# HG changeset patch # User Glenn Morris <rgm@gnu.org> # Date 1187768227 0 # Node ID 10c6124b8cb79c95e38e65a20e321affe1125179 # Parent 5705b831299fd15642ccd15a8d1be0f595b5ff77 Move tutorials from etc/ to etc/tutorials/ diff -r 5705b831299f -r 10c6124b8cb7 etc/TUTORIAL.pl --- a/etc/TUTORIAL.pl Wed Aug 22 07:37:01 2007 +0000 +++ /dev/null Thu Jan 01 00:00:00 1970 +0000 @@ -1,1248 +0,0 @@ -Kr�tki samouczek Emacsa. Warunki kopiowania znajduj� sie na ko�cu pliku. - -Polecenia Emacsa wymagaj� na og鶻 wci�ni�cia klawisza CONTROL (oznaczanego -czasami Ctrl lub CTL) lub klawisza META (oznaczanego czasami EDIT -albo ALT). Dalej b�dziemy stosowa� nast�puj�ce skr�ty: - -C-<znak> oznacza przytrzymanie klawisza CONTROL przy naciskaniu - klawisza <znak>. Na przyk�ad C-f b�dzie odpowiada�o - naci�ni�ciu f przy wci�ni�tym klawiszu CONTROL. -M-<znak> oznacza przytrzymanie klawisza META lub ALT przy naciskaniu - klawisza <znak>. Zamiast tego mo�na nacisn掩 i pu�ci� klawisz - ESC, a potem nacisn掩 klawisz <znak>. - -Uwaga: aby zako�czy� sesj� Emacsa, naci�nij C-x C-c (kolejno dwa znaki). -Znaki ">>" na lewym marginesie oznaczaj� w dalszej cz蟠ci tego samouczka -�wiczenia dla Ciebie. Na przyk�ad: -<<Blank lines inserted around following line by help-with-tutorial>> -[Dodatkowe odst�py zosta�y zrobione w celach dydaktycznych.] ->> Teraz naci�nij C-v (nast�pny ekran), aby przej倶 na nast�pny ekran - samouczka (zr�b to naciskaj�c jednocze�nie klawisze CONTROL i v). - Od tego momentu powiniene� robi� to zawsze, gdy dojdziesz - do ko�ca ekranu. - -Zwr黽 uwag� na to, �e kilka linii si� powtarza, gdy przechodzisz z -ekranu na nast�pny; ma to zapewni� wra�enie ci�g�o�ci podczas przesuwania -si� w obr�bie pliku. - -Pierwsz� umiej�tno�ci�, kt�ra powiniene� opanowa�, jest spos�b -przesuwania si� z miejsca na miejsce. Wiesz ju�, jak przesuwa� si� -o jeden ekran do przodu. Aby przesun掩 si� o jeden ekran do ty�u, -wci�nij kombinacj� klawiszy M-v (to znaczy wci�nij i przytrzymaj -klawisz META lub Alt i jednocze�nie naci�nij v albo naci�nij kolejno -klawisze <ESC> v, je�li nie masz klawisza META lub Alt). - ->> Spr�buj nacisn掩 M-v, a potem C-v, by przesun掩 si� w prz�d i w ty� - kilka razy. - - -PODSUMOWANIE ------------- - -Nast�puj�ce polecenia s�u娠 do przegl�dania tekstu po jednym ekranie: - - C-v Przesu� si� o jeden ekran do przodu - M-v Przesu� si� o jeden ekran do ty�u - C-l Wyczy倶 ekran i wy�wietl go na nowo, umieszczaj�c - tekst z okolic kursora w �rodku ekranu. - (Ta kombinacja to CONTROL-L, a nie CONTROL-1.) - ->> Znajd� kursor i zapami�taj, jaki tekst jest w jego pobli�u. - Naci�nij nast�pnie C-l. - Znajd� kursor jeszcze raz i zwr黽 uwag�, �e znajduje si� on - w pobli�u tego samego tekstu. - -Mo�esz tak�e u�y� klawiszy PageUp i PageDn, je�li s� dost�pne na -Twojej klawiaturze, do przemieszczania si� mi�dzy stronami, ale u�ycie -C-v i M-v jest bardziej efektywne. - -PODSTAWY KIEROWANIA KURSOREM ----------------------------- - -Przesuwanie si� z ekranu na ekran jest u�yteczne, ale jak przej倶 do -okre�lonego miejsca w obr�bie jednego ekranu? - -Mo�na to zrobi� na kilka sposob�w. Najprostszym jest u�ycie polece� -C-p, C-b, C-f oraz C-n. Ka�de z nich przesuwa kursor o jeden wiersz -albo kolumn� w okre�lonym kierunku. Oto schemat, kt�ry to obrazuje: - - Poprzednia linia, C-p - (ang. previous line) - : - : - Do ty�u, C-b .... Kursor .... Do przodu, C-f - (ang. back) : (ang. forward) - : - : - Nast�pna linia, C-n - (ang. next line) - ->> Przesu� kursor na �rodek tego schematu za pomoc� C-n lub C-p. - Potem naci�nij C-l, by zobaczy� ca�y diagram na �rodku ekranu. - -To s� podstawowe polecenia kieruj�ce po�o�eniem kursora, kt�rych -b�dziesz u�ywa� bardzo cz�sto, warto wi�c je zapami�ta�. - ->> Naci�nij kilka razy C-n, by przesun掩 kursor do tej linii. - ->> Przesu� si� w g咳b linii za pomoc� C-f, a potem do g�ry za pomoc� - C-p. Zwr黽 uwag� na zachowanie si� C-p, gdy kursor jest w �rodku - linii. - -Ka�da linia tekstu ko�czy si� znakiem nowej linii, kt�ry oddziela j� -od nast�pnej. Ka�dy Tw�j plik powinien si� ko�czy� znakiem nowej -linii (ale Emacs tego nie wymaga). - ->> Spr�buj nacisn掩 C-b na pocz�tku linii. Powinno Ci� to przenie倶 - na koniec poprzedniej linii. Dzieje si� tak dlatego, �e kursor - przechodzi w�wczas nad znakiem nowej linii. - -C-f przechodzi nad znakiem nowej linii tak samo jak C-b. - ->> Naci�nij kilka razy C-b i obserwuj po�o�enie kursora. - Naciskaj potem C-f, by wr�ci� na koniec linii. W ko�cu naci�nij - jeszcze raz C-f, by przej倶 do nast�pnej linii. - -Gdy przesuwasz kursor poza doln� kraw�d� ekranu, tekst po�o�ony -za kraw�dzi� przesuwa si� na ekran (ang. scrolling). Dzi�ki temu -Emacs mo�e przesun掩 kursor do okre�lonego miejsca bez umieszczania -go poza ekranem. - ->> Spr�buj przesun掩 kursor poza doln� granic� ekranu za pomoc� C-n - i zobacz, co si� stanie. - -Je�li przesuwanie si� o jeden znak na raz jest dla Ciebie zbyt wolne, -to spr�buj przesuwa� si� o s�owa. M-f (Meta-f) przesuwa kursor o s�owo -do przodu, a M-b przesuwa go o s�owo do ty�u. - ->> Naci�nij kilka razy M-f i M-b. - -Gdy jeste� w �rodku s�owa, to M-f przesuwa kursor na jego koniec. -Je�li natomiast jeste� w przerwie miedzy s�owami, to M-f przesuwa -kursor na koniec nast�pnego s�owa. M-b zachowuje si� podobnie -dla ruchu do ty�u. - ->> Naci�nij M-f i M-b kilka razy na przemian z C-f i C-b, tak by� - m�g� zauwa�y� dzia�anie M-f i M-b naci�ni�tych w r鷽nych miejscach - wewn�trz i mi�dzy s�owami. - -Zauwa� podobie�stwo mi�dzy C-f i C-b oraz M-f i M-b. Bardzo cz�sto -kombinacje zawieraj�ce Meta (Alt) oznaczaj� operacje zwi�zane -z jednostkami j�zykowymi (s�owa, zdania, akapity), podczas gdy -kombinacje z klawiszem Control dzia�aj� na jednostkach podstawowych, -niezale�nych od tego, co edytujesz (znaki, linie, itd.). - -Oto zale�no倶, kt�ra stosuje si� do linii i zda�: C-a i C-e przesuwaj� -kursor na pocz�tek i koniec linii, a M-a i M-e przesuwaj� go na pocz�tek -i koniec zdania. - ->> Naci�nij kilka razy C-a, a potem kilka razy C-e. - Powt�rz to z M-a, a potem z M-e. - -Czy zauwa�y�e�, �e powtarzanie C-a nic nie zmienia, natomiast powt�rne -M-a przesuwa Ci� o jedno zdanie? Chocia� nie ma tu pe�nej analogii, -wydaje si� to jednak naturalne. - -Po�o�enie kursora w tek�cie jest okre�lane mianem "punktu". - -Oto podsumowanie prostych polece� s�u娠cych do przesuwania kursora, -w咳cznie z operacjami dotycz�cymi s鞄w i zda�: - - C-f Do przodu o jeden znak - C-b Do ty�u o jeden znak - - M-f Do przodu o s�owo - M-b Do ty�u o s�owo - - C-n Nast�pna linia - C-p Poprzednia linia - - C-a Pocz�tek linii - C-e Koniec linii - - M-a Do ty�u na pocz�tek zdania - M-e Do przodu na koniec zdania - ->> Prze�wicz kilka razy dla wprawy wszystkie powy�sze polecenia. - Nale娠 one do najcz蟠ciej u�ywanych. - -Dwa inne wa�ne polecenia przesuwaj�ce kursor to M-< (Meta lub Alt -i znak mniejszo�ci), kt�re