annotate etc/TUTORIAL.nl @ 59390:70a8ca9b81e0

(Timers): Clarify previous change.
author Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
date Thu, 06 Jan 2005 17:44:04 +0000
parents 816ffa1bfab5
children 0d43dbf12c98 4c90ffeb71c5
Ignore whitespace changes - Everywhere: Within whitespace: At end of lines:
rev   line source
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1 Copyright (c) 1985 Free Software Foundation, Inc; Zie de voorwaarden onderaan.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
2 Je leest nu de Emacs uitleg, zoals vertaald door Pieter Schoenmakers.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
3
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
4 De meeste Emacs commando's gebruiken de CONTROL toets (soms CTRL of CTL
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
5 genaamd) en/of de META toets (soms genaamd EDIT of ALT). In plaats van
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
6 steeds de volledige naam te noemen, gebruiken we de volgende afkortingen:
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
7
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
8 C-<chr> betekent: houd de CONTROL toets ingedrukt en type de toets <chr>
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
9 Dus C-f wordt: houd de CONTROL toets ingedrukt en type f.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
10 M-<chr> betekent: houd de META, EDIT of ALT toets ingedrukt en type de
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
11 toets <chr>. Als er geen toets META, EDIT of ALT is, kun je ook
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
12 eerst de ESC toets typen, gevolgd door <chr>. We refereren aan
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
13 de ESC toets als <ESC>.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
14
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
15 BELANGRIJK: om Emacs te verlaten, type C-x C-c (twee tekens).
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
16 De tekens ">>" tegen de linker kantlijn nodigen je uit om een
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
17 bepaald commando te proberen. Bijvoorbeeld:
35128
be409ac24874 Add `<<...>>' for help-with-tutorial.
Gerd Moellmann <gerd@gnu.org>
parents: 25853
diff changeset
18 <<Blank lines inserted here by startup of help-with-tutorial>>
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
19 >> Type nu C-v (volgend scherm) om naar het volgende scherm te gaan.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
20 (Geef nu het commando door de control toets ingedrukt te houden
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
21 terwijl je de v typt.)
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
22 Vanaf nu moet je dit steeds herhalen als je klaar bent met het
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
23 lezen van een scherm.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
24
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
25 Merk op dat er een tweeregelige overlap is als je van een scherm naar
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
26 het volgende scherm gaat; dit zorgt voor continuïteit bij het lezen van
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
27 de tekst.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
28
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
29 Het eerste wat je moet weten is hoe je naar verschillende plaatsen in de
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
30 tekst kunt bewegen. Je weet al hoe je een scherm vooruit moet gaan: met
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
31 C-v. Om een scherm terug te gaan, type M-v (houd de META toets ingedrukt
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
32 en type v, of type <ESC>v als je geen META, EDIT of ALT toets hebt).
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
33
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
34 >> Probeer nu een paar keer M-v, steeds gevolgd door C-v.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
35
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
36
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
37 * SAMENVATTING
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
38 --------------
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
39
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
40 De volgende commando's zijn handig om volledige schermen te bekijken:
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
41
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
42 C-v ga een scherm vooruit
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
43 M-v ga een scherm terug
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
44 C-l maak het scherm schoon en teken alle tekst
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
45 opnieuw, waarbij de regel waarop de cursor
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
46 staat op het midden van het scherm terecht
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
47 komt. (C-l is control-L, niet control-1.)
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
48
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
49 >> Kijk waar de cursor is en onthoud de tekst in zijn omgeving.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
50 Type C-l.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
51 Zoek de cursor en merk op dat 'ie nog steeds bij dezelfde tekst staat.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
52
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
53
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
54 * BASISCOMMANDO'S CURSORBEWEGINGEN
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
55 ----------------------------------
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
56
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
57 Het is handig om per scherm te bewegen, maar hoe beweeg je nu
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
58 naar een specifieke plaats op het scherm?
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
59
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
60 Er is een aantal manieren waarop je dit kunt doen. De basismanier is
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
61 m.b.v de commando's C-p, C-b, C-f en C-n. Elk van deze commando's
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
62 verplaatst de cursor precies een regel of teken in een bepaalde richting
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
63 op het scherm. Hier volgt een figuur met de vier commando's en de
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
64 richting waarin ze de cursor bewegen:
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
65
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
66 vorige regel, C-p
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
67 :
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
68 :
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
69 achteruit, C-b .... huidige cursorpositie .... vooruit, C-f
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
70 :
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
71 :
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
72 volgende regel, C-n
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
73
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
74 >> Verplaats, m.b.v. C-n of C-p, de cursor naar de middelste regel van
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
75 de figuur. Type dan C-l om de hele figuur in het midden van het
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
76 centrum te plaatsen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
77
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
78 Met een beetje kennis van het Engels zijn deze commando's gemakkelijk te
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
79 onthouden: de P komt van previous (vorige), de N van next (volgende), de
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
80 B van backward (achteruit) en de F van forward (vooruit). Dit zijn de
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
81 basiscommando's om de cursor te bewegen, dus je zult ze CONTINUE
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
82 gebruiken: Het is slim als je ze nu leert te gebruiken.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
83
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
84 >> Type een paar keer C-n om de cursor op deze regel te krijgen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
85
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
86 >> Beweeg binnen de regel met C-f (herhaaldelijk) en terug omhoog met C-p
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
87 Let op wat C-p doet als de cursor midden in een regel staat.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
88
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
89 Elke regel eindigt met een Newline teken (het Engelse `new line' betekent
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
90 `nieuwe regel'); dit teken scheidt elke regel van de volgende. De laatste
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
91 regel in een bestand moet eigenlijk ook met een Newline eindigen (maar dat
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
92 is niet noodzakelijk voor Emacs ).
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
93
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
94 >> Type het commando C-b terwijl de cursor aan het begin van een regel
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
95 staat. De cursor zal naar het eind van de vorige regel bewegen,
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
96 omdat je achteruit over het Newline teken gaat.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
97
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
98 Net als C-b kan ook C-f over Newline tekens heen bewegen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
99
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
100 >> Type nog een aantal keren het commando C-b, zodat je door krijgt waar de
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
101 cursor is.
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
102 Type dan enkele keren C-f om de cursor terug naar het einde van de regel
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
103 te bewegen.
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
104 Een C-f commnado beweegt de cursor dan naar de volgende regel.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
105
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
106 Wanneer je de cursor voorbij het begin of het einde van het scherm beweegt
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
107 zal de tekst over het scherm heen schuiven. Dit heet `scrollen', of
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
108 `schuiven' in goed Nederlands. Door te scrollen zorgt Emacs ervoor dat de
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
109 cursor de gewenste beweging kan doen zonder dat de cursor van het scherm
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
110 af beweegt.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
111
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
112 >> Probeer de cursor voorbij de onderkant van het scherm te bewegen met
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
113 C-n en zie wat er gebeurt.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
114
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
115 Als beweging op letterteken te langzaam gaat, kun je de cursor ook per
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
116 woord bewegen. M-f (Meta-f) beweegt de cursor een woord vooruit en M-b
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
117 een woord achteruit.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
118
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
119 >> Type enkele keren M-f en M-b.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
120
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
121 Als je midden in een woord staat beweegt M-f de cursor naar het eind van
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
122 het woord. Als je op een witte ruimte tussen woorden staat beweegt M-f de
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
123 cursor naar het eind van het volgende woord. Het commando M-b beweegt
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
124 analoog, de andere kant op.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
125
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
126 >> Type enkele keren M-f en M-b en daar tussendoor enkele keren C-f en C-b,
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
127 zodat je ziet wat M-f en M-b doen vanaf bepaalde plaatsen in een
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
128 woord en tussen twee woorden.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
129
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
130 Merk op dat er een analogie zit tussen enerzijds C-f en C-b en
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
131 anderzijds M-f en M-b. Het is bij veel commando's zo dat Meta tekens
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
132 gebruikt worden om iets te doen in eenheden van de taal (woorden,
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
133 zinnen, alinea's) terwijl Control tekens te maken hebben met dingen die
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
134 los staan van wat je aan het editten bent (tekens, regels, etc).
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
135
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
136 Deze analogie gaat ook op voor regels en zinnen: C-a en C-e bewegen de
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
137 cursor naar het begin of eind van een regel, terwijl met M-a,
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
138 respectievelijk M-e, de cursor naar het begin of eind van een zin gaat.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
139
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
140 >> Type enkele keren C-a en dan enkele keren C-e.
