view DOCS/xml/pl/install.xml @ 11942:5c3e44a8326f

Keyboard control section moved to the beginning.

<?xml version="1.0" encoding="iso-8859-2"?>
<!-- synced with 1.36 -->
<sect1 id="install">
<title>Instalacja</title>

<para>
Przewodnik szybkiej instalacji znajdziesz w pliku <filename>README</filename>.
Proszę, najpierw go przeczytaj, a później wróć do tego dokumentu
po bardziej mordercze szczegóły.
</para>

<para>
W tym rozdziale postaram się przeprowadzić Cię przez kompilację
i konfigurację <application>MPlayera</application>. Nie będzie to łatwe,
ale niekoniecznie też musi być ciężkie. Jeżeli zauważysz zachowanie inne niż
to które objaśniam, proszę poszukaj w dokumentacji, a na pewno znajdziesz
odpowiedzi. Jeżeli widzisz linki, śledź je i czytaj uważnie ich zawartość.
Zajmie to trochę czasu, ale z pewnością JEST tego warte.
</para>

<para>
Potrzebujesz dość nowego sprzętu. Jeśli używasz Linuksa, zalecane są jądra z serii 2.4.x.
</para>


<sect2 id="softreq">
<title>Wymagania sprzętowe</title>

<itemizedlist>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">binutils</emphasis> - zalecana jest wersja <emphasis role="bold">2.11.x</emphasis>.
  Program ten odpowiedzialny jest za generowanie instrukcji MMX/ 3DNow!/itp.,
  dlatego też jest bardzo ważny.
</para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">gcc</emphasis> - zalecanymi wersjami są: <emphasis role="bold">2.95.3</emphasis>
  (może <emphasis role="bold">2.95.4</emphasis>) i <emphasis role="bold">3.2+</emphasis>.
  <emphasis role="bold">Nigdy</emphasis> nie używaj 2.96 lub 3.0.x! Tworzą one
  wadliwy kod dla <application>MPlayera</application>. Jeżeli zdecydujesz się
  na zmianę gcc z 2.96, nie rób tego na korzyść 3.x tylko dlatego, że jest nowsze! Wczesne
  wydania 3.x miały jeszcze więcej błędów niż 2.96. Spróbuj obniżyć wersję do 2.95.x
  (obniż również wersję <systemitem class="library">libstdc++</systemitem>, inne
  programy mogą jej potrzebować) lub nie zmieniaj wersji w ogóle (w tym wypadku bądź
  jednak przygotowany na błędy podczas uruchamiania). Jeżeli jednak dalej obstajesz
  przy 3.x, spróbuj użyć najnowszej wersji, wczesne wydania miały liczne błędy,
  więc bądź pewny, że używasz przynajmniej 3.1, była ona sprawdzana i działa.
  W rozdziałach <link linkend="gcc-296">gcc 2.96</link> i <xref linkend="faq"/> są bardziej szczegółowe
  informacje o błędach gcc 2.96 (które ciągle NIE są naprawione, zastosowano
  jedynie ich obejścia w <application>MPlayerze</application>!).
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">XFree86</emphasis> - sugerowaną wersją jest <emphasis role="bold"> 
  zawsze najnowsza</emphasis> (4.3). Przeważnie każdy tego chce, ponieważ zaczynając
  od XFree86 4.0.2, zawiera on rozszerzenie <link linkend="xv">XVideo</link>
  (czasami również nazywane <emphasis role="bold">Xv</emphasis>),
  które jest potrzebne do włączenia sprzętowej akceleracji YUV (szybkie wyświetlanie
  obrazów) na kartach, które je obsługują. 
  Upewnij się, że są zainstalowane również <emphasis role="bold">pakiety rozwojowe</emphasis>, 
  w przeciwnym wypadku nie zadziała.
  W przypadku niektórych kart nie potrzebujesz XFree86. Zobacz listę poniżej.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">make</emphasis> - sugerowaną wersją jest
  <emphasis role="bold">zawsze najnowsza</emphasis> (przynajmniej 3.79.x). W większości
  wypadków nie jest to jednak ważne.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">SDL</emphasis> - nie jest konieczne, ale może pomóc w niektórych
  wypadkach (złe karty dźwiękowe, graficzne, które mają dziwne opóźnienia ze sterownikiem Xv).
  Zawsze używaj najnowszego (zaczynając od 1.2.x).
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">libjpeg</emphasis> - opcjonalny dekoder JPEG, używany
  przez opcję <option>-mf</option> i niektóre pliki QT MOV. Użyteczny zarówno dla 
  <application>MPlayera</application>, jak i <application>MEncodera</application>,
  jeżeli zamierzasz pracować z plikami jpeg.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">libpng</emphasis> - domyślny i zalecany dekoder (M)PNG.
  Wymagany przez GUI. Użyteczny zarówno dla <application>MPlayera</application> jak
  i <application>MEncodera</application>.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">lame</emphasis> - zalecana, wymagana do zakodowania dźwięku
  MP3 przez <application>MEncodera</application>, sugerowaną wersją jest 
  <emphasis>zawsze najnowsza</emphasis> (przynajmniej 3.90).
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">zlib</emphasis> - zalecana, wymagana dla skompresowanych
  nagłówków MOV i obsługi PNG.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">libogg</emphasis> - opcjonalna, wymagana do odtwarzania
  plików zapisanych w formacie OGG.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">libvorbis</emphasis> - opcjonalna, wymagana do odtwarzania
  dźwięku OGG Vorbis.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold"><ulink url="http://www.live.com/mplayer/">LIVE.COM Streaming Media</ulink></emphasis>
  - opcjonalna, wymagana do odtwarzania strumieni RTSP/RTP.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">directfb</emphasis> - opcjonalna, do pobrania z
  <ulink url="http://www.directfb.org"/>.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">cdparanoia</emphasis> - opcjonalna, do obsługi CDDA.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">libfreetype</emphasis> - opcjonalna, do obsługi czcionek TTF.
  Wymagana jest przynajmniej wersja 2.0.9.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">libxmms</emphasis> - opcjonalna, do obsługi wtyczek wejściowych 
  XMMS. Wymagana jest przynajmniej wersja 1.2.7.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">libsmb</emphasis> - opcjonalna, do obsługi Samby.
  </para></listitem>
</itemizedlist>
</sect2>