przesuwa kursor na pocz�tek ca�ego tekstu -i M-> (Meta lub Alt i znak wi�kszo�ci), kt�re przesuwa kursor na koniec -ca�ego tekstu. - -Na wi�kszo�ci klawiatur "<" jest nad przecinkiem, musisz wi�c u�y� -klawisza Shift, by nacisn掩 "<", i podobnie musisz u�y� klawisza Shift, -by nacisn掩 M-<. Bez Shift uzyska�by� M-przecinek. - ->> Naci�nij M-<, by przej倶 na pocz�tek samouczka, a potem kilka razy - u�yj C-v, by powr�ci� do tego miejsca. - ->> Teraz naci�nij M->, by przej倶 na koniec samouczka, i wr黽 do tego - miejsca za pomoc� kilkakrotnego M-v. - -Je�li Twoja klawiatura ma klawisze strza�ek, to mo�esz ich u�y� do -przesuwania kursora. Radzimy Ci nauczy� si� si� kombinacji C-b, C-f, -C-n i C-p z trzech powod�w. Po pierwsze, dzia�aj� one na wszystkich -typach terminali. Po drugie, gdy ju� zdob�dziesz pewn� praktyk� w -pos�ugiwaniu si� Emacsem, to b�dzie Ci szybciej nacisn掩 te kombinacje -ni� klawisze strza�ek (poniewa� nie wymaga to przenoszenia d�oni z -miejsca, kt�re zajmuj� podczas szybkiego pisania za pomoc� 10 palc�w). -Po trzecie wreszcie, gdy ju� wyrobisz sobie zwyczaj pos�ugiwania si� -tymi poleceniami z klawiszem Control, to �atwo przyjdzie Ci nauczy� si� -bardziej zaawansowanych polece� przesuwaj�cych kursor. - -Wi�kszo倶 polece� Emacsa akceptuje argument liczbowy; dla wi�kszo�ci -polece� oznacza on liczb� powt�rze�. Aby okre�li� liczb� powt�rze� -polecenia, powiniene� je poprzedzi� naci�ni�ciem C-u a potem cyfr. -Je�li masz na klawiaturze klawisz META (lub EDIT albo ALT), to -alternatywnym sposobem wprowadzenia argumentu liczbowego jest u�ycie -tego klawisza i wciskanie cyfr argumentu. Radzimy jednak przyswoi� -sobie metod� z klawiszem C-u, poniewa� dzia�a ona na wszystkich -terminalach. - -Na przyk�ad C-u 8 C-f przesuwa kursor do przodu o osiem znak�w. - ->> Spr�buj u�y� C-n i C-p z argumentem liczbowym, by przesun掩 kursor - do jednej z linii w pobli�u tego zdania za pomoc� tylko jednego - polecenia. - -Wi�kszo倶 polece� u�ywa argumentu liczbowego jako liczby powt�rze�. -Jest kilka polece�, kt�re u�ywaj� go w inny spos�b. Do takich wyj�tk�w -nale娠 C-v i M-v. Je�li poda si� im argument, to przesuwaj� zawarto倶 -ekranu w g�r� lub w d鶻 o podan� liczb� linii zamiast o tyle� ekran�w. -Na przyk�ad C-u 4 C-v przewija ekran o 4 linie. - ->> Spr�buj nacisn掩 C-u 8 C-v. - -To powinno by�o przewin掩 ekran do g�ry o 8 linii. Je�li chcia�by� -przewin掩 ekran w d鶻, to powiniene� poda� argument przed poleceniem M-v. - -Je�li pracujesz w systemie z okienkowym trybem graficznym, jak X11 -lub MS-Windows, to prawdopodobnie po lewej stronie okna Emacsa znajduje -si� prostok�tny obszar nazywany po angielsku "scrollbar", a po polsku -suwakiem. Za jego pomoc� mo�esz przewija� tekst, u�ywaj�c do tego myszy. - ->> Spr�buj nacisn掩 �rodkowy klawisz myszy u g�ry pod�wietlonego - obszaru na suwaku. To powinno przewin掩 tekst do miejsca - okre�lonego przez wysoko倶, na kt�rej nacisn嘘e� klawisz myszy. - ->> Przesu� mysz do miejsca oddalonego od g�rnego ko�ca suwaka o mniej - wi�cej trzy linie i naci�nij lewy klawisz myszy kilka razy. - - -* GDY EMACS JEST ZABLOKOWANY ----------------------------- - -Je�li Emacs przestaje odpowiada� na Twoje polecenia, to mo�esz go -bezpiecznie zatrzyma�, przyciskaj�c C-g. Klawisza C-g mo�esz te� u�y� do -przerwania polecenia, kt�re zabiera zbyt wiele czasu. - -Mo�esz tak�e u�y� C-g do anulowania argumentu liczbowego albo pocz�tku -polecenia, kt�rego nie zamierzasz doko�czy�. - ->> Napisz C-u 100 jako argument liczbowy, po czym naci�nij C-g. - Teraz naci�nij C-f. Powinno to przesun掩 kursor zaledwie o - jeden znak, poniewa� argument liczbowy anulowa�e� za pomoc� C-g. - -Za pomoc� klawisza C-g mo�esz te� anulowa� skutki omy�kowego -wci�ni�cia klawisza <ESC>. - - -* ZABLOKOWANE POLECENIA ------------------------ - -Pewne polecenia Emacsa s� ,,zablokowane'' -- po to, by pocz�tkuj�cy -u�ytkownicy nie mogli ich wywo�a� przez przypadek. - -Je�li wywo�asz jedno z zablokowanych polece�, to Emacs wypisze komunikat -informuj�cy o tym, co to za polecenie, i zapyta Ci�, czy istotnie chcesz -je wywo�a�. - -Je�li naprawd� chcesz wywo�a� to polecenie, to odpowiedz na pytanie, -naciskaj�c spacj�. Je�li nie chcesz wywo�a� zablokowanego polecenia, -to na pytanie odpowiedz, naciskaj�c n. - ->> Napisz `C-x C-l' (co jest zablokowanym poleceniem) i odpowiedz n - na zadane pytanie. - - -* OKNA ------- - -Emacs mo�e mie� otwartych kilka okien, z kt�rych ka�de wy�wietla -w�asny tekst. Poj�cie ,,okna'', je�li chodzi o Emacsa, nie odnosi -si� do osobnego okienka systemu okienkowego, lecz do pojedynczego -panelu wewn�trz okienka systemowego. (Emacs mo�e te� pracowa� -na kilku oknach systemowych (X-oknach); w terminologii Emacsa -nazywaj� si� one ramkami. Opisane jest to poni�ej.) - -Na tym etapie lepiej jest si� nie zag滑bia� w techniki wykorzystuj�ce -kilka okien. Powiniene� jedynie wiedzie�, w jaki spos�b pozby� si� -nadmiaru okien, kt�re mog� si� pojawi� w wyniku wywo�ania Emacsowego -systemu pomocy albo niekt�rych polece�. Robi si� to w prosty spos�b: - - C-x 1 Jedno okno (tzn. zlikwiduj wszystkie pozosta�e okna). - -Kombinacja ta to klawisz Control-x, po kt�rym wyst�puje cyfra 1. -Powi�ksza ona okno, w kt�rym jest kursor tak, by wype�ni�o ono ekran, -kasuj�c zarazem pozosta�e okna Emacsa. - ->> Przesu� kursor do tej linii i naci�nij C-u 0 C-l. - -(C-l, jak pami�tasz od�wie�a zawarto倶 ekranu. Je�li temu poleceniu -poda si� argument liczbowy, to b�dzie to oznacza�o ,,od�wie� zawarto倶 -ekranu i umie倶 bie娠ca lini� o tyle linii od g�ry ekranu''. Tak wi�c, -C-u 0 C-1 oznacza ,,od�wie� ekran, umieszczaj�c bie娠ca lini� na samej -g�rze''.) - ->> Naci�nij Control-x 2 - Zauwa�, �e okno si� kurczy, a jednocze�nie pojawia si� nowe, - wy�wietlaj�ce ten sam tekst. - ->> Naci�nij C-x 1, a nowe okno zniknie. - - -* WSTAWIANIE I USUWANIE ------------------------ - -Je�li chcesz wstawi� nowy tekst, to po prostu go napisz. Znaki, kt�re da -si� wy�wietli�, takie jak A, 7, *, itd., Emacs traktuje jako tekst i -natychmiast wstawia do dotychczasowego tekstu. Aby wstawi� znak nowej -linii, trzeba nacisn掩 klawisz <Return> (na maszynach do pisania tak -oznacza�o si� znak powrotu karetki). - -Ostatnio napisany znak mo�esz skasowa�, naciskaj�c klawisz <Delback>. -Chodzi tu o klawisz, kt�rego normalnie u�ywasz do skasowania ostatnio -napisanego znaku. Na wi�kszo�ci klawiatur wyr鷽nia si� on wielko�ci�, -le�y nad klawiszem <Return> i jest oznaczony napisem "Delete", "Del" -albo "Backspace". - -Je�li masz na klawiaturze klawisz oznaczony "Backspace", to w�a�nie on -jest wspomnianym <Delback>. Opr�cz niego mo�e jeszcze wyst�powa� -klawisz oznaczony s�owem "Delete", ale to nie on pe�ni rol� <Delback>. - -M�wi�c bardziej og�lnie, <Delback> usuwa znak bezpo�rednio -poprzedzaj�cy bie娠c� pozycj� kursora. - ->> Sprawd� to teraz: wstaw kilka znak�w, po czym