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
141 Type enkele keren M-a en dan enkele keren M-e.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
142
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
143 Zie hoe herhaalde C-a commando's niets doen, terwijl herhaalde M-a
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
144 commando's steeds een zin terug bewegen. Alhoewel ze niet volledig
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
145 overeenkomen is het gedrag van allebei niet onnatuurlijk.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
146
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
147 De plaats van de cursor in de tekst wordt `punt' genoemd (zonder
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
148 lidwoord, `point' in het Engels). Anders gezegd: de cursor laat op het
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
149 scherm de plek zien waarop punt in de tekst staat.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
150
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
151 Nu volgt een samenvatting van eenvoudige cursorbewegingsoperaties,
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
152 inclusief die commando's die per woord of zin bewegen:
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
153
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
154 C-f ga een teken vooruit
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
155 C-b ga een teken achteruit
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
156
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
157 M-f ga een woord vooruit
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
158 M-b ga een woord achteruit
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
159
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
160 C-n ga naar de volgende regel
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
161 C-p ga naar de vorige regel
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
162
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
163 C-a ga naar het begin van de regel
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
164 C-e ga naar het eind van de regel
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
165
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
166 M-a ga terug naar het begin van de zin
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
167 M-e ga vooruit naar het eind van de zin
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
168
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
169 >> Probeer al deze commando's een paar keer als oefening.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
170 Deze commando's worden het frequentst gebruikt.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
171
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
172 Er zijn nog twee belangrijk cursorbewegingsoperaties: M-<
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
173 (Meta kleiner-dan) beweegt de cursor naar het begin van het bestand,
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
174 en M-> (Meta groter-dan) beweegt de cursor naar het eind.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
175
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
176 Op de meeste toetsenborden zit de '<' boven de komma, zodat je de Shift
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
177 toets (ook wel bekend als de hoofdlettertoets) moet gebruiken om het '<'
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
178 teken in te typen. Op deze toetsenborden moet je ook de shift gebruiken
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
179 om M-< in te typen: zonder shift zou je M-, (Meta komma) typen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
180
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
181 >> Type nu M-< om naar het begin van dit bestand te gaan.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
182 Gebruik daarna C-v om hier weer terug te komen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
183
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
184 >> Type nu M-> om naar het eind van het bestand te springen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
185 Gebruik daarna M-v om hier weer terug te komen.
49600
23a1cea22d13 Trailing whitespace deleted.
Juanma Barranquero <lekktu@gmail.com>
parents: 44283
diff changeset
186
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
187 Als je toetsenbord pijltjestoetsen heeft kun je ook die gebruiken om de
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
188 cursor te verplaatsen. We raden je aan om C-b, C-f, C-n en C-p op zijn
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
189 minst te leren, om drie redenen. Ten eerste werken ze op alle
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
190 toetsenborden, ook die zonder pijltjestoetsen. Ten tweede zul je merken
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
191 dat, wanneer je eenmaal wat ervaring hebt opgedaan in het omgaan met
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
192 Emacs, het gebruik van deze CTRL tekens sneller gaat dan het werken met
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
193 pijltjestoetsen (omdat je handen in de typehouding kunnen blijven). Ten
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
194 derde, als je eenmaal gewend bent aan deze commando's met CTRL tekens,
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
195 kun je makkelijk andere geavanceerde cursorbewegingscommando's leren.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
196
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
197 De meeste Emacs commando's accepteren een numeriek argument. Voor de
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
198 meeste commando's is dit argument het aantal keren dat het commando
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
199 herhaald moet worden. Je geeft dit numerieke argument aan, dat vooraf
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
200 gegaan wordt door het commando C-u, de cijfers van het getal te typen.
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
201 Als je toetsenbord een META (of EDIT of ALT) toets heeft, is er ook
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
202 een andere manier om het getal aan te geven: type de cijfers terwijl
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
203 je de META toets ingedrukt houdt. We raden je aan de C-u manier te
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
204 leren omdat die werkt op elk willekeurig toetsenbord.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
205
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
206 Bijvoorbeeld, C-u 8 C-f beweegt de cursor 8 plaatsen naar voren.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
207
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
208 >> Probeer eens om met C-n of C-p en één numeriek argument de cursor
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
209 met slechts een commando naar een regel in de buurt van deze zin te
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
210 bewegen.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
211
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
212 Voor de meeste commando's is het numerieke argument het aantal keren dat
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
213 het commando herhaald moet worden. Voor sommige commando's betekent het
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
214 echter iets anders, en C-v en M-v vallen hier ook onder. Met een numeriek
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
215 argument verschuiven deze commando's de tekst het aangegeven aantal regels
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
216 in plaats van (bijna) een heel scherm. Bijvoorbeeld, C-u 4 C-v verschuift
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
217 de tekst 4 regels.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
218
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
219 >> Probeer nu C-u 8 C-v.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
220
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
221 Als het goed is is de tekst daarmee 8 regels opgeschoven. Als je weer
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
222 terug omlaag wil scrollen kun je een argument aan M-v geven.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
223
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
224 Als je een windowing systeem gebruikt, zoals X Windows, dan zou je een
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
225 lange rechthoek moeten zien aan de linkerkant van het Emacs window. Deze
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
226 rechthoek heet een scrollbar (misschien is `verschuifbalk' een goede
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
227 vertaling). Je kunt de tekst scrollen door met de muis in de scrollbar te
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
228 klikken.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
229
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
230 >> Klik met de middelste muisknop bovenaan het donkere gebied in de
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
231 scrollbar. Dit zou de tekst moeten scrollen naar een positie die
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
232 afhankelijk is van hoe hoog of laag je klikt.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
233
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
234 >> Beweeg de muis heen en weer terwijl je de middelste muisknop ingedrukt
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
235 houdt. Je zult zien dat de tekst met de muis mee heen en weer scrollt.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
236
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
237
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
238 * ALS EMACS HANGT
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
239 -----------------
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
240
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
241 Als Emacs niet meer op commando's reageert kun je haar veilig onderbreken
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
242 door C-g te typen. Je kunt C-g gebruiken om een commando te stoppen als
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
243 het te lang duurt om het uit te voeren.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
244
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
245 Je kunt C-g ook gebruiken om een numeriek argument weg te gooien of
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
246 om het begin van een commando dat je niet wilt afmaken te vergeten.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
247
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
248 >> Type nu C-u 100 om een numeriek argument te maken met de waarde 100, en
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
249 type dan C-g. Type vervolgens C-f. Als het goed is is de cursor maar
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
250 één positie verplaatst, omdat je het argument weggegooid hebt met C-g.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
251
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
252 Als je per ongeluk een <ESC> typt kun je dat ongedaan maken met het
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
253 commando C-g.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
254
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
255
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
256 * ONMOGELIJKE COMMANDO'S
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
257 ------------------------
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
258
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
259 Sommige Emacs commando's zijn onmogelijk gemaakt zodat beginnende
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
260 gebruikers ze niet per ongeluk kunnen uitvoeren.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
261
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
262 Als je één van de onmogelijke commando's intypt laat Emacs uitleg zien
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
263 over het commando dat je gegeven hebt en vraagt of je het werkelijk uit
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
264 wilt voeren.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
265
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
266 Wanneer je het commando echt wilt uitvoeren, type dan Spatie (de
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
267 spatiebalk) als antwoord op de vraag. Normaliter wil je het commando niet
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
268 uitvoeren en beantwoord je de vraag met "n" (van `no' of `nee').
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
269
44283
d89134e06eca Example of disabled command fixed.