<sect2>
<title>Kodeki</title>

<itemizedlist>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold"><systemitem class="library">libavcodec</systemitem></emphasis>:
  Ten pakiet kodeków jest zdolny do dekodowania strumieni video zakodowanych
  H263/MJPEG/RV10/DivX3/DivX4/DivX5/MP41/MP42/WMV1/WMV2/SVQ1/SVQ3
  i strumieni audio WMA (Windows Media Audio) v1/v2 na wielu platformach.
  Jest również uważany za najszybszy. Przeczytaj rozdział
  <link linkend="ffmpeg">FFmpeg</link>, a dowiesz się więcej. Cechy:
  <itemizedlist>
  <listitem><simpara>
    umożliwia dekodowanie wyżej wymienionych strumieni video na maszynach innych niż x86
    </simpara></listitem>
  <listitem><simpara>
    kodowanie większością wymienionych kodeków
    </simpara></listitem>
  <listitem><simpara>
    ten kodek jest <emphasis role="bold">najszybszym dostępnym</emphasis> dla 
    DivX/3/4/5 i innych rodzajów MPEG4. Zalecany!
    </simpara></listitem>
  </itemizedlist>
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">Kodeki Win32</emphasis>: Jeśli zamierzasz używać
  <application>MPlayera</application> na architekturze x86, będziesz ich prawdopodobnie
  potrzebował. Ściągnij je z naszej
  <ulink url="http://www.mplayerhq.hu/MPlayer/releases/codecs/">strony kodeków</ulink>
  i zainstaluj je do <filename class="directory">/usr/local/lib/codecs</filename>
  <emphasis role="bold">PRZED</emphasis> kompilacją <application>MPlayera</application>,
  w przeciwnym wypadku obsługa Win32 nie będzie wkompilowana!
  <note><para>Projekt avifile ma podobny pakiet kodeków, ale różni się on od naszego, 
  więc jeżeli chcesz używać wszystkich, obsługiwanych kodeków, skorzystaj z
  naszej paczki (nie przejmuj się, avifile działa z nią bez problemów).</para>
  </note>
  Cechy:
  <itemizedlist>
  <listitem><simpara>
    potrzebujesz tego do zakodowania, na przykład, filmów nagranych z użyciem
    różnych kompresorów sprzętowych, jak tunery, kamery cyfrowe
    (na przykład: DV, ATI VCR, MJPEG)
    </simpara></listitem>
  <listitem><simpara>
    wymagane jeśli chcesz odtwarzać <emphasis role="bold">filmy WMV9/WMA9</emphasis>.
   </simpara></listitem>
  <listitem><simpara>
    Nie są potrzebne do starych plików video ASF z MP41 lub MP42 (mimo, że dźwięk VoxWare
    jest często używany w tych plikach - realizowane jest to przez kodek Win32), lub WMV7. 
    Nie są również potrzebne do WMA (Windows Media Audio),
    <systemitem class="library">libavcodec</systemitem> ma potrzebne do niego dekodery ze
    świata wolnego oprogramowania.
    </simpara></listitem>
  </itemizedlist>
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">Kodeki QuickTime</emphasis>: na platformach x86 te kodeki
  mogą być użyte do dekodowania RPZA, innych sekwencji video QuickTime i
  strumieni audio QDesign. Instrukcję instalacji możesz znaleźć w rozdziale
  <link linkend="sorenson">kodek video Sorenson</link>.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">DivX4/DivX5</emphasis>: informacje o tym kodeku są dostępne
  w rozdziale <link linkend="divx4-5">DivX4/DivX5</link>. Prawdopodobnie, nie chcesz 
  tego kodeka jako, że <emphasis role="bold"><systemitem class="library">libavcodec</systemitem></emphasis>
  (zobacz powyżej) jest o wiele szybszy i ma lepszą jakość, zarówno dla dekodowania i
  kodowania. Cechy:
  <itemizedlist>
  <listitem><simpara>
    1 lub  2 przejściowe kodowanie przy pomocy <link linkend="mencoder">
    <application>MEncodera</application></link>
    </simpara></listitem>
  <listitem><simpara>
    może odtwarzać stare filmy <emphasis role="bold">DivX3</emphasis> znacznie szybciej
    niż biblioteki Win32 DLL, ale wolniej niż
    <emphasis role="bold"><systemitem class="library">libavcodec</systemitem></emphasis>!
    </simpara></listitem>
  <listitem><simpara>
    ma zamknięte źródło i dostępna jest tylko wersja na x86.
    </simpara></listitem>
  </itemizedlist>
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">XviD</emphasis>: Alternatywa do kodowania dla DivX4Linux 
  z otwartym źródłem. Cechy:
  <itemizedlist>
  <listitem><simpara>
    1 lub 2 przejściowe kodowanie przy pomocy <link linkend="mencoder">
    <application>MEncodera</application></link>
    </simpara></listitem>
  <listitem><simpara>
    ma otwarte źródło, więc jest wieloplatformowa.
    </simpara></listitem>
  <listitem><simpara>
    jest około 2 razy szybsza od divX4 podczas zakodowywania, a osiąga mniej więcej tę samą jakość
    </simpara></listitem>
  </itemizedlist>
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold"><link linkend="xanim">Kodeki XAnim</link></emphasis>
  są najlepsze (pełny ekran, sprzętowy zoom YUV) do dekodowania filmów
  <emphasis role="bold">3ivx</emphasis>, Indeo 3/4/5 i kilku starych formatów.
  Są wieloplatformowe, więc są jednym sposobem, żeby odtworzyć Indeo na platformach
  innych niż x86 (no, może poza użyciem XAnim:). Ale na przykład filmy Cinepak 
  są najlepiej odtwarzane przy pomocy <application>MPlayerowego</application> dekodera Cinepak!
  </para></listitem>
<listitem><para>
  Do dekodowania dźwięku <emphasis role="bold">Ogg Vorbis</emphasis>, będziesz musiał
  poprawnie zainstalować <systemitem class="library">libvorbis</systemitem>. Skorzystaj
  z pakietów deb/rpm, jeżeli są dostępne lub skompiluj ze 
  <ulink url="http://ogg.org/ogg/vorbis/download/vorbis_nightly_cvs.tgz">źródła</ulink>
  (jest to uaktualniana każdej nocy wersja Vorbis CVS spakowana tarem).
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <application>MPlayer</application> może korzystać z bibliotek RealPlayer 8
  lub RealONE, żeby odtworzyć pliki z obrazem w formacie <emphasis role="bold">RealVideo 2.0-4.0</emphasis>
  i dźwiękiem w Sipro/Cook. Zobacz rozdział 
  <link linkend="realmedia">format pliku RealMedia</link>,
  znajdziesz tam instrukcje i kilka informacji.
  </para></listitem>
</itemizedlist>
</sect2>