usu� je, kilka razy - naciskaj�c <Delback>. Nie martw si�, �e zmieniasz w ten spos�b - niniejszy plik, w istocie nie zmieniasz g鞄wnego pliku samouczka. - Pracujesz teraz na jego kopii. - -Gdy linia tekstu staje si� zbyt d�uga, by zmie�ci� si� w jednym -wierszu ekranu, to jest ona ,,kontynuowana'' w wierszu nast�pnym. -Znak ,,backslash'' (`\') (albo - je�li pracujesz w okienkowym -trybie graficznym - zagi�ta strza�ka) umieszczony na prawym marginesie -wskazuje, �e dana linia jest kontynuowana w nast�pnym wierszu ekranu. - ->> Wpisuj jaki� tekst tak d�ugo, a� dojdziesz do prawego marginesu, i - potem nie przestawaj. Zauwa�ysz, �e pojawi si� linia kontynuacji. - ->> U�yj klawisza <Delback>, by usun掩 znaki tekstu, tak by linia znowu - mie�ci�a si� na ekranie; linia kontynuacji zniknie. - -Znak nowej linii mo�na skasowa� tak jak ka�dy inny znak. Usuni�cie znaku -nowej linii mi�dzy dwiema liniami spowoduje ich po咳czenie. Je�li powsta�a -w wyniku tego linia tekstu jest zbyt d�uga, by zmie�ci� si� na szeroko倶 -ekranu, to zostanie wy�wietlona z lini� kontynuacji. - ->> Przesu� kursor na pocz�tek linii i naci�nij <Delback>. Bie娠ca - linia zostanie po咳czona z poprzedni�. - ->> Naci�nij <Return>, by z powrotem wstawi� znak nowej linii, kt�ry - skasowa�e�. - -Jak ju� wiesz, wi�kszo倶 polece� Emacsa mo�na wywo�a� z parametrem -liczby powt�rze�; dotyczy to tak�e znak�w tekstu. Argument liczbowy -powoduje wstawienie znaku odpowiadaj�c� mu liczb� razy. - ->> Wypr�buj to teraz -- naci�nij C-u 8 *, a uzyskasz ********. - -Nauczy�e� si� ju� wi�kszej cz蟠ci podstawowych sposob�w pisania oraz -poprawiania b滑d�w. W Emacsie mo�esz usuwa� r�wnie� ca�e s�owa lub -linie. Oto podsumowanie operacji usuwania znak�w: - - <Delback> usu� znak bezpo�rednio przed kursorem - C-d usu� znak bezpo�rednio za kursorem - - M-<Delback> wytnij s�owo bezpo�rednio przed kursorem - M-d wytnij s�owo bezpo�rednio za kursorem - - C-k wytnij zawarto倶 linii od kursora do jej ko�ca - M-k wytnij wszystkie znaki od kursora do ko�ca zdania - -Warto zauwa�y�, �e stosunek <Delete> i C-d do M-<Delete> i M-d -rozszerza analogi� wyst�puj�c� w zestawieniu C-f i M-f (<Delete> tak -naprawd� nie jest znakiem steruj�cym, ale nie jest to tutaj -istotne). C-k i M-k s� podobne do C-e i M-e w tym sensie, �e linie s� -odpowiednikami zda�. - - -Oto metoda wycinania cz蟠ci tekstu. Umie倶 kursor na pocz�tku fragmentu, -kt�ry chcesz wyci掩, i naci�nij C-@ lub C-SPC (SPC-spacja). Teraz przejd� -na drugi koniec wybranego fragmentu i naci�nij C-w. To wytnie ca�y tekst -zawarty mi�dzy punktami pocz�tkowym i ko�cowym. - ->> Przesu� kursor na liter� O na pocz�tku poprzedniego paragrafu. - ->> Naci�nij C-SPC. Emacs wy�wietli "Mark set" (znacznik ustawiony) - na dole ekranu. - ->> Przesu� kursor do litery o w s�owie ,,kursor'' w drugim zdaniu. - ->> Naci�nij C-w. Ta komenda wytnie ca�y fragment zaczynaj�cy si� od O, - a ko�cz�cy tu� przed o. - -Gdy usuwasz wi�cej ni� jeden znak naraz, Emacs zachowuje usuni�ty -tekst po to, by m�g� go z powrotem gdzie� wstawi�. Wstawianie -usuni�tego tekstu nazywa si� ,,wklejaniem''. Usuni�ty tekst -mo�esz wklei� zar�wno w to samo miejsce, z kt�rego zosta� usuni�ty, -b�d� te� w inne miejsca. Ten sam tekst mo�esz wklei� wielokrotnie, -w celu uzyskania wielu kopii. Poleceniem wklejenia tekstu jest C-y. - -Zauwa� r鷽nic� mi�dzy ,,wycinaniem'' i ,,usuwaniem'', polegaj�c� na tym, -�e rzeczy wyci�te mo�na na nowo wkleja�, usuni�tych natomiast wkleja� nie -mo�na. Na og鶻 polecenia Emacsa, kt�re kasuj� du�o tekstu, zachowuj� go, -podczas gdy polecenia, kt�re po prostu kasuj� jeden znak albo puste -linie lub odst�py, skasowanego tekstu nie zachowuj�. - ->> Przesu� kursor na pocz�tek linii, kt�ra nie jest pusta. Naci�nij - C-k, by wyci掩 tekst z tej linii. - ->> Naci�nij C-k jeszcze raz. Zauwa�, �e wycina to znak nowej linii, - kt�ry znajduje si� za ta lini�. - -Zwr黽 uwag�, �e pojedyncze C-k wycina zawarto倶 linii, a powt�rne C-k -wycina sam� lini�, tak �e pozosta�e linie przesuwaj� si� do g�ry. C-k -traktuje argument liczbowy w spos�b specjalny: wycina ono tyle linii, -ile wynosi warto倶 argumentu, ORAZ ich zawarto倶. To nie jest jedynie -powt�rzenie kilka razy C-k. C-u 2 C-k wycina dwie linie wraz z ich -znakami nowej linii; dwukrotne naci�niecie C-k nie zrobi�oby tego. - -By odzyska� ostatnio wyci�ty tekst i wstawi� go w miejsce kursora, -naci�nij C-y. - ->> Twoja kolej. Naci�nij C-y, by z powrotem wstawi� tekst. - -Zwr黽 uwag�, �e je�li naci�niesz C-k kilka razy z rz�du, to ca�y wyci�ty -tekst zostanie zachowywany w jednym kawa�ku, tak �e pojedyncze C-y wklei -wszystkie linie. - ->> Naci�nij C-k kilka razy. - -A by odzyska� ten wyci�ty tekst... - ->> ...naci�nij C-y. Przesu� potem kursor o kilka linii w d鶻 i - naci�nij C-y jeszcze raz. Widzisz, �e wstawia to ten sam tekst. - -Co zrobi�, je�li chcesz wstawi� tekst, kt�ry wcze�niej wyci嘘e�, -a potem wycinasz co� innego? C-y wstawia tekst ostatnio wyci�ty. -Poprzedni fragment nie jest jednak stracony. Mo�esz do niego wr�ci�, -u�ywaj�c polecenia M-y. Naciskaj�c C-y, wstawiasz tekst ostatnio -wyci�ty, a naciskaj�c M-y, zast�pujesz ten tekst wyci�tym uprzednio. -Dalsze naciskanie M-y przywo�uje coraz wcze�niejsze fragmenty tekstu. -Gdy dojdziesz do tekstu, kt�rego szuka�e�, po prostu kontynuuj edycj� -tekstu, pozostawiaj�c wklejony tekst tam, gdzie si� znajduje. - -Naciskaj�c M-y wystarczaj�co wiele razy, dojdziesz do punktu, -z kt�rego wystartowa�e� (czyli tekstu wyci�tego ostatnio). - ->> Wytnij jak蔚 lini�, zmie� pozycj� kursora i wytnij inn�. Naci�nij - potem C-y, by wstawi� drug� z wyci�tych linii. Potem naci�nij M-y - i linia ta zostanie zast�piona przez t� pierwsz�. Naci�nij M-y - jeszcze kilka razy, by zobaczy�, co si� dzieje. Powtarzaj to a� - do ponownego pojawienia si� drugiej z linii. Mo�esz te� wypr�bowa�, - co si� stanie, gdy polecenie M-y poprzedzisz argumentem dodatnim - albo ujemnym. - - -* COFNIJ --------- - -Je�li wprowadzisz zmiany do tekstu, a potem dojdziesz do wniosku, �e -to by�a pomy�ka, to mo�esz cofn掩 zmiany, wydaj�c polecenie ,,cofnij'' -(ang. undo), C-x u. - -C-x u cofa zmiany wprowadzone przez jedno polecenie; je�li powt�rzysz -C-x u kilka razy z rz�du, to ka�de powt�rzenie cofa kolejne polecenie. - -Od tej regu�y s� dwa wyj�tki: polecenia, kt�re nie zmieniaj� tekstu nie -licz� si� jako polecenia, kt�re mo�na wycofa� (dotyczy to zar�wno -przesuni裝 kursora, jak i przewijania tekstu), oraz znaki wstawiane do -tekstu (np. litery) 咳czone s� w grupy do 20. (Redukuje to liczb� -naci�ni裝 C-x u, kt�re musia�by� wykona�, by wycofa� si� z niechcianych -zmian.) - ->> Wytnij t� lini� za pomoc� C-k, a potem naci�nij C-x u; linia - powinna si� pojawi� ponownie. - -C-_ jest innym sposobem wywo�ania polecenia "cofnij"; dzia�a to -dok�adnie tak samo jak C-x u, jest jednak �atwiejsze do naci�ni�cia -kilka razy z