Pavel Janík <Pavel@Janik.cz>
parents: 35128
diff changeset
270 >> Type C-x C-l (een onmogelijk commando),
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
271 en type dan n als antwoord op de vraag.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
272
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
273
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
274 * VENSTERS
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
275 ----------
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
276
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
277 Emacs kan meerdere vensters laten zien, elk venster met zijn eigen tekst.
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
278 We zullen later uitleggen hoe je met meerdere vensters om kunt gaan. Op
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
279 dit moment willen we slechts uitleggen hoe je van extra vensters af kunt
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
280 komen en terug kunt keren naar simpelweg editten met 1 venster. Het is
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
281 eenvoudig:
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
282
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
283 C-x 1 een enkel venster (i.e. gooi alle andere vensters weg)
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
284
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
285 Het commando is Control-x gevolgd door het cijfer 1. C-x 1 vergroot het
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
286 venster waar de cursor in staat tot het hele scherm. Alle andere vensters
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
287 worden weggegooid.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
288
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
289 >> Zet de cursor op deze regel en type C-u 0 C-l.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
290 >> Type nu Control-h k Control-f.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
291 Zie hoe dit venster kleiner wordt, terwijl een nieuw venster verschijnt
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
292 om de documentatie van het Control-f commando te laten zien.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
293
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
294 >> Type nu C-x 1 en zie het documentatievenster verdwijnen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
295
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
296
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
297 * TOEVOEGEN EN WEGHALEN
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
298 -----------------------
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
299
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
300 Als je tekst toe wilt voegen type je die eenvoudigweg in. Tekens die je
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
301 kunt zien, zoals A, 7, *, en dergelijke, worden door Emacs als tekst
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
302 geïnterpreteerd en meteen aan de tekst. Type <Return> (de `volgende regel'
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
303 toets) om een Newline toe te voegen en dus een nieuwe regel te beginnen.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
304
54859
0b05bc300cb8 Update Delete/Delback translation.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 52401
diff changeset
305 Je kunt het laatste teken dat je intypte weghalen door <Delback> te typen.
0b05bc300cb8 Update Delete/Delback translation.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 52401
diff changeset
306 <Delback> is een toets op het toetsenbord--dezelfde toets die je normaal
0b05bc300cb8 Update Delete/Delback translation.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 52401
diff changeset
307 gesproken gebruikt, buiten Emacs, om het laatst ingetypte teken te wissen.
0b05bc300cb8 Update Delete/Delback translation.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 52401
diff changeset
308 Het is meestal een grote toets, een paar rijen boven de <Return> toets,
0b05bc300cb8 Update Delete/Delback translation.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 52401
diff changeset
309 waar "Delete", "Del" of "Backspace" op staat.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
310
54859
0b05bc300cb8 Update Delete/Delback translation.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 52401
diff changeset
311 Als er op die grote toets "Backspace" staat, dan is dat degene die je
0b05bc300cb8 Update Delete/Delback translation.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 52401
diff changeset
312 gebruikt voor <Delback>. Er kan op een andere plaats ook nog een andere
0b05bc300cb8 Update Delete/Delback translation.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 52401
diff changeset
313 toets zijn waarop "Delete" staat, maar dat is niet <Delback>.
0b05bc300cb8 Update Delete/Delback translation.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 52401
diff changeset
314
0b05bc300cb8 Update Delete/Delback translation.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 52401
diff changeset
315 In het algemeen haalt <Delback> het teken dat juist voor de cursorpositie
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
316 staat weg.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
317
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
318 >> Probeer dit nu: type een paar letters en haal ze weer weg door een paar
54859
0b05bc300cb8 Update Delete/Delback translation.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 52401
diff changeset
319 keer op <Delback> te drukken. Maak je niet druk over het feit dat dit
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
320 bestand verandert; je zult niets veranderen aan de originele versie van
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
321 deze uitleg. Je zit slechts je eigen kopie te wijzigen.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
322
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
323 Als een regel tekst te lang wordt om de regel op het scherm te laten
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
324 zien dan gaat de regel verder op een volgende schermregel. Een backslash
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
325 ("\") in de rechtermarge laat dan zien dat de regel op de volgende
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
326 schermregel verder gaat.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
327
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
328 >> Voeg nu tekst toe totdat je de rechter kantlijn raakt, en blijf
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
329 toevoegen. Je zult zien dat er een vervolgregel verschijnt.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
330
54859
0b05bc300cb8 Update Delete/Delback translation.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 52401
diff changeset
331 >> Type weer enkele keren <Delback> om zoveel tekens weg te halen tot
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
332 de regel weer op een schermregel past. De vervolgregel zal verdwijnen.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
333
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
334 Je kunt een Newline weggooien als elk ander teken. Als je een Newline
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
335 weggooit voeg je de twee regels waar de Newline tussen staat samen tot een
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
336 enkele regel. Als de regel die het resultaat is van deze operatie niet op
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
337 een schermregel past zal hij getoond worden met een vervolgregel.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
338
54859
0b05bc300cb8 Update Delete/Delback translation.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 52401
diff changeset
339 >> Beweeg de cursor naar het begin van een regel en type <Delback>. Dit
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
340 voegt de huidige en vorige regel samen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
341
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
342 >> Type <Return> om de Newline die je net weggooide weer toe te voegen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
343
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
344 Je herinnert je dat je bij de meeste Emacs commando's het aantal keren dat
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
345 iets herhaald moet worden, op kunt geven. Dit geldt ook voor gewone tekens.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
346 Als je een gewoon teken herhaalt wordt dat teken herhaaldelijk toegevoegd.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
347
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
348 >> Probeer dat nu: type C-u 8 * om ******** toe te voegen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
349
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
350 Je hebt nu de basismanier geleerd om iets in Emacs te typen en fouten te
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
351 corrigeren. Je kunt tekst ook per woord of regel weggooien. Hier volgt
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
352 een samenvatting van de commando's om tekst te verwijderen:
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
353
54859
0b05bc300cb8 Update Delete/Delback translation.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 52401
diff changeset
354 <Delback> haal het teken weg dat voor de cursor staat
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
355 C-d haal het teken weg dat achter de cursor staat
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
356
54859
0b05bc300cb8 Update Delete/Delback translation.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 52401
diff changeset
357 M-<Delback> gooi het woord weg dat voor de cursor staat
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
358 M-d gooi het woord weg dat achter de cursor staat
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
359
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
360 C-k gooi alles weg van de cursor tot het eind van de regel
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
361 M-k gooi alles weg van de cursor tot het eind van de zin
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
362
54859
0b05bc300cb8 Update Delete/Delback translation.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 52401
diff changeset
363 Merk op dat <Delback> en C-d met M-<Delback> en M-d de analogie die begon
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
364 met C-f en M-f verder trekken (waarbij we voor het gemak even vergeten dat
54859
0b05bc300cb8 Update Delete/Delback translation.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 52401
diff changeset
365 <Delback> niet echt een control teken is). C-k en M-k lijken enigzins op
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
366 C-e en M-e in hun relatie tot regels en zinnen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
367
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
368 Als je meer dan een enkel teken tegelijk weghaalt bewaart Emacs de tekst
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
369 die je weggooit zodat je hem weer terug kunt halen. Weggegooide tekst
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
370 terughalen heet "yanken". Je kunt weggegooide tekst terugbrengen op de
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
371 plaats waar je hem hebt weggegooid of op een andere plaats in de tekst.
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
372 Je kunt ook meerdere keren yanken om er meedere kopieën van te maken. Het
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
373 yank-commando is C-y.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
374
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
375 Merk op dat er een verschil is tussen het weghalen en weggooien van iets:
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
376 iets dat je hebt weggooid kun je terugbrengen, maar iets dat je hebt
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
377 weggehaald niet. (In het Engels is het verschil tussen `killing' en
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
378 `deleting' duidelijker dan tussen de Nederlandse vertaling `weggooien' en
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
379 `weghalen'.) In het algemeen geldt dat de commando's die meer tekst dan
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
380 een enkel teken, Newline of spatie verwijderen deze tekst bewaren zodat die
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
381 geyankt kan worden, terwijl dat niet geldt voor commando's die slechts een
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
382 enkel teken weghalen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
383
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
384 >> Zet de cursor op het begin van een regel die niet leeg is.
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
385 Type C-k om de tekst op die regel weg te gooien.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
386 >> Type C-k een tweede keer. Nu gooit dit commando het Newline teken
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
387 weg.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
388
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
389 Merk op hoe een enkel C-k commando de inhoud van een regel weggooit, een
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
390 tweede C-k commando de regel zelf zodat alle volgende regels een regel
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
391 omhoog komen. Het numerieke argument is voor C-k bijzonder: het aangegeven
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
392 aantal regels zal worden weggegooid, inclusief de inhoud. Dit is meer dan
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
393 simpelweg herhaling: C-u 2 C-k gooit twee regels weg, terwijl tweemaal
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
394 C-k typen dat niet doet.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
395
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
396 Om de laatst weggegooide tekst terug te halen naar de plaats waar de
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
397 cursor nu op staat (te yanken), type C-y.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
398
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
399 >> Probeer het nu: type C-y om de tekst te yanken.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
400
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
401 Het is alsof je met C-y iets uit de prullenbak haalt wat je net had
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
402 weggegooid. Merk op dat verschillende C-k's achter elkaar alle regels
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
403 die weggegooid worden bij elkaar bewaart zodat een enkele C-y die regels
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
404 in een keer terugbrengt.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
405
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
406 >> Probeer het nu: type C-k een paar keer.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
407
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
408 Om de weggegooide tekst terug te halen:
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
409
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
410 >> Type C-y. Beweeg de cursor enkele regels naar beneden en type weer C-y.