<sect2 id="video-cards">
<title>Karty graficzne</title>

<para>
Są właściwie dwa rodzaje kart graficznych. Te nowsze mają obsługę
<emphasis role="bold">sprzętowego skalowania i akceleracji YUV</emphasis>,
te drugie nie.
</para>


<sect3 id="yuv-cards">
<title>Karty YUV</title>

<para>
Wyświetlają i skalują (zoom) obraz do jakiegokolwiek rozmiaru mieszczącego
się w ich pamięci, z <emphasis role="bold">małym zużyciem mocy CPU</emphasis> (nawet przy
zoomie), dlatego też tryb pełnego ekranu jest miły i bardzo szybki.
  
<itemizedlist>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">Karty Matrox G200/G400/G450/G550</emphasis>: mimo, że
  dostępny jest <link linkend="vidix">sterownik Vidix</link>, zalecane
  jest używanie modułu mga_vid zamiast niego, ponieważ działa znacznie
  lepiej. W rozdziale <link linkend="mga_vid">mga_vid</link> znajdziesz informacje
  o sposobie jego instalacji i użycia. Ważne jest wykonanie tych kroków
  <emphasis>przed</emphasis> kompilacją <application>MPlayera</application>,
  w przeciwnym wypadku obsługa mga_vid nie zostanie wkompilowana. Sprawdź również
  rozdział <link linkend="tvout-mga-g400">Matrox TV-out</link>.
  <emphasis role="bold"> Jeżeli nie korzystasz z Linuksa</emphasis>, jedyną możliwością
  jest dla Ciebie sterownik VIDIX: przeczytaj rozdział <link linkend="vidix">VIDIX</link>.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">Karty 3Dfx Voodoo3/Banshee</emphasis>: przeczytaj rozdział
  poświęcony <link linkend="tdfxfb">tdfxfb</link>, żeby dowiedzieć się, jak uzyskać znaczy
  wzrost prędkości. Ważne jest, abyś wykonał te kroki <emphasis role="bold">przed</emphasis>
  kompilacją <application>MPlayera</application>, w przeciwnym wypadku obsługa
  3Dfx nie będzie wkompilowana. Przeczytaj również rozdział <link linkend="tvout-voodoo">
  3dfx TV-out</link>. Jeżeli korzystasz z Xów, używaj przynajmniej wersji
  <emphasis role="bold">4.2.0</emphasis>, ponieważ sterownik Xv dla 3dfx był uszkodzony
  w wersji 4.1.0 i wcześniejszych.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">Karty ATI</emphasis>: sterownik <link linkend="vidix">VIDIX</link>
  obsługuje następujące karty:
  <emphasis role="bold">Radeon, Rage128, Mach64</emphasis> (Rage XL/Mobility, Xpert98).
  Przeczytaj również rozdział <link linkend="tvout-ati">karty ATI</link> 
  dokumentacji wyjścia TV, aby dowiedzieć się czy wyjście TV Twojej karty jest 
  obsługiwane przez  Linuksa/<application>MPlayera</application>.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">Karty S3</emphasis>: układy graficzne Savage i Virge/DX mają
  sprzętową akcelerację. Używaj jak najnowszej wersji XFree86, starsze sterowniki mają
  liczne błędy. Układy Savage mają problemy z obrazem YV12, więcej szczegółów 
  znajdziesz w rozdziale <link linkend="s3">S3 Xv</link>. Starsze karty Trio nie obsługują
  w ogóle lub mają wolną akcelerację sprzętową.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">Karty nVidia</emphasis>: mogą lub nie mogą być dobrym
  wyborem do odtwarzania filmów. Jeżeli nie masz karty GeForce2 (lub nowszej),
  nie spodziewaj się bezproblemowego działania. <emphasis role="bold">
  Wbudowany w XFree86 sterownik nVidia nie obsługuje sprzętowej akceleracji
  YUV na żadnej z kart.</emphasis> Musisz pobrać zamknięte sterowniki
  nVidia z <ulink url="http://nvidia.com">nVidia.com</ulink>. Przeczytaj rozdział <link
  linkend="nvidia">sterowniki nVidia Xv</link>, a dowiesz się więcej. Sprawdź również
  rozdział <link linkend="tvout-nvidia">nVidia TV-out</link>,
  jeśli chcesz używać TV.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">3DLabs GLINT R3 and Permedia3</emphasis>: dostępny jest
  sterownik VIDIX (pm3_vid). Dla uzyskanie bardziej szczegółowych informacji
  przeczytaj rozdział <link linkend="vidix">VIDIX</link>.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  <emphasis role="bold">Inne karty</emphasis>: żadna z powyższych?
  <itemizedlist>
  <listitem><simpara>
    Sprawdź, czy sterownik XFree86 (i Twoja karta) obsługują sprzętową akcelerację. 
    Przeczytaj rozdział <link linkend="xv">Xv</link>, a znajdziesz więcej informacji.
    </simpara></listitem>
  <listitem><simpara>
    Jeżeli nie, oznacza to, że możliwości Twojej karty nie są obsługiwane
    przez Twój system operacyjny :( Jeżeli sprzętowe skalowanie działa pod 
    Windowsem, nie oznacza to, że będzie działało pod Linuksem lub gdzie indziej,
    zależy to od sterowników. Większość producentów, ani nie tworzy sterowników
    dla Linuksa, ani nie publikuje specyfikacji swoich układów graficznych - 
    więc masz pecha, jeśli używasz ich kart.
    Przeczytaj <xref linkend="non-yuv-cards"/>.
    </simpara></listitem>
  </itemizedlist>
  </para></listitem>
</itemizedlist>
</para>
</sect3>