rz�du. Wad� kombinacji C-_ jest to, �e nie jest oczywiste -w jaki spos�b j� uzyska� na niekt�rych klawiaturach. To w�a�nie dlatego -dost�pna jest te� kombinacja C-x u. Na niekt�rych terminalach mo�esz -nacisn掩 C-_ poprzez przytrzymanie Ctrl i naci�ni�cie /. - -Argument liczbowy podany przed C-_ lub C-x u okre�la liczb� powt�rze� -tego polecenia. - - -* PLIKI -------- - -Aby edytowany przez Ciebie tekst zosta� na trwa�e zachowany, musisz -umie�ci� go w pliku. Je�li tego nie zrobisz, to tekst zniknie, gdy -zamkni�ty zostanie Emacs, za pomoc� kt�rego go edytowa�e�. Aby zachowa� -tekst w pliku, najpierw musisz ten plik ,,znale惹'', i to zanim -zaczniesz wprowadza� tekst. Czynno倶 znajdowania pliku (ang. "file -finding") bywa te� nazywana ,,odwiedzaniem pliku'' (ang. "file -visiting"). - -Odwiedzanie pliku w Emacsie powoduje wy�wietlenie jego zawarto�ci. -Bardzo cz�sto jest to pocz�tek edycji pliku. Jednak�e zmiany, kt�re -wprowadzasz do pliku, nie s� w nim utrwalone, zanim go nie ,,zachowasz'' -(ang. save). Ma to zapobiec pozostawieniu w systemie pliku, kt�ry zosta� -zmieniony tylko w po�owie, a tego chcesz unikn掩. Gdy zachowujesz -zmieniony plik, Emacs zostawia orygina� (pod inna nazw�) na wypadek, -gdyby� doszed� do wniosku, �e wprowadzone zmiany by�y b滑dne. - -Je�li popatrzysz na d鶻 ekranu, to zauwa�ysz lini�, kt�ra zaczyna si� -i ko�czy my�lnikami, a zawiera tekst ,,TUTORIAL''. W tej -cz蟠ci ekranu zawsze mo�esz znale惹 nazw� pliku, kt�ry w�a�nie -odwiedzasz. W tej chwili odwiedzasz plik o nazwie TUTORIAL, kt�ry -jest Twoj� w�asn� kopi� samouczka Emacsa. Oboj�tnie, kt�ry plik -odwiedzisz, w�a�nie w tym miejscu pojawi si� jego nazwa. - -Polecenia s�u娠ce do odwiedzania i zachowywania plik�w r鷽ni� si� -od innych polece�, kt�re ju� pozna�e�, tym, �e sk�adaj� si� z dw�ch -znak�w. Obydwa zaczynaj� si� od znaku Control-x. Jest mn�stwo -polece�, kt�re zaczynaj� si� od tego w�a�nie znaku; wiele z nich -dotyczy plik�w, bufor�w oraz rzeczy z nimi zwi�zanych. Polecenia -te maj� d�ugo倶 dw�ch, trzech lub czterech znak�w. - -Kolejn� nowo�ci� odno�nie polecenia odwiedzania pliku jest to, �e -musisz mu poda� nazw� pliku, kt�ry chcesz znale惹. M�wimy o tym, �e -polecenie ,,czyta argument z terminala'' (w tym wypadku argument jest -nazw� pliku). Po wpisaniu polecenia - - C-x C-f znajd� plik (ang. find a file) - -Emacs poprosi Ci� o wpisanie nazwy pliku. Pojawia si� ona w dolnej linii -ekranu. Gdy ta linia jest u�ywana do wprowadzania tego typu danych, -nazywa si� j� ,,minibuforem'' (ang. "minibuffer"). Do edycji nazwy pliku -w minibuforze mo�esz u�ywa� zwyk�ych polece� Emacsa. - -Wprowadzanie nazwy pliku (lub jakichkolwiek innych danych w -minibuforze) mo�na anulowa� klawiszem C-g. - ->> Naci�nij C-x C-f, po czym naci�nij C-g. Na skutek tego zniknie - minibufor oraz przerwane zostanie wykonanie polecenia C-x C-f, kt�re - tego minibufora u�ywa�o. W rezultacie nie odwiedzisz �adnego pliku. - -Gdy sko�czysz wpisywa� nazw� pliku, naci�nij <Return>. W�wczas -polecenie C-x C-f zabierze si� do roboty i znajdzie plik, kt�ry -wybra�e�. Z chwil� zako�czenia wykonywania polecenia C-x C-f -zniknie te� minibufor. - -Zawarto倶 znalezionego pliku po chwili pojawia si� na ekranie -i mo�esz j� edytowa�. Gdy chcesz zachowa� zmiany, by je utrwali�, -wydaj polecenie - - C-x C-s zachowaj plik (ang. save). - -Kopiuje to tekst z Emacsa do pliku. Za pierwszym razem, gdy to -robisz, Emacs zmienia nazw� oryginalnego pliku, dodaj�c na -ko�cu jego nazwy znak ~. W ten spos�b powstaje zapasowa kopia -oryginalnego pliku. - -Gdy zachowywanie pliku si� ko�czy, Emacs wypisuje jego nazw� u do�u -ekranu. Pliki powiniene� zachowywa� stosunkowo cz�sto, aby nie straci� -za du�o w wypadku za�amania systemu. - ->> Naci�nij C-x C-s, by zachowa� dla siebie kopi� samouczka. Emacs - powinien wypisa� "Wrote ...TUTORIAL" na dole ekranu. - -UWAGA: W niekt�rych systemach naci�ni�cie C-x C-s zamra�a ekran i w -rezultacie Emacs nie mo�e pokazywa� tekstu. Oznacza to, �e sk�adowa -systemu operacyjnego, zwana kontrol� przep�ywu (ang. flow control), -przechwyci�a znak C-s i nie pozwoli�a mu dotrze� do Emacsa. By odzyska� -kontrol� nad ekranem, naci�nij C-q. Dodatkowej pomocy poszukaj w -rozdziale "Spontaneous Entry to Incremental Search" w podr�czniku -Emacsa. - -Odwiedzi� w celu edycji lub odczytu mo�esz plik istniej�cy ju� w -systemie. Mo�esz te� odwiedzi� plik, kt�rego jeszcze nie ma w systemie i -w�a�nie w taki spos�b tworzy si� w Emacsie nowe pliki. Gdy poleceniem -C-x C-f odwiedzisz plik o nazwie nieistniej�cej w systemie, w�wczas -Emacs wy�wietli puste miejsce, do kt�rego b�dziesz m�g� zacz掩 wpisywa� -tekst. Gdy za娠dasz zachowania wpisanego tekstu, Emacs utworzy w -systemie plik z tym tekstem. Od tego momentu mo�esz uwa�a�, �e edytujesz -plik ju� istniej�cy. - - -* BUFORY --------- - -Je�li za pomoc� C-x C-f odwiedzisz inny plik, to plik odwiedzony -poprzednio pozostanie w Emacsie. Mo�esz si� na niego prze咳czy�, -odwiedzaj�c go jeszcze raz za pomoc� C-x C-f. W ten spos�b mo�esz -mie� w Emacsie odwiedzonych jednocze�nie wiele plik�w. - ->> Utw�rz plik o nazwie "foo" za pomoc� C-x C-f foo <Return>. - Wpisz w niego jaki� tekst i zachowaj "foo" za pomoc� C-x C-s. - W ko�cu napisz C-x C-f TUTORIAL <Return>, by wr�ci� do samouczka. - -Emacs przechowuje tekst ka�dego pliku w obiekcie, zwanym ,,buforem''. -Odwiedzenie pliku powoduje utworzenie nowego bufora wewn�trz Emacsa. By -zobaczy� list� bufor�w, kt�re istniej� w Twoim Emacsie, naci�nij - - C-x C-b lista bufor�w (ang. list buffers). - ->> Naci�nij C-x C-b. - -Zwr黽 uwag�, �e ka�dy bufor ma w�asn� nazw�, mo�e te� mie� skojarzon� z -nim nazw� pliku, kt�ry odwiedza. KA�DY tekst, kt�ry ogl�dasz w Emacsie, -jest zawsze cz蟠ci� jednego z bufor�w. - ->> Naci�nij C-x 1 by pozby� si� listy bufor�w. - -Je�li masz kilka bufor�w to tylko jeden z nich jest aktualny, ten -kt�ry w�a�nie edytujesz. Je�li chcesz edytowa� inny bufer musisz si� -do niego "prze咳czy�" (ang. switch). Je�li chcesz prze咳czy� si� do -bufora, kt�ry odwiedza jaki� plik, mo�esz to zrobi� poprzez ponowne -odwiedzenie pliku za pomoc� C-x C-f. Ale istnieje tak�e �atwiejszy -spos�b: u�yj C-x b. U�ywaj�c tej komendy musisz poda� nazw� bufora, do -kt�rego zamierzasz si� prze咳czy�. - ->> Naci�nij C-x b foo <Return> by wr�ci� do bufora "foo", kt�ry - przechowuje tekst pliku "foo". Nast�pnie naci�nij C-x b TUTORIAL - <Return> by wr�ci� do samouczka. - -Zwykle nazwa bufora odpowiada nazwie pliku (bez �cie�ki), cho� czasami -zdarza si� inaczej. Lista bufor�w, kt�r� tworzysz za pomoc� C-x C-b -pokazuje nazwy wszystkich bufor�w. - -KA�DY tekst, kt�ry pojawia si� w oknie Emacsa jest cz蟠ci� jakiego� -bufora. Niekt�re bufory nie odpowiadaj� �adnemu odwiedzanemu -plikowi. Na przyk�ad bufor "*Buffer List*" nie odwiedza �adnego pliku; -zawiera on list� bufor�w, utworzon� w reakcji na naci�ni�cie