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
411 Je ziet nu hoe je tekst kunt kopiëren.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
412
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
413 Wat nu te doen als je tekst terug wilt brengen, maar je hebt intussen al
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
414 iets anders weggegooid? C-y zou datgene terugbrengen wat je het
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
415 recentst hebt weggegooid. Gelukkig is de voorgaande tekst niet verloren
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
416 gegaan. Je kunt die tekst terughalen met M-y. Nadat je C-y hebt getypt
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
417 om de recentst weggegooide tekst terug te halen, vervangt M-y die tekst
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
418 met de tekst die je daarvoor had weggegooid. Je kunt M-y herhalen om
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
419 tekst terug te halen die je reeds langer geleden hebt weggegooid. Als
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
420 je de tekst te pakken hebt die je zocht hoef je niets te doen om die
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
421 daar te houden. Je kunt gewoon verder werken en de teruggehaalde tekst
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
422 met rust laten.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
423
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
424 Als je M-y vaak genoeg typt kom je terug waar je begon, bij de recentst
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
425 weggegooide tekst.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
426
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
427 >> Gooi een regel weg, beweeg de cursor wat, en gooi nog een regel weg.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
428 Type C-y om de tweede regel die je weggooide terug te halen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
429 Type nog een M-y en die regel wordt vervangen door de eerste regel
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
430 die je weggooide.
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
431 Type nog enkele keren M-y en zie wat er langs komt. Herhaal dit tot de
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
432 tweede regel weer langs komt, en dan nog een paar keer.
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
433 Je kunt ook experimenteren met positieve en negatieve argumenten aan
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
434 M-y.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
435
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
436
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
437 * HERSTELLEN
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
438 ------------
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
439
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
440 Als je de tekst veranderd hebt en als je daar toch niet tevreden mee bent,
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
441 dan kun je de verandering ongedaan maken met het herstel commando, C-x u.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
442
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
443 Normaal gesproken herstelt C-x u de veranderingen die het gevolg zijn van
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
444 een enkel commando; door herhaaldelijk C-x u te typen, worden steeds
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
445 eerdere commando's hersteld.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
446
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
447 Er zijn echter twee uitzonderingen: commando's die de tekst niet wijzigen,
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
448 zoals cursorbewegingen, worden overgeslagen, en commando's die simpelweg
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
449 de ingetypte letter aan de tekst toevoegen worden meestal gegroepeerd
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
450 in groepjes van maximaal 20 tekens, zodat je minder vaak het commando
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
451 C-x u hoeft te typen om het toevoegen van tekst te herstellen.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
452
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
453 >> Gooi deze regel weg met C-k; met C-x u zou hij weer moeten verschijnen.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
454
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
455 C-_ is een alternatief voor C-x u. Het levert exact hetzelfde resultaat
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
456 op, maar het is makkelijker om dat een paar keer achter elkaar te typen.
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
457 Een nadeel van C-_ is dat op sommige toetsenborden het intypen ervan
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
458 niet triviaal is. Dat is ook de reden voor het alternatief, C-x u. Op
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
459 sommige terminals kun je C-_ typen door te doen alsof je C-/ typt.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
460
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
461 Een numeriek argument aan C-_ of C-x u duidt het aantal herhalingen aan.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
462
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
463
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
464 * BESTANDEN
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
465 -----------
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
466
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
467 Om een tekst die je gemaakt of veranderd hebt op te slaan moet je de
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
468 tekst in een bestand bewaren (`to save a file' in het Engels). Als je
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
469 dat niet doet ben je die veranderingen kwijt op het moment dat je uit
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
470 Emacs gaat. Je kunt een bestand veranderen door het bestand te `bezoeken'.
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
471 (Ook wel `vinden'; `finding' of `visiting' in het Engels.)
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
472
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
473 Het bezoeken van een bestand betekent dat je de inhoud van dat bestand
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
474 in Emacs ziet. Het lijkt er dan op alsof je het bestand aan het
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
475 veranderen bent. Echter, deze veranderingen zijn slechts tijdelijk
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
476 zolang je het bestand niet bewaart. Op deze manier kun je nooit per
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
477 ongeluk een half gewijzigd bestand op het systeem achterlaten. Zelfs
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
478 als je het bestand bewaart, zorgt Emacs ervoor dat het originele
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
479 bestand onder een gewijzigde naam nog steeds beschikbaar is, voor het
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
480 geval je later besluit dat de veranderingen toch niet zo'n goed plan
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
481 waren.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
482
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
483 In de buurt van de onderkant van het scherm zie je een regel die begint en
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
484 eindigt met streepjes, met aan het begin "--:-- TUTORIAL.nl" of iets
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
485 dergelijks. Dit deel van het scherm laat normaal de naam van het bestand
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
486 zien dat je op dat moment bezoekt. Op dit moment bezoek je een bestand
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
487 dat "TUTORIAL.nl" heet; het is je eigen kopie van de Nederlandstalige
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
488 Emacs uitleg (`tutorial' in het Engels). Als je in Emacs een bestand
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
489 bezoekt dan staat de naam van het bestand altijd op deze plaats.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
490
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
491 De commando's om een bestand te bezoeken of te bewaren zijn anders dan de
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
492 commando's die je tot nu toe geleerd hebt; ze bestaan namelijk uit twee
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
493 tekens. Beide commando's beginnen met het teken Control-x. Er zijn een
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
494 heleboel commando's die met Control-x beginnen. Veel van die commando's
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
495 hebben te maken met bestanden, buffers, en daaraan gerelateerde zaken.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
496 Dergelijke commando's bestaan uit twee, drie of vier tekens.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
497
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
498 Nog iets bijzonders aan het commando om een bestand te bezoeken is dat
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
499 je aan moet geven welk bestand je wilt. Dit heet dat het commando "een
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
500 argument van de gebruiker vraagt"; in dit geval de naam van het bestand.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
501 Nadat je het commando
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
502
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
503 C-x C-f bezoek bestand (met de f van `find file')
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
504
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
505 hebt getypt vraagt Emacs om de naam van het bestand. De naam die je
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
506 intypt verschijnt op de onderste regel van het scherm. Wanneer die regel
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
507 voor dit soort invoer gebruikt wordt, heet ze de minibuffer. Je kunt de
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
508 gebruikelijke Emacs commando's gebruiken om de filename in te typen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
509
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
510 Tijdens het invoeren van de naam van het bestand (of willekeurig wat
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
511 voor minibuffer invoer) kun je het commando afbreken met C-g.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
512
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
513 >> Type C-x C-f gevolgd door C-g. Dit commando breekt de minibuffer af en
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
514 ook het C-x C-f commando dat van de minibuffer gebruik maakte.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
515 Netto resultaat is dat je geen bestand bezoekt.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
516
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
517 Als je de naam van een bestand hebt ingevoerd, type dan <Return> om het
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
518 af te sluiten. Hierna gaat het C-x C-f commando aan het werk en haalt
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
519 het bestand op dat je aangegeven hebt. Als het C-x C-f commando daarmee
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
520 klaar is,verdwijnt de minibuffer.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
521
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
522 Na korte tijd verschijnt de inhoud van het bestand op het scherm en kun
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
523 je de inhoud wijzigen. Als je de wijzigingen op wilt slaan, type dan het
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
524 commando
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
525
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
526 C-x C-s bewaar bestand (met de s van `save file')
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
527
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
528 Dit commando bewaart de tekst zoals Emacs die nu heeft in het bestand.
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
529 De eerstekeer dat je dit doet bewaart Emacs het originele bestand onder een
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
530 andere naam zodat het nog niet verloren is. De nieuwe naam bestaat uit de
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
531 oude naam gevolgd door een "~".
