25853
|
1 Copyright (c) 1985 Free Software Foundation, Inc; Zie de voorwaarden onderaan.
|
|
2 Je leest nu de Emacs uitleg, zoals vertaald door Pieter Schoenmakers.
|
|
3
|
|
4 De meeste Emacs commando's gebruiken de CONTROL toets (soms CTRL of CTL
|
|
5 genaamd) en/of de META toets (soms genaamd EDIT of ALT). In plaats van
|
|
6 steeds de volledige naam te noemen, gebruiken we de volgende afkortingen:
|
|
7
|
|
8 C-<chr> betekent: houd de CONTROL toets ingedrukt en type de toets <chr>
|
|
9 Dus C-f wordt: houd de CONTROL toets ingedrukt en type f.
|
|
10 M-<chr> betekent: houd de META, EDIT of ALT toets ingedrukt en type de
|
|
11 toets <chr>. Als er geen toets META, EDIT of ALT is, kun je ook
|
|
12 eerst de ESC toets typen, gevolgd door <chr>. We refereren aan
|
|
13 de ESC toets als <ESC>.
|
|
14
|
|
15 BELANGRIJK: om Emacs te verlaten, type C-x C-c (twee tekens).
|
|
16 De tekens ">>" tegen de linker kantlijn nodigen je uit om een
|
|
17 bepaald commando te proberen. Bijvoorbeeld:
|
35128
|
18 <<Blank lines inserted here by startup of help-with-tutorial>>
|
25853
|
19 >> Type nu C-v (volgend scherm) om naar het volgende scherm te gaan.
|
|
20 (Geef nu het commando door de control toets ingedrukt te houden
|
|
21 terwijl je de v typt.)
|
|
22 Vanaf nu moet je dit steeds herhalen als je klaar bent met het
|
|
23 lezen van een scherm.
|
|
24
|
|
25 Merk op dat er een tweeregelige overlap is als je van een scherm naar
|
52365
|
26 het volgende scherm gaat; dit zorgt voor continu�teit bij het lezen van
|
25853
|
27 de tekst.
|
|
28
|
|
29 Het eerste wat je moet weten is hoe je naar verschillende plaatsen in de
|
52365
|
30 tekst kunt bewegen. Je weet al hoe je een scherm vooruit moet gaan: met
|
25853
|
31 C-v. Om een scherm terug te gaan, type M-v (houd de META toets ingedrukt
|
|
32 en type v, of type <ESC>v als je geen META, EDIT of ALT toets hebt).
|
|
33
|
|
34 >> Probeer nu een paar keer M-v, steeds gevolgd door C-v.
|
|
35
|
|
36
|
|
37 * SAMENVATTING
|
|
38 --------------
|
|
39
|
52365
|
40 De volgende commando's zijn handig om volledige schermen te bekijken:
|
25853
|
41
|
|
42 C-v ga een scherm vooruit
|
|
43 M-v ga een scherm terug
|
|
44 C-l maak het scherm schoon en teken alle tekst
|
|
45 opnieuw, waarbij de regel waarop de cursor
|
|
46 staat op het midden van het scherm terecht
|
|
47 komt. (C-l is control-L, niet control-1.)
|
|
48
|
|
49 >> Kijk waar de cursor is en onthoud de tekst in zijn omgeving.
|
|
50 Type C-l.
|
|
51 Zoek de cursor en merk op dat 'ie nog steeds bij dezelfde tekst staat.
|
|
52
|
|
53
|
|
54 * BASISCOMMANDO'S CURSORBEWEGINGEN
|
|
55 ----------------------------------
|
|
56
|
|
57 Het is handig om per scherm te bewegen, maar hoe beweeg je nu
|
|
58 naar een specifieke plaats op het scherm?
|
|
59
|
52365
|
60 Er is een aantal manieren waarop je dit kunt doen. De basismanier is
|
25853
|
61 m.b.v de commando's C-p, C-b, C-f en C-n. Elk van deze commando's
|
52365
|
62 verplaatst de cursor precies een regel of teken in een bepaalde richting
|
25853
|
63 op het scherm. Hier volgt een figuur met de vier commando's en de
|
|
64 richting waarin ze de cursor bewegen:
|
|
65
|
|
66 vorige regel, C-p
|
|
67 :
|
|
68 :
|
|
69 achteruit, C-b .... huidige cursorpositie .... vooruit, C-f
|
|
70 :
|
|
71 :
|
|
72 volgende regel, C-n
|
|
73
|
|
74 >> Verplaats, m.b.v. C-n of C-p, de cursor naar de middelste regel van
|
|
75 de figuur. Type dan C-l om de hele figuur in het midden van het
|
|
76 centrum te plaatsen.
|
|
77
|
52365
|
78 Met een beetje kennis van het Engels zijn deze commando's gemakkelijk te
|
25853
|
79 onthouden: de P komt van previous (vorige), de N van next (volgende), de
|
|
80 B van backward (achteruit) en de F van forward (vooruit). Dit zijn de
|
|
81 basiscommando's om de cursor te bewegen, dus je zult ze CONTINUE
|
|
82 gebruiken: Het is slim als je ze nu leert te gebruiken.
