940 | 948 |
941 C-g is niet bruikbaar om uit een recursief bewerkingsniveau te komen. De | 949 C-g is niet bruikbaar om uit een recursief bewerkingsniveau te komen. De |
942 reden hiervoor is dat C-g gebruikt wordt om commando's af te breken BINNEN | 950 reden hiervoor is dat C-g gebruikt wordt om commando's af te breken BINNEN |
943 het recursieve bewerkingsniveau. | 951 het recursieve bewerkingsniveau. |
944 | 952 |
945 | 953 |
946 * MEER INFORMATIE | 954 * MEER INFORMATIE |
947 ----------------- | 955 ----------------- |
948 | 956 |
949 We hebben geprobeerd je met deze uitleg precies genoeg informatie te geven | 957 We hebben geprobeerd je met deze inleiding precies genoeg informatie te leveren |
950 om met Emacs te beginnen. De mogelijkheden van Emacs zijn zo legio dat | 958 om met Emacs te beginnen werken. De mogelijkheden van Emacs zijn zo groot dat |
951 het onmogelijk is nu alles uit te leggen. Emacs heeft zoveel nuttige | 959 het onmogelijk is nu alles uit te leggen. Het kan zijn dat je meer over |
952 mogelijkheden dat je er meer over zou kunnen willen leren. Emacs heeft | 960 Emacs wil leren omdat het zoveel nuttige mogelijkheden heeft. Emacs heeft |
953 commando's om documentatie te laten zien over Emacs commando's. Deze | 961 commando's om documentatie te laten zien over Emacs commando's. Deze |
954 `helpcommando's' beginnen allemaal met C-h: `het Hulpteken'. | 962 "helpcommando's" beginnen allemaal met C-h: "het Hulpteken". |
955 | 963 |
956 Om hulp te krijgen, type C-h, gevolgd door een teken om aan te duiden | 964 Om hulp te krijgen tik je C-h, gevolgd door een teken om aan te duiden |
957 welke hulp je wilt. Als je het echt niet meer weet, type C-h ? en Emacs | 965 welke hulp je wilt. Als je het echt niet meer weet, tik C-h ? en Emacs |
958 vertelt welke hulp het allemaal te bieden heeft. Als je C-h hebt getypt | 966 vertelt welke hulp het allemaal te bieden heeft. Als je C-h hebt getikt |
959 maar van gedachten veranderd bent, type je gewoon C-g om het af te breken. | 967 maar van gedachten veranderd bent, tik je gewoon C-g om het af te breken. |
960 | 968 |
961 (Op sommige computers is de betekenis van C-h veranderd. Dat is een | 969 (In sommige installaties wordt de betekenis van C-h veranderd. Dat is geen goed |
962 slecht plan, zeker als die verandering op alle gebruikers invloed heeft, | 970 idee, zeker als die verandering op alle gebruikers invloed heeft, en is |
963 en is dus een geldige reden om je beklag te doen bij de systeembeheerder | 971 een geldige reden om je beklag te doen bij de systeembeheerder of de |
964 of helpdesk. Als C-h intussen niet een bericht onderaan het scherm laat | 972 helpdesk. Als C-h intussen niet een bericht onderaan het scherm laat zien |
965 zien over mogelijke hulp, probeer dan de F1 toets (functietoets 1) of | 973 over mogelijke hulp, probeer dan de F1 toets (functietoets 1) of gebruik |
966 gebruik M-x help RET.) | 974 M-x help RET.) |
967 | 975 |
968 De eenvoudigste hulp is C-h c. Type C-h, het teken `c' en een teken of | 976 De eenvoudigste hulp is C-h c. Tik C-h, het teken "c" en een teken of |
969 uitgebreid commando, en Emacs laat een zeer korte beschrijving van het | 977 uitgebreid commando, en Emacs laat een zeer korte beschrijving van het |
970 commando zien. | 978 commando zien. |
971 | 979 |
972 >> Type C-h c Control-p. | 980 >> Tik C-h c Control-p. |
973 De beschrijving die getoond wordt zou zoiets moeten zijn als | 981 De beschrijving die getoond wordt zou zoiets moeten zijn als |
974 | 982 |
975 C-p runs the command previous-line | 983 C-p runs the command previous-line |
976 | 984 |
977 (Nederlands: C-p voert het commando previous-line uit.) | 985 (Nederlands: C-p voert het commando previous-line uit.) |
978 | 986 |
979 Dit commando vertelt je `de naam van de functie'. Functies worden vooral | 987 Dit commando vertelt je "de naam van de functie". Functies worden vooral |
980 gebruikt om Emacs uit te breiden of aan de wensen van de gebruiker aan te | 988 gebruikt om Emacs uit te breiden of aan de wensen van de gebruiker aan te |
981 passen. Aangezien functienamen gekozen zijn om aan te geven wat de | 989 passen. Aangezien functienamen gekozen zijn om aan te geven wat de |