przez -Ciebie C-x C-b. Bufor "*Messages*" tak�e nie odwiedza �adnego pliku; -zawiera komunikaty, kt�re pojawia�y si� podczas Twojej sesji z -Emacsem. - ->> Naci�nij C-x b *Messages* <Return> by obejrze� bufor zawieraj�cy - komunikaty. Nast�pnie naci�nij C-x b TUTORIAL <Return> by wr�ci� do - samouczka. - -Je�li zmieniasz tekst w jakim� pliku, a potem odwiedzisz inny plik, to -zawarto倶 tego pierwszego NIE jest automatycznie zachowywana. Zmiany, -kt�re wprowadzi�e�, pozostaj� w Emacsie, w buforze tego� pliku. -Tworzenie czy edytowanie innego bufora nie ma �adnego wp�ywu na -pozosta�e. Jest to bardzo przydatne, ale te� oznacza, �e potrzebny jest -Ci wygodny spos�b zachowywania zawarto�ci bufor�w. Niewygodne na -przyk�ad by�oby, aby zawsze w celu zachowania bufora trzeba by�o do -niego przechodzi� za pomoc� C-x C-f i dopiero potem wywo�ywa� C-x C-s. -Dlatego istnieje polecenie: - - C-x s Zachowaj bufory (ang. save some buffers) - -W reakcji na polecenie C-x s Emacs dla ka�dego z bufor�w, w kt�rym -wyst�puj� nie zachowane do tej pory zmiany, zadaje pytanie, czy go -w tej chwili zachowa�. - ->> Wstaw jak蔚 lini� tekstu, a potem naci�nij C-x s. - Powiniene� zosta� zapytany o to, czy chcesz zachowa� bufor - TUTORIAL. Odpowiedz na to pytanie twierdz�co, naciskaj�c y. - - -* ROZSZERZANIE ZESTAWU POLECE� ------------------------------- - -Polece� Emacsa jest znacznie, znacznie wi�cej, ni� mo�na by skojarzy� -z klawiszami klawiatury, uwzgl�dniaj�c nawet kombinacje z META lub Ctrl. -Emacs radzi sobie z tym problemem, udost�pniaj�c polecenia X (ang. -eXtend). Istniej� dwa rodzaje tych polece�: - - C-x Rozszerzenie o znak. Nast�puje po nim jeden znak. - M-x Rozszerzenie o nazwane polecenie. Nast�puje po nim - pe�na, niekiedy d�uga nazwa polecenia. - -Polecenia te s� u�yteczne, ale u�ywa si� ich nie tak cz�sto, jak tych, -kt�rych ju� si� nauczy�e�. Mia�e� ju� okazj� pozna� dwa z nich: C-x C-f, -s�u娠ce do odwiedzania plik�w, oraz C-x C-s do ich zachowywania. Innym -przyk�adem mo�e by� polecenie C-x C-c, kt�re ko�czy sesj� Emacsa. (Nie -martw si�, �e w ten spos�b stracisz zmiany, kt�re wprowadzi�e� do -tekst�w; przed zamkni�ciem sesji Emacs proponuje Ci zachowania -ka�dego ze zmodyfikowanych plik�w.) - -C-z jest poleceniem, kt�re wychodzi z Emacsa *na chwil�*, tak by� m�g� -wr�ci� do niej wr�ci� po jakim� czasie. - -W systemach, w kt�rych jest to mo�liwe, C-z zawiesza proces Emacsa; -powoduje to powr�t do pow�oki (ang. shell), ale nie niszczy Emacsa. -W najpopularniejszych pow�okach mo�esz wr�ci� do Emacsa za pomoc� -polecenia `fg' lub `%emacs'. - -W systemach, w kt�rych nie ma zawieszania proces�w, C-z tworzy proces -podpow�oki (ang. "subshell"), kt�ry dzia�a pod Emacsem i daje Ci szans� -uruchamiania innych program�w oraz powrotu do Emacsa po ich sko�czeniu; w -systemach tych C-z w istocie nie powoduje wyj�cia z Emacsa i w�wczas -normalnym poleceniem powrotu do Emacsa jest wyj�cie z podpow�oki za -pomoc� polecenia "exit". - -Polecenia C-x C-c powiniene� u�ywa�, gdy masz zamiar si� wylogowa�. -Zalecane jest tak�e wychodzenie z Emacsa wystartowanego na przyk�ad przez -programy obs�uguj�ce poczt� elektroniczn� lub innego rodzaju narz�dzia, -poniewa� mog� one nie wiedzie�, jak sobie poradzi� z zawieszeniem -Emacsa. Jednak�e w zwyk�ych okoliczno�ciach, je�li nie musisz -wylogowywa� si� z systemu, korzystniej jest zawiesi� Emacsa za pomoc� -C-z, ni� z niego wyj倶. - -Istnieje wiele polece� zaczynaj�cych si� od C-x. Oto lista tych, -kt�rych ju� si� nauczy�e�: - - C-x C-f odwied� plik - C-x C-s zachowaj plik - C-x C-b wy�wietl list� bufor�w - C-x C-c wyjd� z Emacsa - C-x u cofnij - -Polece� podawanych za pomoc� nazwy u�ywa si� jeszcze rzadziej lub u�ywa -si� tylko w niekt�rych trybach. Przyk�adem mo�e by� polecenie -replace-string, kt�re zast�puje jeden �a�cuch innym w ca�ym tek�cie. Gdy -naciskasz M-x, Emacs czeka na dalszy ci�g polecenia, wy�wietlaj�c na -dole ekranu (w minibuforze) napis "M-x". Powiniene� tam wpisa� nazw� -polecenia, w tym wypadku replace-string. Wystarczy przy tym, �e napisz -jedynie repl s<Tab>; Emacs doko�czy nazw� automatycznie. Wprowadzanie -nazwy zako�cz naci�ni�ciem klawisza <Return>. - -Polecenie replace-string wymaga dw�ch argument�w: �a�cucha, kt�ry ma -zosta� zast�piony, i �a�cucha, kt�ry ma zosta� wstawiony w miejsce tego�. -Wpisywanie ka�dego z tych �a�cuch�w trzeba zako�czy� przyci�ni�ciem -klawisza <Return>. - ->> Przesu� kursor do czystej linii, dwie linie poni�ej tej. - Naci�nij M-x repl s<Return>zmieni<Return>zmodyfikuje<Return>. - - Zwr黽 uwag�, jak ta linia si� zmieni�a: zast�pi�e� s�owem - ,,zmodyfikuje'' ka�de wyst�pienie s�owa z-m-i-e-n-i poni�ej pocz�tkowej - pozycji kursora. - - -* AUTOMATYCZNE ZACHOWYWANIE ---------------------------- - -Je�li zmian wprowadzonych do pliku nie zachowasz, to mo�esz je straci� w -wypadku, gdy Tw�j komputer przestanie dzia�a�. By Ci� przed tym -uchroni�, Emacs okresowo zachowuje wprowadzone zmiany w specjalnym -pliku, kt�ry ma znak # na pocz�tku i na ko�cu swojej nazwy. Przyjmijmy -na przyk�ad, �e Tw�j plik nazywa si� "hello.c". Odpowiadaj�cy mu plik -zachowywany automatycznie b�dzie nosi� nazw� "#hello.c#". Gdy -zachowasz plik w zwyk�y spos�b, Emacs skasuje plik -zachowany automatycznie. - -Je�li Tw�j komputer przestanie dzia�a�, mo�esz odzyska� Twoje dane z -pliku automatycznie zachowanego przez zwyk�e odwiedzenie tego pliku, -kt�ry edytowa�e� (a nie pliku automatycznie zachowanego!) i napisanie -M-x recover file<Return>. Gdy Emacs zapyta o potwierdzenie, to -dane zachowane automatycznie odzyskasz, je�li odpowiesz yes<Return>. - - -* OBSZAR ECHA -------------- - -Je�li polecenia dla Emacsa wpisujesz dostatecznie wolno, b�d� one -pokazywane w specjalnym obszarze na dole ekranu, zwanym obszarem echa -(ang. echo area). Obszar echa zawiera ostatni� doln� lini� ekranu. - - -* LINIA STANU -------------- - -Linia, kt�ra znajduje si� bezpo�rednio nad obszarem echa, zwana jest -lini� trybu (ang. modeline). Pokazuje ona tekst podobny do -nast�puj�cego: - ---:** TUTORIAL (Fundamental)--L670--58%---------------- - -Linia ta podaje u�yteczne informacje o stanie Emacsa i tekstu, kt�ry -edytujesz. - -Wiesz ju�, jakie jest znaczenie nazwy: oznacza ona plik, -kt�ry odwiedzi�e�. --NN%-- informuje o bie娠cej pozycji wewn�trz -tekstu; oznacza to, �e NN procent tekstu znajduje si� ponad g�rnym -brzegiem ekranu. Je�li pocz�tek pliku znajduje si� na pocz�tku -ekranu, to zamiast liczby --00%-- zobaczysz w tym miejscu --Top--. -Podobnie dla ko�ca tekstu pojawi si� tam napis --Bot-- (ang. bottom). -Je�li wy�wietlasz tekst na tyle kr�tki, �e mie�ci si� w -ca�o�ci na ekranie, to linia trybu b�dzie zawiera�a napis --All--. - -Litera L, po kt�rej wyst�puj� cyfry, tak�e opisuje Twoj� bie娠c� -pozycj�: cyfry oznaczaj� numer linii, na kt�rej obecnie ustawiony jest -kursor. - -Gwiazdki