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
532
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
533 Als Emacs klaar is het bestand te bewaren laat ze de naam van het bestand
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
534 zien. Het is een goede gewoonte een bestand redelijk vaak te bewaren
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
535 zodat er niet teveel werk verloren gaat als het systeem hangt of crasht.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
536
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
537 >> Type C-x C-s, om je kopie van deze uitleg te bewaren. Als het goed is
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
538 verschijnt "Wrote ...TUTORIAL" op de onderste schermregel.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
539
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
540 OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-x C-s
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
541 typt, en daarna ook niets meer. Dit komt door een eigenschap van de
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
542 machine waarop je werkt die te maken heeft met `flow control'. Met C-s
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
543 stopt de `flow' en komt niets meer van wat je typt bij Emacs terecht. Om
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
544 deze situatie te herstellen, type C-q. Lees daarna de "Spontaneous Entry
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
545 to Incremental Search" sectie in het Emacs handboek over hoe om te gaan
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
546 met deze situatie.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
547
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
548 Je kunt een bestaand bestand bezoeken, om het te bekijken of het te
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
549 wijzigen. Je kunt ook een bestand bezoeken dat nog niet bestaat. Dit is
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
550 dé manier om met Emacs een nieuw bestand te maken: bezoek het bestand, dat
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
551 initieel leeg zal zijn, en voeg tekst toe. Zodra je de tekst bewaart
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
552 wordt het bestand werkelijk gecreëerd, met de tekst als inhoud. Vanaf dat
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
553 moment ben je dus bezig met een bestaand bestand.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
554
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
555
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
556 * BUFFERS
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
557 ---------
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
558
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
559 Als je een tweede bestand bezoekt met C-x C-f blijft het eerste bestand
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
560 gewoon in Emacs. Je kunt naar dat bestand terug door het gewoon nog een
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
561 keer te bezoeken met C-x C-f. Op deze manier kun je een behoorlijk aantal
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
562 bestanden in Emacs krijgen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
563
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
564 >> Creëer een bestand dat "foo" heet door te typen: C-f C-f foo
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
565 <Return>. Voeg hieraan wat tekst toe en bewaar "foo"
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
566 door C-x C-s te typen. Type hierna C-x C-f TUTORIAL <Return> om
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
567 weer hier, in de uitleg, terug te komen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
568
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
569 Emacs bewaart intern de tekst van elk bestand in een ding dat een "buffer"
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
570 genoemd wordt. Als je een bestand bezoekt wordt er een nieuwe buffer
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
571 gemaakt. Om een lijst van de huidige buffers te zien, type
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
572
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
573 C-x C-b laat de bufferlijst zien
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
574
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
575 >> Probeer C-x C-b nu.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
576
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
577 Zie dat elke buffer een naam heeft en mogelijk ook een bestandsnaam; dit
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
578 is de naam van het bestand waarmee de buffer overeenkomt. Sommige buffers
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
579 hebben niets met een bestand te maken. Bijvoorbeeld, de buffer die
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
580 "*Buffer List*" heet heeft geen bestand. Die buffer is de buffer die de
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
581 lijst bevat die door C-x C-b gemaakt wordt. ALLE tekst die je in een
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
582 Emacs venster ziet is altijd onderdeel van een of andere buffer.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
583
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
584 >> Type C-x 1 om de bufferlijst te verwijderen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
585
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
586 Als je de tekst van het ene bestand verandert en dan een ander bestand
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
587 bezoekt dan wordt het eerste bestand niet bewaard. De wijzigingen blijven
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
588 in Emacs, in de buffer die bij het bestand hoort. Het creëren of
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
589 modificeren van de buffer van het tweede bestand heeft geen effect op de
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
590 eerste buffer. Dit is erg nuttig, maar betekent ook dat er een eenvoudige
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
591 manier nodig is om het eerste bestand te bewaren. Het zou erg vervelend
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
592 zijn om er eerst naar terug te moeten gaan met C-x C-f om het dan te
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
593 kunnen bewaren met C-x C-s. Dus hebben we het commando:
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
594
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
595 C-x s bewaar een paar buffers
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
596
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
597 C-x s vraagt voor elke buffer die veranderingen heeft die nog niet
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
598 opgeslagen zijn, of je de buffer wilt bewaren.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
599
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
600 >> Voeg wat tekst toe en type C-x s.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
601 Emacs vraagt nu of je de buffer die TUTORIAL.nl heet wilt bewaren.
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
602 Beantwoord deze vraag positief door een "y" in te typen (de y van
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
603 "yes", Engels voor "ja").
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
604
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
605
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
606 * UITGEBREIDE COMMANDO'S
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
607 ------------------------
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
608
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
609 Er zijn veel meer Emacs commando's dan er op de toetsen van het
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
610 toetsenbord passen, zelfs als we hun aantal kunnen vergroten door de
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
611 control of meta toets te gebruiken. Emacs lost dit probleem op met het X
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
612 commando (met de X van eXtensie of uitbreiding). Het X commando komt in
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
613 twee smaken voor:
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
614
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
615 C-x teken eXtensie; wordt gevolgd door een teken
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
616 M-x genaamd commando eXtensie; wordt gevolgd door een naam.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
617
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
618 Deze commando's zijn in het algemeen nuttig, maar worden minder gebruikt
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
619 dan de commando's die tot nu toe uitgelegd zijn. Je hebt al twee van deze
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
620 commando's gezien: C-x C-f om een bestand te bezoeken, en C-x C-s om het
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
621 te bewaren. Een ander voorbeeld is het commando om Emacs te verlaten: dit
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
622 is C-x C-c. (Maak je geen zorgen over het verloren gaan van veranderingen
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
623 die niet bewaard zijn; C-x C-c vraagt of je veranderde buffers wilt
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
624 bewaren voordat Emacs daadwerkelijk eindigt.)
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
625
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
626 C-z is het commando om Emacs *tijdelijk* te verlaten, zodat je daarna weer
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
627 terug kunt keren in dezelfde Emacs sessie.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
628
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
629 Op systemen die deze mogelijkheid bieden, zet C-z Emacs stil: je komt weer
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
630 terug in de shell, maar Emacs is nog aanwezig. In de meeste shells kun je
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
631 Emacs weer activeren met het "fg" commando, of met "%emacs".
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
632
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
633 Op systemen die niet de mogelijkheid bieden om programma's stil te zetten
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
634 creëert C-z een subshell onder Emacs om je zo in de gelegenheid te
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
635 stellen andere programma's uit te voeren en daarna weer in Emacs terug te
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
636 keren; Emacs wordt dus niet werkelijk verlaten. In dit geval is het
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
637 shellcommando "exit" de normale manier om de subshell te verlaten en in
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
638 Emacs terug te keren.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
639
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
640 Het moment om C-x C-c te gebruiken is wanneer je uit gaat loggen. Het is
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
641 ook het juiste commando om Emacs te beëindigen wanneer Emacs opgestart
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
642 was door een mail programma of iets dergelijks, aangezien die misschien
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
643 niet met een stilgezette Emacs om kunnen gaan. Normaal gezien is het
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
644 echter beter Emacs stil te zetten met C-z dan om Emacs te verlaten,
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
645 behalve als je uit wilt loggen natuurlijk.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
646
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
647 Er bestaan vele C-x commando's. Hier is een lijst van degene die je nu al
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
648 kent:
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
649
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
650 C-x C-f bezoek bestand
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
651 C-x C-s bewaar bestand
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
652 C-x C-b laat bufferlijst zien
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
653 C-x C-c verlaat Emacs
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
654 C-x u herstel
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
655
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
656 Commando's waaraan een uitgebreid commando wordt toegevoegd, worden nog
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
657 minder vaak gebruikt, of worden alleen onder bepaalde omstandigheden gebruikt.
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
658 Een voorbeeld is het commando replace-string, dat in de hele tekst een string
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
659 vervangt door een andere string (`to replace' betekent `vervangen').
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
660 Als je M-x typt echoot Emacs onderaan het scherm `M-x' en moet je de naam van
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
661 het commando intypen, in dit geval "replace-string". Als je gewoon
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
662 "repl s<TAB>" typt maakt Emacs de naam zelf af. Beëindig het commando
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
663 met <Return>.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
664
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
665 Het replace-string commando heeft twee argumenten nodig: de string die
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
666 vervangen moet worden en de string waarmee die vervangen moet worden.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
667 Je sluit elk argument af met <Return>.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
668
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
669 >> Plaats de cursor op de lege regel twee regels onder deze.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
670 Type dan M-x repl s<Return>gewijzigd<Return>veranderd<Return>.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
671
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
672 Zie hoe deze regel daardoor gewijzigd is. Je hebt elke keer dat het woord
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
673 "g-e-w-i-j-z-i-g-d" voor kwam, vervangen door "veranderd"; beginnend op
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
674 de plek waar de cursor staat.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
675
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
676
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
677 * AUTOMATISCH BEWAREN
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
678 ---------------------
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
679
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
680 Als je een bestand veranderd hebt maar het nog niet bewaard hebt, zouden
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
681 de veranderingen verloren kunnen gaan als het systeem zou hangen of
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
682 herstarten. Om je hiertegen te beschermen bewaart Emacs om de zoveel tijd
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
683 de veranderde tekst automatisch. De naam van het bestand waarin de tekst
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
684 automatisch bewaard wordt begint en eindigt met een #. Bijvoorbeeld, als
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
685 je het bestand "hello.c" aan het bewerken bent dan wordt de tekst
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
686 automatisch bewaard in een bestand dat "#hello.c#" heet. Zodra je het
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
687 bestand werkelijk bewaart, wordt het automatisch bewaarde bestand weer
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
688 weggegooid.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
689
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
690 Als de computer crasht kun je de automatisch bewaarde tekst terugkrijgen
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
691 door de file normaal te bezoeken (de originele file, niet de automatisch
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
692 bewaarde), gevolgd door M-x recover file<Return>. Als Emacs vraagt om
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
693 bevestiging, antwoord dan:"yes<Return>", en de automatisch bewaarde
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
694 informatie wordt teruggehaald.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
695
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
696
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
697 * ECHO GEBIED
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
698 -------------
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
699
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
700 Als je een commando langzaam intypt echoot Emacs de tekens aan de
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
701 onderkant van het scherm, in een deel dat het "echo gebied" genoemd wordt.