<sect3 id="non-yuv-cards" xreflabel="Karty nieobsługujące YUV">
<title>Karty nieobsługujące YUV</title>

<para>
Odtwarzanie pełnoekranowe może być uzyskane przez <emphasis role="bold"> programowe 
skalowanie </emphasis> (użyj opcji  <option>-zoom</option> lub <option>-vf</option>,
ale ostrzegam Cię: to jest wolne) lub przełączenie na niższą rozdzielczość,
na przykład 352x288. Jeżeli nie masz akceleracji YUV, ta druga metoda jest zalecana.
Przełączanie między trybami video umożliwia opcja <option>-vm</option> i
działa ona z następującymi sterownikami:
<itemizedlist>
<listitem><simpara>
  <emphasis role="bold">używasz</emphasis> XFree86: sprawdź szczegóły
  w rozdziale <link linkend="dga">sterownik DGA</link> i
  <link linkend="x11">sterownik X11</link>. DGA jest zalecany! Spróbuj również
  DGA przez SDL, czasami jest to lepsze rozwiązanie.
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
  <emphasis role="bold">nie używasz</emphasis> XFree86: spróbuj użyć któregoś
  z niżej wymienionych sterowników w podanej kolejności:
  <link linkend="vesa">vesa</link>,
  <link linkend="fbdev">fbdev</link>,
  <link linkend="svgalib">svgalib</link>,
  <link linkend="aalib">aalib</link>.
  </simpara></listitem>
</itemizedlist>
</para>
</sect3>

<!-- FIXME: find a more logical organization for this section -->
<sect3 id="cirrus-logic-cards" xreflabel="Cirrus-Logic cards">
<title>Karty Cirrus-Logic</title>
<itemizedlist>
<listitem><para>
  GD 7548: zintegrowana z płytą główną i przetestowana na serii notebooków
  Compaq Armada 41xx.
  <itemizedlist>
  <listitem><simpara>
    XFree86 3: działa w trybach 8/16bpp. Jednak dla 800x600@16bpp sterownik jest bardzo wolny
    i nie działa prawidłowo. <emphasis role="bold">Zalecane: 640x480@16bpp</emphasis>
   </simpara></listitem>
  <listitem><simpara>
    XFree86 4: Xserver przestaje odpowiadać krótko po starcie, chyba że 
    akceleracja jest wyłączona, jednak wszystko działa wolniej niż na XFree86 3. Brak
    obsługi XVideo.
   </simpara></listitem>
  <listitem><simpara>
    FBdev: framebuffer może być włączony poprzez sterownik <systemitem>clgenfb</systemitem>
    znajdujący się w jądrze, jednak u mnie działał tylko w 8bpp, a więc jest bezużyteczny.
    Źródło clgenfb musi być rozszerzone o ID 7548 przed kompilacją.
   </simpara></listitem>
  <listitem><simpara>
    VESA: karta spełnia tylko standard VBE 1.2, więc nie możesz użyć wyjścia VESA.
    Nie możesz zastosować obejścia przez UniVBE.
  </simpara></listitem>
  <listitem><simpara>
    SVGAlib: wykrywa starszy układ Cirrusa. Działa, chociaż jest wolny z
    <option>-bpp 8</option>.
  </simpara></listitem>
</itemizedlist>
</para></listitem>
</itemizedlist>
</sect3>
</sect2>


<sect2 id="sound-cards">
<title>Karty dźwiękowe</title>

<itemizedlist>
<listitem><simpara>
  <emphasis role="bold">Soundblaster Live!</emphasis>: z tą kartą możesz używać 
  4 lub 6 (<emphasis role="bold">5.1</emphasis>) kanałowego dekodowania AC3, zamiast 2.
  Przeczytaj rozdział <link linkend="swac3">Programowe dekodowanie AC3</link>. Dla 
  sprzętowej obróbki AC3 <emphasis role="bold">musisz</emphasis> użyć ALSA 0.9 
  z emulacją OSS!
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
  <emphasis role="bold">C-Media z wyjściem SP/DIF</emphasis>: Możliwa jest sprzętowa
  obróbka AC3 z tymi kartami, przeczytaj rozdział
  <link linkend="hwac3">Sprzętowe dekodowanie AC3</link>.
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
  Możliwości <emphasis role="bold">innych kart</emphasis> nie są obsługiwane przez
  <application>MPlayera</application>. <emphasis role="bold">Zalecamy, abyś przeczytał
  sekcję <link linkend="audio-dev">karty dźwiękowe</link>!</emphasis>
  </simpara></listitem>
</itemizedlist>
</sect2>


<sect2>
<title>Możliwości</title>

<itemizedlist>
<listitem><para>
  Zdecyduj czy potrzebujesz GUI. Jeśli tak, przeczytaj rozdział <link linkend="gui">GUI
  </link> przed kompilacją.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  Jeżeli chcesz zainstalować <application>MEncodera</application> (naszego
  wspaniałego enkodera do wszelkich celów), przeczytaj sekcję <link linkend="mencoder">
  <application>MEncoder</application></link>.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  Jeżeli masz <emphasis role="bold">tuner TV</emphasis> kompatybilny z V4L i
  chcesz oglądać/przechwytywać, i enkodować filmy przy pomocy <application>MPlayera</application>,
  przeczytaj rozdział <link linkend="tv-input">wejście TV</link>.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  Dostępne jest miłe, gotowe do użycia <emphasis role="bold">Menu OSD</emphasis>. 
  Przeczytaj rozdział <link linkend="subosd">menu OSD</link>.
  </para></listitem>
</itemizedlist>