blisko pocz�tku linii trybu oznaczaj�, �e wprowadzi�e� do -tekstu jakie� zmiany. Tu� po odwiedzeniu, a tak�e po zachowaniu pliku -nie b�dzie w tym miejscu gwiazdek, lecz my�lniki. - -Wewn�trz nawias�w znajdziesz informacje na temat trybu edycji, w -kt�rym w�a�nie jest Emacs. Domy�lnym trybem edycji nazywa si� -podstawowym (ang. fundamental); jest to tryb u�ywanym w�a�nie w -tej chwili. Jest to przyk�ad ,,trybu g鞄wnego'' (ang. major mode). - -Emacs mo�e dzia�a� w wielu trybach g鞄wnych. Zosta�y one zaprojektowane, -aby u�atwi� edycj� napis�w w rozmaitych j�zykach programowania, takich -jak tryb Lisp czy C, oraz rodzajach tekst�w, jak tryb tekstowy. W danej -chwili mo�e by� aktywny tylko jeden g鞄wny tryb pracy i to jego nazwa -jest wy�wietlana w linii trybu w miejscu, w kt�rym teraz jest -"Fundamental". - -Ka�dy z g鞄wnych tryb�w edycyjnych mo�e zmieni� zachowanie niekt�rych -polece�. Na przyk�ad w Emacsie istniej� polecenia s�u娠ce do tworzenia -komentarzy w programach. Skoro ka�dy j�zyk programowania sam okre�la, -jak powinien wygl�da� komentarz, to ka�dy z g鞄wnych tryb�w edycyjnych -musi wstawia� komentarze w odpowiedni spos�b. Trybowi edycyjnemu -odpowiada nazwa polecenia, kt�re mo�esz wykona�, by prze咳czy� si� w ten -tryb lub go wy咳czy�. Przyk�adem mo�e by� M-x fundamental-mode, kt�re -jest poleceniem prze咳czaj�cym tryb podstawowy. - -Je�li zamierzasz edytowa� tekst w j�zyku angielskim, taki jak na -przyk�ad oryginalna wersja tego samouczka, to prawdopodobnie -powiniene� u�y� trybu tekstowego (ang. text mode). - ->> Napisz M-x text-mode<Return>. - -Nie musisz si� martwi�, bo �adne z polece�, kt�re do tej pory pozna�e�, -nie zmienia Emacsa w powa�ny spos�b. Mo�esz jednak zauwa�y�, �e teraz -M-f i M-b traktuj� apostrofy jako cz蟠ci s鞄w. Poprzednio, w trybie -podstawowym, polecenia te traktowa�y apostrofy jako separatory s鞄w. - -G鞄wne tryby edycji wprowadzaj� zwykle subtelne zmiany, takie jak -opisana powy�ej; wi�kszo倶 polece� nadal robi ,,to samo'', chocia� -by� mo�e w troszeczk� inny spos�b. - -By zobaczy� dokumentacj� na temat bie娠cego g鞄wnego trybu edycji, -naci�nij C-h m. - ->> Naci�nij C-u C-v raz lub wi�cej razy, tak by ta linia znalaz�a si� - blisko g�ry ekranu. - ->> Naci�nij C-h m, by odczyta� dokumentacj� na temat tego, czym tryb - tekstowy r鷽ni si� od trybu podstawowego. - ->> Naci�nij q, by usun掩 dokumentacj� trybu z ekranu. - -G鞄wne tryby edycji nazywaj� si� w�a�nie ,,g鞄wnymi'', gdy� wyst�puj� -tak�e ,,podrz�dne'' tryby edycji (ang. minor modes). Podrz�dne tryby -edycji nie s� alternatyw� dla tryb�w g鞄wnych, lecz jedynie ich -niewielk� modyfikacj�. Ka�dy podrz�dny tryb edycji mo�na w咳czy� lub -wy咳czy� niezale�nie od pozosta�ych tryb�w podrz�dnych, a tak�e -niezale�nie od trybu g鞄wnego. Mo�esz wiec u�ywa� jednego, -kombinacji dowolnych, albo nie u�ywa� �adnego trybu podrz�dnego. - -Jednym z podrz�dnych tryb�w edycji, kt�ry jest bardzo u�yteczny, -szczeg�lnie do edycji tekstu angielskiego lub polskiego, jest tryb -automatycznego wype�niania (ang. auto fill mode). Je�li jest on -w咳czony, to Emacs �amie linie pomi�dzy s�owami automatycznie, gdy -podczas wstawiania tekstu linia robi si� za szeroka. - -Tryb automatycznego wstawiania w咳cza si� na przyk�ad poleceniem M-x -auto-fill-mode<Return>. Powt�rzenie tego polecenie powoduje wy咳czenie -trybu, ponowne powt�rzenie --- jego w咳czenie, i tak dalej. M�wimy, �e -polecenie ,,prze咳cza tryb''. - ->> Napisz M-x auto-fill-mode<Return>. Wstaw potem wiele napis�w - ,,asdf '' tak d�ugo, a� zobaczysz, �e linia podzieli na dwie. - Mi�dzy literami musisz wstawia� spacje, poniewa� tryb - automatycznego wype�niania �amie linie tylko tam, gdzie s� spacje. - -Margines jest zazwyczaj ustawiony na 70 znak�w, ale mo�esz to zmieni� -poleceniem C-x f. Powiniene� poleceniu poda� argument liczbowy -m�wi�cy, w kt�rej kolumnie ma zosta� ustawiony margines. - ->> Wywo�aj C-x f z argumentem r�wnym 20. (C-u 2 0 C-x f). - Napisz potem jaki� tekst i zauwa�, �e Emacs wype�nia linie do - d�ugo�ci co najwy�ej 20 znak�w. Ustaw margines z powrotem na - 70 znak�w, wywo�uj�c jeszcze raz C-x f z odpowiednim argumentem. - -Je�li zmieniasz tekst wewn�trz akapitu, to tryb automatycznego -wype�niania sam z siebie nie wyr�wna marginesu. Mo�esz go wyr�wna� -samodzielnie, wydaj�c polecenie M-q (Meta-q) (kursor powinien si� -w�wczas znajdowa� wewn�trz akapitu). - ->> Przesu� kursor do poprzedniego akapitu i naci�nij M-q. - - -* SZUKANIE ----------- - -Emacs potrafi szuka� �a�cuch�w (zwartych ci�g�w znak�w lub s鞄w) -zar�wno wstecz jak i do przodu. Szukanie �a�cucha jest poleceniem, -kt�re przesuwa kursor --- do nast�pnego miejsca, w kt�rym dany -�a�cuch wyst�puje. - -Polecenie Emacsa "search" r鷽ni si� od podobnych polece� w innych -edytorach tym, �e jest przyrostowe. Znaczy to, �e szukanie odbywa -si� w trakcie, gdy wpisujesz kolejne znaki �a�cucha, kt�ry ma zosta� -znaleziony. - -Poleceniami rozpoczynaj�cymi szukanie s�: C-s dla szukania w prz�d -oraz C-r dla szukania wstecz. POCZEKAJ PROSZ�! Nie pr�buj ich w tej -chwili. - -Gdy naci�niesz C-s, zauwa�ysz, �e w obszarze echa pojawi si� -tekst "I-search". Jest to informacja, �e Emacs znajduje si� w trybie -"incremental search" i czeka, by� napisa� tekst, kt�ry ma znale惹. -Naci�ni�cie <Return> ko�czy proces szukania. - ->> Rozpocznij teraz szukanie, naciskaj�c C-s. POWOLI, litera po - literze, napisz s�owo kursor, zatrzymuj�c si� po ka�dym znaku - i obserwuj�c, gdzie zatrzymuje si� kursor. Gdy naci�niesz drugie - r, b�dzie mo�na powiedzie�, �e szuka�e� s�owa kursor - jednokrotnie. Naci�nij jeszcze raz C-s, by znale惹 nast�pne - wyst�pienie s�owa kursor. Naci�nij teraz cztery razy <Delback> - i zobacz, co si� dzieje z kursorem. Naci�nij <Return>, by sko�czy� - szukanie. - -Widzia�e�, co si� dzia�o? Podczas szukania przyrostowego Emacs pr�buje -przej倶 do miejsca wyst�pienia �a�cucha, kt�ry wpisa�e� do tej pory, -i pod�wietla go dla Twojej wygody. By znale惹 nast�pne wyst�pienie -s�owa kursor, po prostu jeszcze raz naci�nij C-s. Je�li takiego -wyst�pienia nie ma, to Emacs zapiszczy i napisze, �e szukanie -,,sko�czy�o si� pora�k�''. - -Kombinacja C-g przerywa proces szukania, podobnie jak to czyni -z innymi poleceniami. - -UWAGA: W niekt�rych systemach naci�niecie C-s zamra�a ekran i w -rezultacie Emacs nie mo�e pokazywa� tekstu. Oznacza to, �e sk�adowa -systemu operacyjnego, zwana kontrol� przep�ywu (ang. "flow control"), -przechwyci�a znak C-s i nie pozwoli�a mu dotrze� do Emacsa. By odzyska� -kontrol� nad ekranem, naci�nij C-q. Dodatkowej pomocy poszukaj w -rozdziale "Spontaneous Entry to Incremental Search" w podr�czniku -Emacsa. - -Je�li podczas szukania przyrostowego naci�niesz <Delback>, to zauwa�ysz, -�e w minibuforze znika ostatni znak wpisanego przez ciebie �a�cucha, a -kursor wraca do poprzedniego miejsca. Przypu倶my na przyk�ad, �e -nacisn嘘e� k