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
702 Dit gebied omvat de onderste regel van het scherm.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
703
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
704
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
705 * MODE-REGEL
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
706 ------------
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
707
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
708 De regel direct boven het echo gebied heet de "mode-regel". De mode-regel
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
709 ziet er ongeveer zo uit:
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
710
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
711 --**-Emacs: TUTORIAL.nl (Fundamental)--68%------------------------
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
712
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
713 Deze regel geeft interessante informatie over Emacs en de tekst die
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
714 je aan het bewerken bent.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
715
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
716 Je weet al wat de bestandsnaam betekent: het is de naam van het bestand
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
717 dat je bezoekt. -NN%-- geeft je huidige positie in de tekst aan: NN
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
718 procent van de tekst bevindt zich boven het scherm. Als het bestand vanaf
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
719 het begin op het scherm staat, staat er --Top-- in plaats van --00%--.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
720 Als het laatste stuk tekst op het scherm staat, zal er --Bot-- staan (van
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
721 `bottom', `onderkant' in het Nederlands). Als de tekst zo klein is dat die
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
722 volledig op het scherm past staat --All-- in de mode-regel.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
723
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
724 De sterretjes aan het begin betekenen dat je de tekst gemodificeerd hebt.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
725 Direct na het bezoeken of bewaren staan er gewoon streepjes.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
726
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
727 In de mode-regel staat tussen haakjes in welke mode je aan het werken
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
728 bent. Tenzij een andere mode gewenst is, zit je in de "Fundamental" mode
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
729 zoals nu (`fundamental' is `basis' in het Nederlands). Een dergelijke
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
730 mode heet een hoofdmode (`major mode' in het Engels).
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
731
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
732 Emacs heeft verschillende hoofdmodes. Sommige daarvan zijn bedoeld voor
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
733 het bewerken van verschillende talen of soorten tekst, zoals bijvoorbeeld
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
734 Lisp mode, Text mode, etc. Op elk moment is er altijd precies een mode
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
735 actief, en de naam daarvan staat in de mode-regel, op de plaats waar nu
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
736 "Fundamental" staat.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
737
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
738 Het komt voor dat sommige commado's zich in verschillende modes anders
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
739 gedragen. Zo bestaat er een commando om een commentaar in een programma te
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
740 typen, en aangezien elke programmeertaal een ander idee heeft over hoe
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
741 commentaar eruit moet zien, moet elke hoofdmode op een andere manier het
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
742 commentaar beginnen. Elke hoofdmode is de naam van een uitgebreid commando,
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
743 en met dat commando schakel je om naar die hoofdmode. Zo is bijvoorbeeld
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
744 M-x fundamental-mode het commando om naar de basismode om te schakelen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
745
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
746 Als je Nederlandse of Engelse tekst wil gaan bewerken, zoals bijvoorbeeld
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
747 dit bestand, kun je beter "text mode" gebruiken, de mode om tekst in een
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
748 gewone taal te bewerken:
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
749
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
750 >> Type M-x text-mode<Return>.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
751
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
752 Wees gerust; geen van de commando's die je geleerd hebt zorgen voor
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
753 grondige veranderingen in Emacs. Een van de dingen die je kunt merken is
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
754 bijvoorbeeld dat M-f en M-b nu apostrofs als onderdeel van een woord
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
755 beschouwen. In de vorige, Fundamental, mode behandelen M-f en M-b de
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
756 apostrof als ruimte tussen twee woorden.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
757
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
758 Het is gebruikelijk dat hoofdmodes dergelijke subtiele verschillen hebben.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
759 De meeste commando's doen dus min of meer hetzelfde in elke hoofdmode.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
760
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
761 Met het commando C-h m kun je de documentatie over de huidige hoofdmode
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
762 lezen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
763
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
764 >> Gebruik C-u C-v een paar keer om deze zin in de buurt van de bovenkant
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
765 van het scherm te krijgen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
766 >> Type C-h m om te zien hoe Text mode verschilt van Fundamental mode.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
767 >> Type C-x 1 om de documentatie van het scherm te verwijderen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
768
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
769 Hoofdmodes heten hoofdmodes omdat er ook bijmodes zijn. Bijmodes zijn
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
770 geen alternatieven voor hoofdmodes; het zijn slechts kleine modificaties
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
771 daarvan. Elke bijmode kan aan- of uitgezet worden, onafhankelijk van
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
772 andere bijmodes en onafhankelijk van de hoofdmode. Je kunt dus nul, een,
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
773 of willekeurig veel minor modes gebruiken.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
774
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
775 Een nuttige bijmode voor het bewerken van tekst in een natuurlijke taal,
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
776 zoals Nederlands, is Auto Fill mode (`auto fill' betekent automatisch
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
777 uitvullen). Wanneer deze mode aanstaat breekt Emacs automatisch een regel
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
778 tussen twee woorden af als de regel anders te lang zou worden.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
779
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
780 Je kunt Auto Fill mode aanzetten met M-x auto-fill-mode<Return>. Als deze
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
781 mode al aanstaat, kun je hem uitzetten met M-x auto-fill-mode<Return>.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
782 Als de mode uitstaat zet dit commando de mode aan; als ze aanstaat zet dit
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
783 commando de mode uit. Het commando zet de mode steeds aan en uit zet (`to
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
784 toggle' in het Engels).
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
785
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
786 >> Type nu M-x auto-fill-mode<Return>. Type nu vele malen asdf op een
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
787 regel zodat je kunt zien dat de regel in tweeën gesplitst wordt. Er
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
788 moeten wel spaties tussen de woorden staan, omdat de Auto Fill mode
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
789 alleen op spaties de regel afbreekt.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
790
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
791 De rechter kantlijn staat meestal op 70 tekens, maar die kun je veranderen
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
792 met het C-x f commando. Dit commando accepteert een numeriek argument
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
793 om de gewenste kantlijn te verkrijgen.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
794
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
795 >> Type C-x f met 20 als argument (C-u 20 C-x f).
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
796 Type wat tekst en zie dat Emacs de regels afbreekt bij 20 tekens.
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
797 Zet de kantlijn nu terug op 70, dus met C-u 70 C-x f.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
798
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
799 Als je de tekst midden in een regel verandert vult Auto Fill mode
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
800 de regel niet opnieuw.
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
801 Om een alinea opnieuw te vullen, type M-q (Meta-q) terwijl de
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
802 cursor in de alinea staat.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
803
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
804 >> Plaats de cursor in de voorgaande alinea en type M-q.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
805
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
806
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
807 * ZOEKEN
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
808 --------
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
809
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
810 Emacs kan strings zoeken (een string is een rij tekens), zowel volgend op
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
811 de cursorpositie, als eraan voorafgaand. Het zoeken van een string
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
812 verplaatst de cursor naar de volgende plaats waar de gezochte string
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
813 voorkomt.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
814
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
815 Het zoekcommando van Emacs is anders dan de zoekcommando's van de meeste
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
816 tekstverwerkers; het zoekt incrementeel. Dit betekent dat het zoeken
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
817 gebeurt tijdens het intypen van de gezochte string.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
818
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
819 Het commando om vooruit zoeken te starten is C-s (met de `s' van `to
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
820 search', i.e. zoeken); C-r start het zoeken achteruit (met de `r' van
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
821 `reverse' of achteruit). WACHT nog even met ze te proberen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
822
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
823 Als je C-s typt verschijnt de string "I-search" in het echo gebied. Dit
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
824 betekent dat Emacs bezig is met een `incremental search' (incrementele
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
825 zoekopdracht) en wacht op het intypen van de zoekstring. <RET> beëindigt
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
826 het zoeken.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
827
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
828 >> Type nu C-s om het zoeken te starten. Type nu, LANGZAAM, één letter per
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
829 keer, het woord `cursor', met een pauze na elke letter zodat je kunt
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
830 zien wat er met de cursor gebeurt. Je hebt nu eenmaal naar het woord
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
831 `cursor' gezocht.