<para>
Potem skompiluj <application>MPlayera</application>:
<screen>
./configure
make
make install</screen>
</para>

<para>
W tym momencie <application>MPlayer</application> jest już gotowy do użycia.
Katalog <filename class="directory">$PREFIX/share/mplayer</filename>
zawiera plik <filename>codecs.conf</filename>, który informuje program o
wszystkich, dostępnych kodekach i ich możliwościach. Plik ten potrzebny Ci
będzie tylko wtedy, jeżeli będziesz chciał zmodyfikować jego ustawienia, jako że
plik wykonywalny zawiera go już w sobie. Sprawdź czy masz
<filename>codecs.conf</filename> ze starych wersji
<application>MPlayera</application> w swoim katalogu domowym
(<filename>~/.mplayer/codecs.conf</filename>) i usuń go.
</para>

<para>
Zauważ, że jeżeli masz <filename>codecs.conf</filename> w
<filename>~/.mplayer/</filename>, wbudowany i systemowy
<filename>codecs.conf</filename> będą całkowicie zignorowane.
Nie rób tak, chyba że chcesz pobawić się z ustawieniami wewnętrznymi
<application>MPlayera</application>, ponieważ może to spowodować wiele
problemów. Jeżeli chcesz zmienić kolejność szukania kodeków, skorzystaj
z opcji <option>-vc</option>, <option>-ac</option>, <option>-vfm</option>
lub <option>-afm</option> w linii poleceń, lub w Twoim pliku konfiguracyjnym
(sprawdź stronę man).
</para>


<para>
Użytkownicy Debiana mogą sobie zbudować paczkę .deb, jest
to bardzo proste. Wykonaj
<screen>fakeroot debian/rules binary</screen>
w głównym katalogu <application>MPlayera</application>. Przeczytaj rozdział
<link linkend="debian">paczki Debiana</link>, aby uzyskać więcej informacji.
</para>

<para>
<emphasis role="bold">Zawsze przejrzyj wyniki</emphasis>
<filename>./configure</filename> i plik
<filename>configure.log</filename>, zawierają informacje o tym, co będzie zbudowane,
a co nie. Możesz również obejrzeć pliki
<filename>config.h</filename> i <filename>config.mak</filename>.
Jeżeli masz zainstalowane jakieś biblioteki, ale nie są one wykrywane przez
<filename>./configure</filename>, sprawdź czy masz również odpowiednie
pliki nagłówkowe (przeważnie pakiety -dev) i ich wersje się zgadzają. Plik
<filename>configure.log</filename> zazwyczaj powie Ci, czego brakuje.
</para>

<para>
Chociaż nie jest to konieczne, czcionki powinny być zainstalowane, żebyś mógł
korzystać z OSD i napisów. Zalecana jest instalacja czcionki TTF i ustawienie
<application>MPlayera</application> tak, żeby z niej korzystał. Przeczytaj
rozdział <link linkend="subosd">Napisy i OSD</link> dla uzyskania bardziej
szczegółowych informacji.
</para>

</sect2>
</sect1>

<!-- ********** -->

<sect1 id="gui">
<title>A co z GUI?</title>

<para>
GUI wymaga biblioteki GTK 1.2.x (nie jest w pełni w GTK, ale jego panele są).
Skórki przechowywane są w formacie PNG, tak więc GTK, <systemitem class="library">libpng</systemitem>
(i ich pakiety rozwojowe, zazwyczaj nazwane <systemitem class="library">gtk-dev</systemitem>
i <systemitem class="library">libpng-dev</systemitem>) muszą być zainstalowane.
Możesz go zbudować podając opcję <option>--enable-gui</option> skryptowi
<filename>./configure</filename>. Aby skorzystać z trybu GUI, musisz wykonać
komendę <command>gmplayer</command>.
</para>

<para>
Obecnie nie możesz skorzystać z opcji <option>-gui</option> w wierszu poleceń
z powodów technicznych.
</para>

<para>
Jako że <application>MPlayer</application> nie zawiera żadnej skórki, musisz
je ściągnąć, jeżeli chcesz używać GUI. Sprawdź <ulink
url="http://www.mplayerhq.hu/homepage/dload.html">stronę z zasobami do pobrania</ulink>.
Skórki powinny być rozpakowane do katalogu dostępnego dla wszystkich (<filename
class="directory">$PREFIX/share/mplayer/Skin</filename>) lub do <filename
class="directory">$HOME/.mplayer/Skin</filename>.
<application>MPlayer</application> sprawdza je w poszukiwaniu
folderu nazwanego <filename class="directory">default</filename>, ale
możesz użyć opcji <option>-skin <replaceable>nowaskórka</replaceable></option>
lub wpisać do pliku konfiguracyjnego <literal>skin=nowaskórka</literal>, aby
program korzystał ze skórki w katalogu
<filename class="directory">*/Skin/nowaskórka</filename>.
</para>
</sect1>

<!-- ********** -->

<sect1 id="subosd">
<title>Napisy i OSD</title>

<para>
<application>MPlayer</application> może wyświetlać napisy podczas odtwarzania
filmu. Obecnie następujące formaty są obsługiwane:
<itemizedlist>
<listitem><para>VobSub</para></listitem>
<listitem><para>OGM</para></listitem>
<listitem><para>CC (zamknięty format napisów)</para></listitem>
<listitem><para>MicroDVD</para></listitem>
<listitem><para>SubRip</para></listitem>
<listitem><para>SubViewer</para></listitem>
<listitem><para>Sami</para></listitem>
<listitem><para>VPlayer</para></listitem>
<listitem><para>RT</para></listitem>
<listitem><para>SSA</para></listitem>
<listitem><para>PJS (Phoenix Japanimation Society)</para></listitem>
<listitem><para><link linkend="mpsub">MPsub</link></para></listitem>
<listitem><para>AQTitle</para></listitem>
<listitem><para><ulink url="http://unicorn.us.com/jacosub/">JACOsub</ulink></para></listitem>
</itemizedlist>
</para>