i znalaz�e� pierwsze wyst�pienie tej litery. Je�li teraz -naci�niesz u, to kursor przesunie si� tu� za najbli�sze litery -ku. Naci�nij teraz <Delback>. Spowoduje to skasowanie z wyszukiwanego -�a�cucha litery u, a kursor wr�ci do pierwszego wyst�pienia litery k. - -Je�li podczas szukania naci�niesz jaki� klawisz w kombinacji z META lub -Ctrl (z nielicznymi wyj�tkami --- znakami, kt�re maj� specjalne -znaczenie podczas szukania, takimi jak C-s i C-r), to szukanie zostanie -przerwane. - -C-s rozpoczyna proces szukania do przodu, czyli ZA bie娠c� pozycj� -kursora. Je�li chcesz szuka� czego� po�o�onego w tek�cie wcze�niej, -to naci�nij C-r. Wszystko, co powiedzieli�my o poleceniu C-s, stosuje -si� te� do C-r, oczywi�cie w odniesieniu do szukania wstecz. - - -* WIELE OKIEN -------------- - -Jedn� z u�ytecznych cech Emacsa jest mo�liwo倶 wy�wietlania wi�cej ni� -jednego okna na raz. - ->> Przesu� kursor do tej linii i naci�nij C-u 0 C-l. - ->> Naci�nij teraz C-x 2, co podzieli ekran na dwa okna. Obydwa okna - wy�wietlaj� ten samouczek. Kursor pozostaje w g�rnym oknie. - ->> Naci�nij C-M-v by przewin掩 dolne okno. (Je�li nie masz - klawisza Meta lub Alt, to naci�nij ESC C-v.) - ->> Naci�nij C-x o ("o" jak angielskie "other") by przesun掩 kursor do - dolnego okna. U�yj C-v i M-v w dolnym oknie, by przewin掩 jego - zawarto倶. Polecenia, kt�re masz wykona�, odczytuj z g�rnego okna. - ->> Naci�nij C-x o jeszcze raz tak, by kursor wr�ci� do g�rnego okna. - Kursor w g�rnym oknie nie zmieni� po�o�enia. - -Ka�de okno pami�ta po�o�enie swojego kursora, lecz w danej chwili -tylko jedno z okien wy�wietla kursor. Wszystkie polecenia edycyjne -stosuj� si� do okna, w kt�rym jest kursor. To okno nazywane jest -,,oknem wybranym''. - -Polecenie C-M-v przyda Ci si�, gdy b�dziesz chcia� edytowa� tekst w -jednym oknie, a drugiego u�ywa� jako punktu odniesienia. Dzi�ki niemu -kursor mo�e zawsze znajdowa� si� w oknie, kt�rego zawarto倶 edytujesz, a -Ty mo�esz przesuwa� drugie okno. - -C-M-v to przyk�ad kombinacji, kt�ry uzyskuje si�, wciskaj�c jednocze�nie -klawisze Ctrl i Meta (Alt). Je�li masz prawdziwy klawisz META (Alt), to -C-M-v mo�esz uzyska� przytrzymuj�c jednocze�nie Ctrl oraz META (Alt) i -naciskaj�c v. Nie jest wa�ne, co zosta�o naci�ni�te wcze�niej, Ctrl czy -META, poniewa� obydwa te klawisze dzia�aj� jako modyfikatory znaczenia -znak�w. - -Je�li nie masz klawisza META (Alt) i w jego zast�pstwie u�ywasz ESC, to -kolejno倶 naciskania klawiszy ma znaczenie: musisz najpierw nacisn掩 i -pu�ci� ESC, po czym nacisn掩 Ctrl-v; kombinacja Ctrl-ESC v nie zadzia�a. -Wynika to z tego, �e ESC jest znakiem, a nie modyfikatorem. - ->> Naci�nij C-x 1 (w g�rnym oknie), by pozby� si� okna dolnego. - -(Je�li nacisn嘘by� C-x 1 w dolnym oknie, to g�rne by znik�o. Mo�esz -sobie to polecenie t�umaczy� jako ,,pozostaw tylko jedno okno --- to w -kt�rym w�a�nie jestem''.) - -Nie musi by� tak, �e obydwa okna pokazuj� ten sam bufor. Je�li u�yjesz -C-x C-f, by odwiedzi� jaki� plik w jednym z nich, to zawarto倶 drugiego -si� nie zmieni. Z zasady w r鷽nych oknach mo�esz niezale�nie wy�wietla� -r鷽ne pliki. - -Oto inny spos�b u�ywania dw�ch okien do wy�wietlania dw�ch r鷽nych -rzeczy: - ->> Naci�nij C-x 4 C-f i nazw� jednego z Twoich plik�w. Zako�cz - wprowadzanie klawiszem <Return>. Podany plik pojawi si� w dolnym - oknie razem z kursorem, kt�ry tam przeskakuje. - ->> Naci�nij C-x o, by wr�ci� do g�rnego okna, oraz C-x 1 by usun掩 - dolne okno. - - -* REKURSYWNE POZIOMY EDYCJI ---------------------------- - -Czasami mo�esz znale惹 si� w czym�, co nazywa si� "rekursywnym -poziomem edycji". Mo�esz to rozpozna� po nawiasach kwadratowych w -linii trybu, obejmuj�cych nawiasy okr�g�e zawieraj�ce nazw� g鞄wnego -trybu edycji. M�g�by� na przyk�ad zobaczy� [(Fundamental)] zamiast -(Fundamental). - -By wyj倶 z rekursywnego poziomu edycji, naci�nij ESC ESC ESC. Jest to -og�lnego przeznaczenia polecenie ,,wychodzimy''. Mo�esz go u�y� tak�e, -by pozby� si� nadmiaru okien albo wyj倶 z minibufora. - ->> Naci�nij M-x by wej倶 do minibufora, potem naci�nij ESC ESC ESC, by - z niego wyj倶. - -Aby wyj倶 z rekursywnego poziomu edycji, nie wystarczy u�y� C-g. Dzieje -si� tak dlatego, �e klawisz C-g jest u�ywany do anulowania polece� i -argument�w WEWN�TRZ pojedynczego rekursywnego poziomu edycji. - - -SZUKANIE POMOCY ---------------- - -W tym samouczku dostarczyli�my tylko tyle informacji, ile jest -niezb�dne, by� m�g� zacz掩 u�ywa� Emacsa. Emacs jest istn� kopalni� -najr鷽niejszych rzeczy, kt�rych nie spos�b tutaj opisa�. B�dziesz -zapewne chcia� dowiedzie� si� o Emacsie wi�cej, poniewa� posiada on -wiele po�ytecznych cech, o kt�rych na razie nic nie wiesz. Mi�dzy innymi -jest w nim zaszyte mn�stwo wewn�trznej dokumentacji. Dotrze� do tej -dokumentacji mo�esz po naci�ni�ciu kombinacji C-h. - -By uzyska� pomoc, naci�nij C-h, a potem znak, kt�ry okre�la jakiego -rodzaju pomocy oczekujesz. Je�li poczujesz si� NAPRAWD� zagubiony, to -napisz C-h?, a Emacs podpowie, jakiego rodzaju pomocy mo�e Ci -dostarczy�. Je�li naci�niesz C-h, a potem zadecydujesz, �e pomoc nie -jest Ci jednak potrzebna, to aby anulowa� zapocz�tkowane polecenie C-h, -po prostu wci�nij C-g. - -Najprostsz� pomoc mo�esz uzyska� naciskaj�c C-h c. Naci�nij C-h a potem -c, po czym kombinacj� klawiszy, kt�rej znaczenie chcesz pozna�; Emacs -wy�wietli kr�tki opis polecenia odpowiadaj�cego tej kombinacji. - ->> Naci�nij C-h c C-p. - -Powinno to przywo�a� komunikat, o tre�ci podobnej do - - C-p runs the command previous-line - -W ten spos�b mo�esz uzyska� ,,nazw� funkcji'' przypisanej kombinacji -klawiszy. Przydaje si� to podczas pisania kodu w Lispie, w kt�rym -zapisane s� rozszerzenia Emacsa; wystarcza to tak�e do przypomnienia -Ci, co dane polecenie robi, je�li widzia�e� je ju� wcze�niej, lecz -go nie zapami�ta�e�. - -Jako dope�nienie polecenia C-h c Emacs dopuszcza te� wieloznakowe -kombinacje klawiszy, na przyk�ad C-x C-s albo (je�li nie masz klawisza -META lub Alt) <ESC>v. - -By uzyska� wi�cej informacji na temat polecenia, naci�nij C-h k -zamiast C-h c. - ->> Naci�nij C-h k C-p. - -To polecenie wy�wietla dokumentacj� na temat danej funkcji oraz jej -nazw� w oknie Emacsa. Gdy sko�czysz �ledzi� wynik tego polecenia -naci�nij C-x 1, by pozby� si� tekstu pomocy. Nie musisz tego robi� od -razu. Mo�esz wykona� pewne operacje w oparciu o tekst pomocy zanim -naci�niesz C-x 1. - -Oto kilka innych u�ytecznych wariant�w C-h: - - C-h f Opisz funkcje o podanej nazwie. - ->> Napisz C-h f previous-line<Return>. Wypisze to na ekranie ca咳 - informacje, jak� Emacs ma na temat funkcji, kt�ra implementuje - polecenie C-p. - -Podobnie komenda C-h v pokazuje na ekranie dokumentacj� zmiennych, -kt�rych warto�ci mo�esz zmieni�, aby dostosowa� Emacsa do swoich -preferencji. Wpisz nazw� zmiennej, gdy Emacs o ni� poprosi. - - - C-h a Apropos. Wpisz s�owo, a