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
832 >> Type nogmaals C-s, om het volgende woord `cursor' te zoeken
54959
816ffa1bfab5 Add coding latin-1 to Local Variables.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 54859
diff changeset
833 >> Type nu viermaal <Delback> en let op de cursorbewegingen.
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
834 >> Type <RET> om het zoeken te beëindigen.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
835
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
836 Zag je wat er gebeurde? Tijdens incrementeel zoeken probeert Emacs naar
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
837 de eerste plek te gaan waar de string staat die je tot dan toe getypt
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
838 hebt. Om naar de volgende plek te gaan, type je C-s nog een keer. Als er
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
839 geen volgende plek is gevonden piept Emacs en vertelt je dat de zoekopdracht
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
840 is beëindigd. (`failing' in het Engels); met C-g kun je het zoeken afbreken.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
841
54859
0b05bc300cb8 Update Delete/Delback translation.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 52401
diff changeset
842 Als je tijdens incrementeel zoeken <Delback> typt, zul je zien dat het
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
843 laatste teken dat je in de zoekstring typte weggehaald wordt en dat het
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
844 zoeken teruggaat naar de voorgaande plaats. Als je bijvoorbeeld begint
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
845 met zoeken en je typt een "c" dan ga je naar de plaats waar de "c" het
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
846 eerst voorkomt. Type je vervolgens een "u" dan gaat de cursor naar de
54859
0b05bc300cb8 Update Delete/Delback translation.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 52401
diff changeset
847 plaats waar de string "cu" het eerst voorkomt". Als je nu <Delback> typt, dan
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
848 wordt de "u" van de zoekstring afgehaald en gaat de cursor terug naar de
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
849 plaats waar hij stond voordat je de "u" intypte, i.e. de plaats waar "c" het
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
850 eerst voorkomt.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
851
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
852 Als je tijdens een zoekoperatie een control- of meta-teken intypt dan
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
853 wordt het zoeken beëindigd. Er zijn een paar uitzonderingen, namelijk
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
854 tekens die tijdens zoeken een speciale betekenis hebben, zoals C-s en C-r.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
855
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
856 Met C-s begin je te zoeken naar de plaats waar de zoekstring voor het eerst
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
857 voorkomt NA de huidige cursorpositie. Als je iets wilt zoeken dat eerder in
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
858 de tekst moet voorkomen, gebruik dan C-r i.p.v. C-s. Alles wat we nu weten
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
859 over C-s geldt ook voor C-r, alleen de zoekrichting is omgedraaid.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
860
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
861
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
862 * MEERDERE VENSTERS
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
863 -------------------
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
864
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
865 Een van Emacs' aardige eigenschappen is dat je meerdere vensters op het
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
866 scherm kunt laten zien.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
867
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
868 >> Zet de cursor op deze regel en type C-u 0 C-l.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
869
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
870 >> Type C-x 2 om het scherm in twee vensters op te splitsen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
871 Beide vensters laten deze uitleg zien; de cursor blijft in het
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
872 bovenste venster.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
873
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
874 >> Type C-M-v om de tekst in het onderste venster te verschuiven.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
875 (Als je geen Meta toets hebt, type dan ESC C-v.)
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
876
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
877 >> Type C-x o (met de `o' van `other'; `ander' in het Nederlands)
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
878 om de cursor naar het andere venster te verplaatsen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
879
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
880 >> Verschuif de tekst in het onderste venster, m.b.v. C-v en M-v.
49600
23a1cea22d13 Trailing whitespace deleted.
Juanma Barranquero <lekktu@gmail.com>
parents: 44283
diff changeset
881 Zorg ervoor dat je deze uitleg in het bovenste venster leest.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
882
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
883 >> Type weer C-x o om de cursor weer in het bovenste venster
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
884 te zetten. De cursor staat weer precies op de plaats waar
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
885 hij stond toen je het venster verliet.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
886
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
887 Je kunt C-x o blijven gebruiken om van venster naar venster te gaan. Elk
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
888 venster heeft zijn eigen cursorpositie; de cursor is altijd maar zichtbaar
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
889 in een daarvan. Alle normale commando's hebben betrekking op het venster
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
890 waarin de cursor staat. Dit venster is het `geselecteerde venster'
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
891 (`selected window' in het Engels).
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
892
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
893 Het C-M-v commando is erg nuttig wanneer je tekst aan het bewerken bent in
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
894 het ene venster, terwijl je het andere venster als referentie gebruikt.
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
895 Je kunt de cursor dan altijd in het venster houden waarin je bezig bent,
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
896 terwijl je met C-M-v door de tekst in het andere venster loopt.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
897
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
898 C-M-v is een voorbeeld van een CONTROL-META teken. Als je een echte META
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
899 toets hebt kun je C-M-v intypen door zowel CTRL als META ingedrukt te
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
900 houden terwijl je v typt. Het maakt niet uit in welke volgorde je de CTRL
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
901 en META indrukt; het gaat erom welke toetsen ingedrukt zijn terwijl je typt.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
902
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
903 Als je geen echte META toets hebt kun je ESC gebruiken; de volgorde maakt
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
904 dan wel uit. Je moet dan ESC typen, gevolgd door CTRL-v; CTRL-ESC v zal
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
905 niet werken. Dit komt doordat ESC zelf een teken is, terwijl CTRL en META
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
906 dat niet zijn.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
907
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
908 >> Type C-x 1 (in het bovenste venster) om het onderste venster te laten
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
909 verdwijnen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
910
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
911 (Als je C-x 1 typt in het onderste venster laat je het bovenste
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
912 verdwijnen. C-x 1 betekent zoveel als `ik wil maar 1 venster,
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
913 en wel dat venster waar de cursor nu in staat.')
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
914
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
915 Hier is nog een manier om twee venster te krijgen die elk een andere tekst
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
916 laten zien:
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
917
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
918 >> Type C-x 4 C-f gevolgd door de naam van een van je bestanden, gevolgd
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
919 door <Return>. Het opgegeven bestand zal in het onderste venster
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
920 verschijnen, en de cursor zal in dat venster staan.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
921
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
922 >> Type C-x o om terug naar het bovenste venster te gaan, en C-x 1 om
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
923 het onderste venster te laten verdwijnen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
924
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
925
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
926 * RECURSIEVE BEWERKINGSNIVEAUS
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
927 ------------------------------
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
928
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
929 Soms kom je in Emacs in een recursief bewerkingsniveau terecht (Engels:
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
930 `recursive editing level'). Dit is te zien in de moderegel aan de rechte
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
931 haken die om de haakjes van de naam van de hoofdmode staan. Dan staat er
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
932 bijvoorbeeld [(Fundamental)] in plaats van (Fundamental).
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
933
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
934 Type ESC ESC ESC Om uit een recursief bewerkingsniveau te komen. Dit is
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
935 een generiek `ontsnappingscommando'. Je kunt het ook gebruiken om extra
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
936 vensters weg te gooien of om uit de minibuffer te komen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
937
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
938 >> Type M-x om in een minibuffer te komen, en type dan ESC ESC ESC
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
939 om er weer uit te komen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
940
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
941 C-g is niet bruikbaar om uit een recursief bewerkingsniveau te komen. De
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
942 reden hiervoor is dat C-g gebruikt wordt om commando's af te breken BINNEN
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
943 het recursieve bewerkingsniveau.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
944
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
945
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
946 * MEER INFORMATIE
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
947 -----------------
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
948
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
949 We hebben geprobeerd je met deze uitleg precies genoeg informatie te geven
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
950 om met Emacs te beginnen. De mogelijkheden van Emacs zijn zo legio dat
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
951 het onmogelijk is nu alles uit te leggen. Emacs heeft zoveel nuttige
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
952 mogelijkheden dat je er meer over zou kunnen willen leren. Emacs heeft
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
953 commando's om documentatie te laten zien over Emacs commando's. Deze
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
954 `helpcommando's' beginnen allemaal met C-h: `het Hulpteken'.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
955
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
956 Om hulp te krijgen, type C-h, gevolgd door een teken om aan te duiden
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
957 welke hulp je wilt. Als je het echt niet meer weet, type C-h ? en Emacs
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
958 vertelt welke hulp het allemaal te bieden heeft. Als je C-h hebt getypt
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
959 maar van gedachten veranderd bent, type je gewoon C-g om het af te breken.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
960
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
961 (Op sommige computers is de betekenis van C-h veranderd. Dat is een
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
962 slecht plan, zeker als die verandering op alle gebruikers invloed heeft,
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
963 en is dus een geldige reden om je beklag te doen bij de systeembeheerder
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
964 of helpdesk. Als C-h intussen niet een bericht onderaan het scherm laat
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
965 zien over mogelijke hulp, probeer dan de F1 toets (functietoets 1) of
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
966 gebruik M-x help RET.)