<para>
<application>MPlayer</application> może zrzucić wyżej wymienione formaty napisów
(<emphasis role="bold">poza pierwszymi trzema</emphasis>) do następujących formatów,
jeśli podasz odpowiednią opcję:
<itemizedlist>
<listitem><para>MPsub: <option>-dumpmpsub</option></para></listitem>
<listitem><para>SubRip: <option>-dumpsrtsub</option></para></listitem>
<listitem><para>MicroDVD: <option>-dumpmicrodvdsub</option></para></listitem>
<listitem><para>JACOsub: <option>-dumpjacosub</option></para></listitem>
<listitem><para>Sami: <option>-dumpsami</option></para></listitem>
</itemizedlist>
</para>

<para>
<application>MEncoder</application> może zrzucić napisy DVD do formatu
<link linkend="menc-feat-extractsub">VobSub</link>.
</para>

<para>
Opcje dla wiersza poleceń różnią się delikatnie dla różnych formatów:
</para>

<formalpara>
<title>Format VobSub</title>
<para>
Napisy VobSub składają się z dużego (kilku megabajtowego) pliku <filename>.SUB</filename>
i opcjonalnych plików <filename>.IDX</filename> i/lub <filename>.IFO</filename>.
Jeżeli masz takie pliki, jak
<filename><replaceable>przykład.sub</replaceable></filename>,
<filename><replaceable>przykład.ifo</replaceable></filename> (opcjonalne),
<filename><replaceable>przykład.idx</replaceable></filename> -
musisz przekazać <application>MPlayerowi</application> opcje
<option>-vobsub przykład [-vobsubid <replaceable>id</replaceable>]</option>
(pełna ścieżka jest opcjonalna). Parametr <option>-vobsubid</option> jest, jak
<option>-sid</option> dla DVD - przy jego pomocy możesz wybierać pomiędzy ścieżkami napisów
(różne języki). Jeżeli opcja <option>-vobsubid</option> jest pominięta,
<application>MPlayer</application> spróbuje użyć języka podanego przez parametr
<option>-slang</option> i powróci do <systemitem>langidx</systemitem>
zawartego w pliku<filename>.IDX</filename>, żeby ustawić język napisów. Jeżeli to
zakończy się niepowodzeniem, napisy nie będą wyświetlane.
</para>
</formalpara>

<formalpara>
<title>Inne formaty napisów</title>
<para>
Inne formaty składają się z pojedynczego pliku tekstowego zawierającego przedział
czasowy, rozmieszczenie i sam tekst. Sposób użycia: Jeżeli masz taki plik, jak
<filename><replaceable>przykład.txt</replaceable></filename>,
musisz przekazać opcję <option>-sub
<replaceable>przykład.txt</replaceable></option> (pełna ścieżka jest opcjonalna).
</para>
</formalpara>

<variablelist>
<title>Dopasowywanie czasu wyświetlania i położenia napisów:</title>
<varlistentry>
  <term><option>-subdelay <replaceable>sek</replaceable></option></term>
  <listitem><simpara>
    Opóźnia wyświetlanie napisów o <option><replaceable>sek</replaceable></option> sekund.
    Może być liczbą ujemną.
    </simpara></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
  <term><option>-subfps <replaceable>ILOŚĆ</replaceable></option></term>
  <listitem><simpara>
    Określa ilość klatek na sekundę pliku z napisami (liczba rzeczywista).
    </simpara></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
  <term><option>-subpos <replaceable>0-100</replaceable></option></term>
  <listitem><simpara>
    Określa położenie napisów.
    </simpara></listitem>
</varlistentry>
</variablelist>

<para>
Jeżeli podczas używania napisów w formacie MicroDVD zauważysz rosnące opóźnienie
między nimi a filmem, to prawdopodobnie ilość klatek na sekundę filmu różni się
od wartości, do której zostały przystosowane napisy. Zauważ, że format ten korzysta
z bezwzględnych numerów ramek, dla wyświetlania napisów w odpowiednim momencie i
dlatego nie możesz skorzystać w tym wypadku z opcji <option>-subfps</option>. Jako, że
<application>MPlayer</application> nie może w żaden sposób zgadnąć ilości klatek
na sekundę, do której były przystosowane napisy, musisz ją ręcznie zmienić.
W katalogu <filename class="directory">contrib</filename> znajdującym się na
serwerze FTP <application>MPlayera</application> znajdziesz mały skrypt napisany
w perlu, który Ci w tym pomoże.
</para>

<para>
O napisach DVD przeczytasz w rozdziale <link linkend="dvd">DVD</link>.
</para>


<sect2 id="mpsub">
<title>MPsub - Własny format napisów <application>MPlayera</application></title>

<para>
<application>MPlayer</application> przedstawia nowy format napisów nazwany
<emphasis role="bold">MPsub</emphasis>. Zaprojektowany on został przez Gabucino.
Przede wszystkim jego główną cechą jest bycie <emphasis>dynamicznie</emphasis> opartym o
czas (chociaż może być również oparty o ramki).  Przykład (z <ulink
url="../../tech/mpsub.sub">DOCS/tech/mpsub.sub</ulink> - na potrzeby tego dokumentu częściowo
przetłumaczony):
<programlisting>
FORMAT=TIME
# pierwsza liczba : czekaj tyle sekund po zniknięciu poprzednich napisów
# druga liczba : wyświetlaj napisy przez tyle sekund

15 3
Dawno, dawno temu...

0 3
w odległej galaktyce...