982 functie doet, zijn ze ook geschikt als erg korte documentatie; genoeg om | 990 functie doet, zijn ze ook geschikt als heel korte documentatie; genoeg om |
983 je te herinneren aan wat de commando's die je al geleerd hebt betekenen. | 991 je te herinneren aan wat de commando's die je al geleerd hebt betekenen. |
984 | 992 |
985 Uitgebreide commando's zoals C-x C-s en (als je geen META, EDIT or ALT | 993 Uitgebreide commando's zoals C-x C-s en (als je geen META-, EDIT- of |
986 toets hebt) <ESC> v kunnen ook getypt worden na C-h c. | 994 ALT-toets hebt) <ESC> v kunnen ook getikt worden na C-h c. |
987 | 995 |
988 Om meer informatie over een commando te krijgen, type C-h k in plaats van | 996 Om meer informatie over een commando te krijgen, tik C-h k in plaats van |
989 C-h c. | 997 C-h c. |
990 | 998 |
991 >> Type C-h k Control-p. | 999 >> Tik C-h k C-p. |
992 | 1000 |
993 Dit laat de documentatie van de functie zien, inclusief de naam van de | 1001 Dit laat de documentatie van de functie, inclusief de naam van de functie, |
994 functies, in een apart venster. Als je klaar bent met lezen, type C-x 1 | 1002 in een apart venster zien. Als je klaar bent met lezen, tik C-x 1 om van |
995 om van dat venster af te komen. Je hoeft dat natuurlijk niet meteen te | 1003 dat venster af te komen. Je hoeft dat natuurlijk niet meteen te doen. Je |
996 doen. Je kunt ook eerst wat anders doen voordat je C-x 1 typt. | 1004 kan ook eerst wat anders doen voordat je C-x 1 tikt. |
997 | 1005 |
998 Hier zijn nog wat nuttige mogelijkheden van C-h: | 1006 Hier zijn nog wat nuttige mogelijkheden van C-h: |
999 | 1007 |
1000 C-h f Beschrijf een functie. Je moet de naam van de functie | 1008 C-h f Beschrijf een functie. Je moet de naam van de functie |
1001 intypen. | 1009 intikken. |
1002 | 1010 |
1003 >> Type C-h f previous-line<Return> | 1011 >> Tik C-h f previous-line<Return> |
1004 Dit laat alle informatie zien die Emacs heeft over de functie die het | 1012 Dit laat alle informatie zien die Emacs heeft over de functie die het |
1005 C-p commando implementeert. | 1013 C-p commando implementeert. |
1006 | 1014 |
1007 C-h a Commando Apropos. Type een woord in en Emacs zal een | 1015 C-h a Commando Apropos. Tik een woord in en Emacs zal een |
1008 lijst van alle commando's laten zien waarin dat woord | 1016 lijst van alle commando's laten zien waarin dat woord |
1009 voorkomt. Al deze commando's kunnen aangeroepen worden | 1017 voorkomt. Al deze commando's kunnen aangeroepen worden |
1010 met M-x. Bij sommige commando's staat met welke tekens | 1018 met M-x. Bij sommige commando's staat met welke tekens |
1011 dit commando direct uitgevoerd kan worden. | 1019 dit commando direct uitgevoerd kan worden. |
1012 | 1020 |
1013 >> Type C-h a file<Return>. | 1021 >> Tik C-h a file<Return>. |
1014 | 1022 |
1015 Dit laat in een ander venster alle M-x commando's zien met `file' in hun | 1023 Dit laat in een ander venster alle M-x commando's zien met "file" in hun |
1016 naam. Je zult teken-commando's zien als C-x C-f naast de overeenkomende | 1024 naam. Je zal teken-commando's zien als C-x C-f naast de overeenkomende |
1017 commandonaam zoals find-file. | 1025 commandonaam zoals find-file. |
1018 | 1026 |
1019 >> Type C-M-v herhaaldelijk om de tekst in het hulpvenster te verschuiven. | 1027 >> Tik C-M-v herhaaldelijk om de tekst in het hulpvenster te verschuiven. |
1020 | 1028 |
1021 >> Type C-x 1 om het hulpvenster weg te gooien. | 1029 >> Tik C-x 1 om het hulpvenster te verwijderen. |
1022 | 1030 |
1023 | 1031 |
1024 * CONCLUSIE | 1032 * CONCLUSIE |
1025 ----------- | 1033 ----------- |
1026 | 1034 |
1027 Denk eraan dat je met C-x C-c gebruikt om Emacs te verlaten. Om tijdelijk | 1035 Denk eraan dat je met C-x C-c gebruikt om Emacs te verlaten. Om tijdelijk |
1028 een shell te krijgen en daarna weer in Emacs terug te komen, type C-x. | 1036 een shell te krijgen en daarna weer in Emacs terug te komen, tik C-z. |
1029 | 1037 |
1030 De bedoeling van deze uitleg is dat ze begrijpelijk is voor alle nieuwe | 1038 De bedoeling van deze inleiding is dat ze begrijpelijk is voor alle nieuwe |
1031 Emacs gebruikers. Als je dus iets onduidelijks bent tegengekomen blijf | 1039 Emacs-gebruikers. Als je dus iets onduidelijks bent tegengekomen, blijf |