Emacs wypisze list� - wszystkich polece�, kt�rych nazwa zawiera to s�owo. - Polecenia te mo�na wywo�ywa� za pomoc� Meta-x. - Dla niekt�rych polece� Apropos wypisze jedno- lub - dwuznakowe sekwencje, kt�re wywo�uj� te polecenia. - ->> Napisz C-h a file<Return>. - -Zobaczysz list� wszystkich polece�, -dost�pnych za pomoc� M-x, kt�re maja s�owo "file" w swojej nazwie. -Zauwa�ysz tam tak�e polecenia takie, jak C-x C-f oraz C-x C-w, -umieszczone obok nazw polece� "find-file" i "write-file". - ->> Napisz C-M-v, aby przewin掩 okno pomocy. Zr�b to kilka razy. ->> Napisz C-x 1, aby usun掩 okno pomocy. - - C-h i Czytanie elektronicznych podr�cznik�w (w formacie Info). To - polecenie prze咳czy Ci� do specjalnego bufora o nazwie - *info*, gdzie b�dziesz m�g� przeczyta� podr�czniki - dotycz�ce pakiet�w zainstalowanych w Twoim - systemie. Napisz m emacs <Return>, aby zapozna� si� z - podr�cznikiem Emacsa. Je�eli nigdy wcze�niej nie u�ywa�e� - trybu Info, to napisz ?, a Emacs przedstawi Ci mo�liwo�ci - tego trybu. Po tym, jak zapoznasz si� z niniejszym kr�tkim - samouczkiem, w dalszej pracy dost�p do dokumentacji - b�dziesz uzyskiwa� w�a�nie za pomoc� Emacs Info. - - -DODATKOWE FUNKCJE ------------------ - -Wi�cej o Emacsie mo�esz si� nauczy� czytaj�c jego podr�cznik, w formie -ksi運kowej lub on-line w postaci Info (u�yj menu Help lub naci�nij F10 -h r). Dwie dodatkowe w�a�ciwo�ci, kt�re szczeg�lnie mog� si� przyda� -to dope�nianie wprowadzanych danych i dired u�atwiaj�ce zarz�dzanie -plikami. - -Dope�nianie pozwala unikn掩 niepotrzebnego wpisywania. Na przyk�ad -je�li chcesz si� prze咳czy� do bufora *Messages*, mo�esz nacisn掩 C-x -b *M<Tab> a Emacs dope�ni dalsz� cz蟠� nazwy za Ciebie na tyle, na ile -b�dzie w stanie ustali� na podstawie tego, co do tej pory wpisa�e�. Dope�nianie -jest opisane w Info w podr�czniku Emacsa w cz蟠ci zatytu�owanej -"Dop�nianie" (ang. Completion). - -Dired umo�liwia Ci zrobienie wykazu plik�w w danym katalogu (dodatkowo -w podkatalogach), przemieszczanie si� wewn�trz tej listy, odwiedzanie -plik�w, zmienianie nazw, usuwanie i inne operacje na plikach. Dired -jest opisane w Info w podr�czniku Emacsa w cz蟠ci zatytu�owanej -"Dired". - -Podr�cznik dodatkowo opisuje wiele innych w�a�ciwo�ci Emacsa. - - -* KIEROWANIE KURSOREM Z X TERMINALA (akapit dodany przez autor�w wersji polskiej) ------------------------------------ - -Je�li pracujesz na terminalu graficznym, to do kierowania kursorem -prawdopodobnie �atwiej Ci b�dzie u�ywa� klawiszy strza�ek po prawej -stronie klawiatury. Klawisze strza�ek: w lewo, w prawo, w g�r� i w d鶻 -dzia�aj� zgodnie z oczekiwaniem; odpowiadaj� one dok�adnie C-b, C-f, C-p -i C-n, ale s� �atwiejsze do zapami�tania. Mo�esz tak�e u�ywa� C-lewo i -C-prawo, by przesuwa� si� o s�owa, oraz C-g�ra i C-d鶻, by przesuwa� si� -o bloki (np. akapity, je�li edytujesz tekst). Je�li masz klawisze -oznaczone Home (lub Begin) oraz End, to przenios� Ci� one na pocz�tek i, -odpowiednio, na koniec linii, a C-Home i C-End na pocz�tek i koniec -pliku. Je�li na Twojej klawiaturze s� klawisze PgUp i PgDn, to mo�esz -ich u�y� do przesuwania si� o jeden ekran, tak jak M-v i C-v. - -Wszystkie te polecenia akceptuj� argument liczbowy, tak jak to -opisano powy�ej. Wpisanie argumentu mo�esz sobie upro�ci�: -naci�nij i trzymaj CONTROL lub META i wpisz liczb�. Na -przyk�ad, aby przesun掩 kursor o 12 s鞄w w prawo, naci�nij C-1 C-2 -C-prawo. Zwr黽 uwag�, �e jest to �atwe do wpisania, poniewa� nie -musisz puszcza� klawisza CONTROL podczas wpisywania cyfr. - - -* U�YWANIE MENU (akapit dodany przez autor�w wersji polskiej) ---------------- - -Je�li pracujesz na X-terminalu, to u g�ry okna Emacsa powiniene� zauwa�y� -pasek z menu. Tego menu mo�esz u�ywa�, by wywo�ywa� najcz蟠ciej -potrzebne polecenia Emacsa, takie jak "find file". Na pocz�tku b�dziesz -s�dzi�, �e jest to �atwiejsze ni� u�ywanie klawiatury, poniewa� nie -musisz si� na pami裝 uczy� kombinacji klawiszy, kt�re uruchamiaj� -poszczeg�lne polecenia. Gdy ju� jednak poznasz Emacsa, to zaczniesz -sobie te kombinacje przyswaja� --- dla wygody przy pozycjach menu -pokazywane s� odpowiadaj�ce im kombinacje klawiszy. - -Zwr黽 uwag�, �e niekt�re pozycje wyst�puj�ce w menu nie maj� -odpowiednik�w klawiszowych. Na przyk�ad pozycja "Buffers" powoduje -wy�wietlenie listy wszystkich dost�pnych bufor�w. Do ka�dego z nich -mo�esz si� prze咳czy�, wybieraj�c jego nazw�, wy�wietlon� pod pozycj� -Buffers. - - -PODSUMOWANIE ------------- - -Pami�taj, �e by wyj倶 z Emacsa na sta�e, trzeba wyda� polecenie C-x C-c. -By wyj倶 do pow�oki na chwil� tak, by jeszcze Do Emacsa wr�ci�, trzeba -u�y� C-z. (To nie dzia�a pod X-Windows, poniewa� tam nie ma prawdziwego -konceptu przej�cia na chwil� do pow�oki. Zamiast tego C-z ,,ikonizuje'' -okno Emacsa.) - -Ten samouczek by� pisany tak, by wszyscy nowi u�ytkownicy mogli go -zrozumie�. Je�li co� pozostawi� niejasnym, nie sied� cicho i nie -obwiniaj siebie, tylko daj nam zna�! - - -KOPIOWANIE ----------- - -Niniejszy samouczek jest potomkiem w d�ugiej linii samouczk�w -Emacsa, kt�ra rozpoczyna si� od tego, kt�ry zosta� napisany przez -Stuarta Cracrafta dla oryginalnego Emacsa. Zosta� on zmodyfikowany we -wrze�niu 1994 przez Bena Winga, kt�ry zaktualizowa� go w celu uwzgl�dnienia -pracy pod X-Windows. - -Autorem pierwszego t�umaczenia na j�zyk polski by� Remek Trzaska -<remek@npac.syr.edu>, a pomaga� mu Ryszard Kubiak -<rysiek@ipipan.gda.pl>. Tamto t�umaczenie zosta�o uaktualnione dla -wersji GNU Emacs 21 przez Beat� Wierzcho�owsk� <beataw@orient.uw.edu.pl> -z pomoc� Ryszarda Kubiaka i Janusza S. Bienia <jsbien@mail.uw.edu.pl>. - -Ta wersja samouczka, podobnie jak GNU Emacs, jest chroniona prawem -autorskim, ale wolno j� kopiowa� pod nast�puj�cymi warunkami: - -Copyright (C) 1985, 1994, 2001, 2002, 2003, 2004, - 2005, 2006, 2007 Free Software Foundation, Inc. - -Zezwala si� na wykonywanie lub rozpowszechnianie -wiernych kopii tego dokumentu w otrzymanej formie, na dowolnym -no�niku, pod warunkiem zachowania informacji o -prawach autorskich i niniejszym zezwoleniu oraz pod -warunkiem, �e dystrybutor udzieli odbiorcy pozwolenia na -dalsze rozpowszechnianie zgodnie z niniejszym zezwoleniem. - - -Zezwala si� r�wnie� na rozpowszechnianie na warunkach podanych -powy�ej zmodyfikowanych wersji tego dokumentu lub jego cz蟠ci, -pod warunkiem, �e zostan� wyra�nie uwidocznione -informacje o tym, kto dokona� modyfikacji jako ostatni. - - -Warunki kopiowania samego Emacsa s� bardziej skomplikowane, ale zgodne -z t� ide�. Prosz�, przeczytaj plik COPYING, po czym rozdaj swoim -znajomym kopie Emacsa. Pom鷽 t�pi� obstrukcjonizm w informatyce, -u�ywaj�c, tworz�c i dziel�c si� oprogramowaniem swobodnym. - -;;; Local Variables: -;;; mode: fundamental -;;; coding: latin-2 -;;; sentence-end-double-space: nil -;;; End: - -;;; arch-tag: 6c6b7445-4cd5-44ca-a101-7f4697b92f60