0 3
planeta Naboo była atakowana.<!--
--></programlisting>
</para>

<para>
Widzisz więc, że głównym celem było <emphasis role="bold">umożliwienie łatwej
edycji/synchronizacji/łączenia/obcinania napisów</emphasis>. Więc, jeśli - powiedzmy -
pobierzesz napisy SSA, które są źle umieszczone w czasie/opóźnione w stosunku do Twojej wersji
filmu, wykonujesz wtedy

<screen>mplayer <replaceable>film.avi</replaceable> -sub źródło.ssa -dumpmpsub</screen>
Zostanie utworzony plik <filename>dump.mpsub</filename> w obecnie używanym katalogu,
który będzie zawierał źródłowe napisy, ale w formacie
<emphasis role="bold">MPsub</emphasis>. Będziesz mógł wtedy dowolnie dodawać/odejmować
sekundy do/z napisów.
</para>

<para>
Napisy wyświetlane są w technice <emphasis role="bold">'OSD',
On Screen Display (Wyświetlanie Na Ekranie)</emphasis>. OSD używany jest
do wyświetlania obecnego czasu odtwarzania, paska głośności, paska przeszukiwania
filmu, itp.
</para>
</sect2>


<sect2 id="mpsub-install">
<title>Instalacja OSD i napisów</title>

<para>
Będziesz potrzebował paczki zwierającej czcionkę dla <application>MPlayera</application>,
żeby móc skorzystać z OSD/NAPISÓW. Jest wiele sposobów, aby ją uzyskać:
</para>

<itemizedlist>
 <listitem><para>
 Skorzystaj z generatora czcionki w znajdującego się w katalogu <filename
 class="directory">TOOLS/subfont-c</filename>. Jest to kompletne narzędzie, które
 pomoże Ci przekonwertować czcionkę TTF/Type1/itp. do paczki z czcionką dla
 <application>MPlayera</application> (więcej szczegółów znajdziesz w
 <filename>TOOLS/subfont-c/README</filename>).
 </para></listitem>
 <listitem><para>
 Skorzystaj z wtyczki generator czcionki dla <application>GIMPa</application>,
 którą znajdziesz w katalogu <filename class="directory">TOOLS/subfont-GIMP</filename>
 (notka: musisz mieć również wtyczkę HSI RAW, sprawdź ten adres:
 <ulink url="http://realtime.ssu.ac.kr/~lethean/mplayer/" />).
 </para></listitem>  
 <listitem><para>
 używanie czcionki TrueType (TTF) przy pomocy biblioteki
 <systemitem class="library">freetype</systemitem>. Konieczna do tego jest wersja
 2.0.9 lub wyższa! Tutaj możesz skorzystać z dwóch metod:
  <itemizedlist>
    <listitem><para>
      użyj opcji <option>-font <replaceable>/ścieżka/do/przykładowej_czcionki.ttf</replaceable>
      </option>, aby określić plik z czcionką TrueType przy każdym uruchomieniu
      </para></listitem>
    <listitem><para>
      stwórz symboliczne dowiązanie:
      <screen>ln -s <replaceable>/ścieżka/do/przykładowej_czcionki.ttf</replaceable> ~/.mplayer/subfont.ttf</screen>
      </para></listitem>
  </itemizedlist>
  Jeżeli <application>MPlayer</application> został skompilowany z obsługą
  <systemitem class="library">fontconfig</systemitem>, powyższe metody nie będą
  działały, ponieważ opcja <option>-font</option> będzie oczekiwała nazwy czcionki,
  a domyślną jest sans-serif. Aby otrzymać listę czcionek znanych
  <systemitem class="library">fontconfig</systemitem>,
  użyj komendy <command>fc-list</command>. Przykład: 
  <option>-font <replaceable>'Bitstream Vera Sans'</replaceable></option>
  </para></listitem>
<listitem><para>
  Pobierz gotowe do użycia pakiety z czcionkami ze strony
  <application>MPlayera</application>. Informacja: dostępne obecnie czcionki
  ograniczone są do obsługi kodowania ISO 8859-1/2, ale są też inne, przygotowane
  przez użytkowników, (z obsługą koreańskiego, rosyjskiego, ISO 8859-8 itp) w katalogu
  contrib/font serwera FTP.
  </para><para>
  <!-- FIXME: this para should be before the list -->
  Czcionki powinny mieć odpowiedni plik <filename>font.desc</filename>, który
  mapuje pozycję czcionek unicode do aktualnie używanej przez napisy strony kodowej
  Innym wyjściem jest posiadanie napisów zakodowanych w UTF8 i użycie opcji
  <option>-utf8</option> albo po prostu zmienienie ich nazwy na
  <filename>&lt;nazwa_filmu&gt;.utf</filename> i wgranie ich do tego samego
  katalogu co plik z filmem. Konwersja z różnych stron kodowych do UTF8 
  może być realizowana poprzez programy <command>konwert</command> lub
  <command>iconv</command>.
  </para><para>
  
  <table>
  <title>Kilka adresów URL</title>
  <tgroup cols="2">
  <thead>
    <row><entry>URL</entry><entry>Komentarz</entry></row>
  </thead>
  <tbody>
  <row><entry>
    <ulink url="ftp://ftp.mplayerhq.hu/MPlayer/releases/fonts/"></ulink>
    </entry><entry>
    czcionki ISO
    </entry></row>
  <row><entry>
    <ulink url="ftp://ftp.mplayerhq.hu/MPlayer/contrib/fonts/"></ulink>
    </entry><entry>
    różne czcionki użytkowników
    </entry></row>
  <row><entry>
    <ulink url="http://realtime.ssu.ac.kr/~lethean/mplayer/"></ulink>
    </entry><entry>
    czcionki koreańskie i wtyczka RAW
    </entry></row>
  </tbody>
  </tgroup>
  </table>

  </para></listitem>
</itemizedlist>

<para>
Jeżeli wybierzesz czcionki inne niż TTF, rozpakuj (UNZIP) plik, który ściągnąłeś do
katalogu <filename class="directory">~/.mplayer</filename> lub <filename
class="directory">$PREFIX/share/mplayer</filename>. Następnie zmień nazwę
lub stwórz symboliczne dowiązanie tego katalogu do <filename>font</filename>,
na przykład:

<screen>ln -s <replaceable>~/.mplayer/arial-24</replaceable> ~/.mplayer/font</screen>