1032 dan niet zitten en maak jezelf geen verwijten. Klaag erover! | 1040 dan niet zitten en maak jezelf geen verwijten. Doe je beklag! |
1033 | 1041 |
1034 | 1042 |
1035 * KOPIËREN | 1043 * KOPIËREN |
1036 ----------- | 1044 ----------- |
1037 | 1045 |
1038 (De Engelse versie van) deze uitleg is voorafgegaan door een lange reeks | 1046 (De Engelse versie van) deze inleiding is voorafgegaan door een lange reeks |
1039 van Emacs tutorials, die begon met de uitleg die Stuart Cracraft schreef | 1047 van Emacs-inleidingen, die begon met de inleiding die Stuart Cracraft schreef |
1040 voor de originele Emacs. Deze Nederlandse vertaling is gemaakt door | 1048 voor de originele Emacs. Deze Nederlandse vertaling is gemaakt door |
1041 Pieter Schoenmakers <tiggr@ics.ele.tue.nl> op basis van de GNU Emacs 20.2 | 1049 Pieter Schoenmakers <tiggr@ics.ele.tue.nl> op basis van de GNU Emacs 20.2 |
1042 TUTORIAL. | 1050 TUTORIAL, en verbeterd en verbeterd door Frederik Fouvry. |
1043 | 1051 |
1044 (Wat nu volgt is een vertaling naar het Nederlands van de condities voor | 1052 (Wat nu volgt is een vertaling naar het Nederlands van de condities voor |
1045 gebruik en verspreiding van deze uitleg. Deze vertaling is niet | 1053 gebruik en verspreiding van deze inleiding. Deze vertaling is niet |
1046 gecontroleerd door een jurist. Er kunnen derhalve geen rechten aan de | 1054 gecontroleerd door een jurist. Er kunnen derhalve geen rechten aan de |
1047 vertaling worden ontleend, en de vertaling wordt gevolgd door het Engelse | 1055 vertaling worden ontleend, en de vertaling wordt gevolgd door het Engelse |
1048 origineel.) | 1056 origineel.) |
1049 | 1057 |
1050 Deze versie van de uitleg valt onder copyright, net als GNU Emacs. | 1058 Deze versie van de inleiding valt onder copyright, net als GNU Emacs. |
1051 Je mag deze uitleg distribueren onder bepaalde condities: | 1059 Je mag deze inleiding verdelen onder bepaalde voorwaarden: |
1052 | 1060 |
1053 Copyright (c) 1985, 1996, 1997 Free Software Foundation | 1061 Copyright (c) 1985, 1996, 1997 Free Software Foundation |
1054 | 1062 |
1055 Iedereen mag letterlijke kopieën van dit document, zowel ontvangen als | 1063 Iedereen mag letterlijke kopieën van dit document, zowel ontvangen als |
1056 verspreiden, op elke medium, vooropgesteld dat de copyrightmelding en | 1064 verspreiden, op elk medium, vooropgesteld dat de copyrightvermelding en |
1057 toestemmingsmelding niet aangetast worden en dat de verspreider aan de | 1065 de toestemmingsmelding niet veranderd worden en dat de verspreider aan de |
1058 ontvanger dezelfde distributierechten verleent als aan hem verleend | 1066 ontvanger dezelfde distributierechten verleent als aan hem verleend |
1059 door deze melding. | 1067 worden door deze melding. |
1060 | 1068 |
1061 Toestemming wordt verleend om gemodificeerde versies van dit document, | 1069 Toestemming wordt verleend om veranderde versies van dit document, |
1062 of delen daarvan, te verspreiden, onder bovenstaande condities, | 1070 of delen daarvan, te verspreiden, onder bovenstaande voorwaarden, |
1063 vooropgesteld dat ze ook duidelijk melding maken van degene die als | 1071 vooropgesteld dat ze ook duidelijk vermelden wie als |
1064 laatste modificaties doorgevoerd heeft. | 1072 laatste veranderingen aangebracht heeft. |
1065 | 1073 |
1066 De condities voor het kopiëren van Emacs zelf zijn complexer dan dit, | 1074 De condities voor het kopiëren van Emacs zelf zijn ingewikkelder dan dit, |
1067 maar gebaseerd op dezelfde gedachte. Lees het bestand COPYING en geef | 1075 maar gebaseerd op dezelfde gedachte. Lees het bestand COPYING en geef |
1068 vervolgens kopieën van Emacs aan al je vrienden. Help bij het uitroeien | 1076 vervolgens kopieën van Emacs aan al je vrienden. Help bij het uitroeien |
1069 van softwarebeschermingspolitiek (`software eigendom') door vrije software | 1077 van softwarebeschermingspolitiek ("eigendom") door vrije software |
1070 te gebruiken, te schrijven en te delen! | 1078 te gebruiken, te schrijven en te delen! |
1071 | 1079 |
1072 (Engels origineel van de copyrightmelding en condities: | 1080 (Engels origineel van de copyrightmelding en condities: |
1073 | 1081 |
1074 This version of the tutorial, like GNU Emacs, is copyrighted, and | 1082 This version of the tutorial, like GNU Emacs, is copyrighted, and |