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
967
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
968 De eenvoudigste hulp is C-h c. Type C-h, het teken `c' en een teken of
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
969 uitgebreid commando, en Emacs laat een zeer korte beschrijving van het
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
970 commando zien.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
971
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
972 >> Type C-h c Control-p.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
973 De beschrijving die getoond wordt zou zoiets moeten zijn als
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
974
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
975 C-p runs the command previous-line
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
976
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
977 (Nederlands: C-p voert het commando previous-line uit.)
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
978
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
979 Dit commando vertelt je `de naam van de functie'. Functies worden vooral
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
980 gebruikt om Emacs uit te breiden of aan de wensen van de gebruiker aan te
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
981 passen. Aangezien functienamen gekozen zijn om aan te geven wat de
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
982 functie doet, zijn ze ook geschikt als erg korte documentatie; genoeg om
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
983 je te herinneren aan wat de commando's die je al geleerd hebt betekenen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
984
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
985 Uitgebreide commando's zoals C-x C-s en (als je geen META, EDIT or ALT
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
986 toets hebt) <ESC> v kunnen ook getypt worden na C-h c.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
987
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
988 Om meer informatie over een commando te krijgen, type C-h k in plaats van
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
989 C-h c.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
990
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
991 >> Type C-h k Control-p.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
992
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
993 Dit laat de documentatie van de functie zien, inclusief de naam van de
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
994 functies, in een apart venster. Als je klaar bent met lezen, type C-x 1
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
995 om van dat venster af te komen. Je hoeft dat natuurlijk niet meteen te
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
996 doen. Je kunt ook eerst wat anders doen voordat je C-x 1 typt.
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
997
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
998 Hier zijn nog wat nuttige mogelijkheden van C-h:
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
999
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1000 C-h f Beschrijf een functie. Je moet de naam van de functie
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1001 intypen.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1002
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1003 >> Type C-h f previous-line<Return>
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1004 Dit laat alle informatie zien die Emacs heeft over de functie die het
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1005 C-p commando implementeert.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1006
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1007 C-h a Commando Apropos. Type een woord in en Emacs zal een
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1008 lijst van alle commando's laten zien waarin dat woord
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1009 voorkomt. Al deze commando's kunnen aangeroepen worden
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1010 met M-x. Bij sommige commando's staat met welke tekens
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1011 dit commando direct uitgevoerd kan worden.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1012
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1013 >> Type C-h a file<Return>.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1014
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1015 Dit laat in een ander venster alle M-x commando's zien met `file' in hun
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
1016 naam. Je zult teken-commando's zien als C-x C-f naast de overeenkomende
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1017 commandonaam zoals find-file.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1018
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1019 >> Type C-M-v herhaaldelijk om de tekst in het hulpvenster te verschuiven.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1020
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1021 >> Type C-x 1 om het hulpvenster weg te gooien.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1022
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1023
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1024 * CONCLUSIE
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1025 -----------
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1026
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1027 Denk eraan dat je met C-x C-c gebruikt om Emacs te verlaten. Om tijdelijk
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1028 een shell te krijgen en daarna weer in Emacs terug te komen, type C-x.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1029
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1030 De bedoeling van deze uitleg is dat ze begrijpelijk is voor alle nieuwe
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1031 Emacs gebruikers. Als je dus iets onduidelijks bent tegengekomen blijf
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1032 dan niet zitten en maak jezelf geen verwijten. Klaag erover!
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1033
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1034
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
1035 * KOPIËREN
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1036 -----------
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1037
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
1038 (De Engelse versie van) deze uitleg is voorafgegaan door een lange reeks
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1039 van Emacs tutorials, die begon met de uitleg die Stuart Cracraft schreef
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
1040 voor de originele Emacs. Deze Nederlandse vertaling is gemaakt door
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1041 Pieter Schoenmakers <tiggr@ics.ele.tue.nl> op basis van de GNU Emacs 20.2
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1042 TUTORIAL.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1043
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
1044 (Wat nu volgt is een vertaling naar het Nederlands van de condities voor
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1045 gebruik en verspreiding van deze uitleg. Deze vertaling is niet
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1046 gecontroleerd door een jurist. Er kunnen derhalve geen rechten aan de
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
1047 vertaling worden ontleend, en de vertaling wordt gevolgd door het Engelse
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1048 origineel.)
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1049
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1050 Deze versie van de uitleg valt onder copyright, net als GNU Emacs.
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
1051 Je mag deze uitleg distribueren onder bepaalde condities:
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1052
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1053 Copyright (c) 1985, 1996, 1997 Free Software Foundation
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1054
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
1055 Iedereen mag letterlijke kopieën van dit document, zowel ontvangen als
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1056 verspreiden, op elke medium, vooropgesteld dat de copyrightmelding en
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1057 toestemmingsmelding niet aangetast worden en dat de verspreider aan de
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
1058 ontvanger dezelfde distributierechten verleent als aan hem verleend
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1059 door deze melding.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1060
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1061 Toestemming wordt verleend om gemodificeerde versies van dit document,
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1062 of delen daarvan, te verspreiden, onder bovenstaande condities,
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1063 vooropgesteld dat ze ook duidelijk melding maken van degene die als
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1064 laatste modificaties doorgevoerd heeft.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1065
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
1066 De condities voor het kopiëren van Emacs zelf zijn complexer dan dit,
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1067 maar gebaseerd op dezelfde gedachte. Lees het bestand COPYING en geef
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
1068 vervolgens kopieën van Emacs aan al je vrienden. Help bij het uitroeien
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1069 van softwarebeschermingspolitiek (`software eigendom') door vrije software
52365
1b05fe1d8e09 Many changes.
Richard M. Stallman <rms@gnu.org>
parents: 49600
diff changeset
1070 te gebruiken, te schrijven en te delen!
25853
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1071
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1072 (Engels origineel van de copyrightmelding en condities:
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1073
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1074 This version of the tutorial, like GNU Emacs, is copyrighted, and
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1075 comes with permission to distribute copies on certain conditions:
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1076
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1077 Copyright (c) 1985, 1996 Free Software Foundation
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1078
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1079 Permission is granted to anyone to make or distribute verbatim copies
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1080 of this document as received, in any medium, provided that the
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1081 copyright notice and permission notice are preserved,
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1082 and that the distributor grants the recipient permission
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1083 for further redistribution as permitted by this notice.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1084
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1085 Permission is granted to distribute modified versions
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1086 of this document, or of portions of it,
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1087 under the above conditions, provided also that they
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1088 carry prominent notices stating who last altered them.
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1089
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1090 The conditions for copying Emacs itself are more complex, but in the
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1091 same spirit. Please read the file COPYING and then do give copies of
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1092 GNU Emacs to your friends. Help stamp out software obstructionism
Dave Love <fx@gnu.org>
parents:
diff changeset
1093 ("ownership") by using, writing, and sharing free software!)
52401
695cf19ef79e Add arch taglines
Miles Bader <miles@gnu.org>
parents: 52365
diff changeset
1094
54959
816ffa1bfab5 Add coding latin-1 to Local Variables.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 54859
diff changeset
1095 ;;; Local Variables:
816ffa1bfab5 Add coding latin-1 to Local Variables.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 54859
diff changeset
1096 ;;; coding: latin-1
816ffa1bfab5 Add coding latin-1 to Local Variables.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 54859
diff changeset
1097 ;;; End:
816ffa1bfab5 Add coding latin-1 to Local Variables.
Juri Linkov <juri@jurta.org>
parents: 54859
diff changeset
1098
52401
695cf19ef79e Add arch taglines
Miles Bader <miles@gnu.org>
parents: 52365
diff changeset
1099 ;;; arch-tag: 3399e308-e605-4125-8fbb-b2fe91ac3149