Teraz na pewno zobaczysz licznik w lewym górnym rogu filmu (możesz go wyłączyć
używając klawisza <keycap>o</keycap>).
</para>

<para>
(napisy są <emphasis>zawsze włączone</emphasis>, aby dowiedzieć się, je wyłączyć,
przeczytaj stronę man)
</para>

<para>
OSD ma 4 stany (przełączane przez klawisz <keycap>o</keycap>):

<orderedlist>
<listitem><simpara>
  pasek głośności  + pasek przeszukiwania (domyślnie)
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
  pasek głośności  + pasek przeszukiwania + licznik czasu +
  pozycja przeszukiwania w pliku (w procentach)
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
  pasek głośności  + pasek przeszukiwania + licznik czasu + całkowity czas trwania
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
  tylko napisy
  </simpara></listitem>
</orderedlist>

Możesz zmienić domyślne zachowanie, ustawiając zmienną <varname>osdlevel</varname>
w pliku konfiguracyjnym (config) lub korzystając z opcji <option>-osdlevel</option>
w wierszu poleceń.

</para>
</sect2>


<sect2 id="osdmenu">
<title>Menu OSD</title>

<para>
<application>MPlayer</application> ma całkowicie definiowalny Interfejs Menu OSD.
</para>

<note><simpara>
Menu Ustawienia nie jest jeszcze ZAIMPLEMENTOWANE!
</simpara></note>

<orderedlist>
<title>Instalacja</title>
<listitem><simpara>
 skompiluj <application>MPlayera</application> z opcją <option>--enable-menu</option>
  dla skryptu <filename>./configure</filename>
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
  upewnij się, że masz zainstalowaną czcionkę OSD
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
  skopiuj plik <filename>etc/menu.conf</filename> do Twojego katalogu
  <filename class="directory">.mplayer</filename>
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
  skopiuj plik <filename>etc/input.conf</filename> do Twojego katalogu
  <filename class="directory">.mplayer</filename> lub do ogólnosystemowego
  katalogu z konfiguracją <application>MPlayera</application> (domyślnie:
  <filename class="directory">/usr/local/etc/mplayer</filename>)
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
  sprawdź i ewentualnie przerób plik <filename>input.conf</filename>, aby określić funkcje klawiszy
  (wszystko jest tam opisane).
  </simpara></listitem>
<listitem><para>
  uruchom <application>MPlayera</application> przykładową komendą:
  <screen>$ mplayer -menu <replaceable>plik.avi</replaceable></screen>
  </para></listitem>
<listitem><simpara>
  wciśnij dowolny klawisz, który wcześniej zdefiniowałeś
  </simpara></listitem>
</orderedlist>

</sect2>
</sect1>

<!-- ********** -->

<sect1 id="rtc">
<title>RTC</title>
<para>
Istnieją trzy metody synchronizacji w <application>MPlayerze</application>.

<itemizedlist>
<listitem><simpara>
<emphasis role="bold">Żeby skorzystać ze starej metody</emphasis>, nie musisz
  robić nic. Używa ona <systemitem>usleep()</systemitem>, aby poprawnie
  zsynchronizować A/V z dokładnością +/- 10ms. Czasami jednak synchronizacja
  musi być jeszcze dokładniejsza.
  </simpara></listitem>
<listitem><para>
  Kod <emphasis role="bold">nowego zegara</emphasis> korzysta z RTC PCta (Real Time Clock)
  do tego zadania, ponieważ jest on dokładny co do 1ms. Jest automagicznie
  uruchomiany, jeżeli jest to możliwe, ale wymaga uprawnień roota, ustawionego
  <emphasis>bitu uid roota</emphasis> na pliku wykonywalnym
  <application>MPlayera</application> lub odpowiednio skonfigurowanego jądra.
  Jeżeli korzystasz z jądra w wersji 2.4.19pre8 lub późniejszej, wystarczy, że
  ustawisz maksymalną częstotliwość RTC dla zwykłego użytkownika przez
  system plików <systemitem class="systemname">/proc</systemitem>.
  Użyj następującej komendy, aby to zrobić:
  <screen>echo 1024 &gt; /proc/sys/dev/rtc/max-user-freq</screen>
  Jeżeli nie używasz tak nowego jądra, możesz zmienić jedną linię w
  <filename>drivers/char/rtc.c</filename> i przekompilować je.
  Znajdź fragment, który wygląda tak:
  <programlisting>
       * We don't really want Joe User enabling more
       * than 64Hz of interrupts on a multi-user machine.
       */
      if ((rtc_freq &gt; 64) &amp;&amp; (!capable(CAP_SYS_RESOURCE)))
   </programlisting>
   i zmień 64 na 1024. Powinieneś jednak naprawdę wiedzieć co robisz.
   Możesz zobaczyć wydajność nowego synchronizatora w linii statusu.
   Zarządzanie energią w niektórych BIOSach notebooków z procesorami w technologii
   speedstep nie współgra z RTC. Dźwięk i obraz mogą być niezsynchronizowane.
   Podłączenie zewnętrznego źródła energii, przed włączeniem notebooka,
   wydaje się pomagać. Zawsze możesz wyłączyć RTC opcją <option>-nortc</option>.
   W niektórych zestawieniach sprzętowych (sprawdzone przy używaniu DVD bez
   obsługi DMA na płycie ALi1541) korzystanie z RTC wywołuje skokowe odtwarzanie.
   Zaleca się skorzystanie z trzeciej metody w wyżej wymienionych wypadkach.
  </para></listitem>
<listitem><simpara>
  <emphasis role="bold">Trzeci kod zegara</emphasis> włączany jest opcją
  <option>-softsleep</option>. Ma wydajność RTC, ale z niego nie korzysta.
  Wymaga większej mocy obliczeniowej procesora.
  </simpara></listitem>
</itemizedlist>
<note><para><emphasis role="bold">NIGDY nie instaluj pliku wykonywalnego
<application>MPlayera</application> z bitem uid roota na maszynie
z wieloma użytkownikami!</emphasis>
Istnieje możliwość przejęcia praw superużytkownika.
</para></note>
</para>
</sect1>