|
|
83
|
|
84 >> Type een paar keer C-n om de cursor op deze regel te krijgen.
|
|
85
|
|
86 >> Beweeg binnen de regel met C-f (herhaaldelijk) en terug omhoog met C-p
|
52365
|
87 Let op wat C-p doet als de cursor midden in een regel staat.
|
25853
|
88
|
52365
|
89 Elke regel eindigt met een Newline teken (het Engelse `new line' betekent
|
25853
|
90 `nieuwe regel'); dit teken scheidt elke regel van de volgende. De laatste
|
|
91 regel in een bestand moet eigenlijk ook met een Newline eindigen (maar dat
|
|
92 is niet noodzakelijk voor Emacs ).
|
|
93
|
52365
|
94 >> Type het commando C-b terwijl de cursor aan het begin van een regel
|
|
95 staat. De cursor zal naar het eind van de vorige regel bewegen,
|
|
96 omdat je achteruit over het Newline teken gaat.
|
25853
|
97
|
|
98 Net als C-b kan ook C-f over Newline tekens heen bewegen.
|
|
99
|
52365
|
100 >> Type nog een aantal keren het commando C-b, zodat je door krijgt waar de
|
|
101 cursor is.
|
|
102 Type dan enkele keren C-f om de cursor terug naar het einde van de regel
|
|
103 te bewegen.
|
|
104 Een C-f commnado beweegt de cursor dan naar de volgende regel.
|
25853
|
105
|
|
106 Wanneer je de cursor voorbij het begin of het einde van het scherm beweegt
|
|
107 zal de tekst over het scherm heen schuiven. Dit heet `scrollen', of
|
52365
|
108 `schuiven' in goed Nederlands. Door te scrollen zorgt Emacs ervoor dat de
|
|
109 cursor de gewenste beweging kan doen zonder dat de cursor van het scherm
|
|
110 af beweegt.
|
25853
|
111
|
|
112 >> Probeer de cursor voorbij de onderkant van het scherm te bewegen met
|
|
113 C-n en zie wat er gebeurt.
|
|
114
|
52365
|
115 Als beweging op letterteken te langzaam gaat, kun je de cursor ook per
|
|
116 woord bewegen. M-f (Meta-f) beweegt de cursor een woord vooruit en M-b
|
|
117 een woord achteruit.
|
25853
|
118
|
52365
|
119 >> Type enkele keren M-f en M-b.
|
25853
|
120
|
52365
|
121 Als je midden in een woord staat beweegt M-f de cursor naar het eind van
|
|
122 het woord. Als je op een witte ruimte tussen woorden staat beweegt M-f de
|
|
123 cursor naar het eind van het volgende woord. Het commando M-b beweegt
|
|
124 analoog, de andere kant op.
|
25853
|
125
|
52365
|
126 >> Type enkele keren M-f en M-b en daar tussendoor enkele keren C-f en C-b,
|
|
127 zodat je ziet wat M-f en M-b doen vanaf bepaalde plaatsen in een
|
|
128 woord en tussen twee woorden.
|
25853
|
129
|
|
130 Merk op dat er een analogie zit tussen enerzijds C-f en C-b en
|
|
131 anderzijds M-f en M-b. Het is bij veel commando's zo dat Meta tekens
|
|
132 gebruikt worden om iets te doen in eenheden van de taal (woorden,
|
52365
|
133 zinnen, alinea's) terwijl Control tekens te maken hebben met dingen die
|
|
134 los staan van wat je aan het editten bent (tekens, regels, etc).
|
25853
|
135
|
52365
|
136 Deze analogie gaat ook op voor regels en zinnen: C-a en C-e bewegen de
|
|
137 cursor naar het begin of eind van een regel, terwijl met M-a,
|
|
138 respectievelijk M-e, de cursor naar het begin of eind van een zin gaat.
|
25853
|
139
|
52365
|
140 >> Type enkele keren C-a en dan enkele keren C-e.
|
|
141 Type enkele keren M-a en dan enkele keren M-e.
|
25853
|
142
|
52365
|
143 Zie hoe herhaalde C-a commando's niets doen, terwijl herhaalde M-a
|
|
144 commando's steeds een zin terug bewegen. Alhoewel ze niet volledig
|
|
145 overeenkomen is het gedrag van allebei niet onnatuurlijk.
|
25853
|
146
|
|
147 De plaats van de cursor in de tekst wordt `punt' genoemd (zonder
|
52365
|
148 lidwoord, `point' in het Engels). Anders gezegd: de cursor laat op het
|
25853
|
149 scherm de plek zien waarop punt in de tekst staat.
|
|
150
|
|
151 Nu volgt een samenvatting van eenvoudige cursorbewegingsoperaties,
|
|
152 inclusief die commando's die per woord of zin bewegen:
|
|
153
|
|
154 C-f ga een teken vooruit
|
|
155 C-b ga een teken achteruit
|
|
156
|
|
157 M-f ga een woord vooruit
|
|
158 M-b ga een woord achteruit
|
|
159
|
|
160 C-n ga naar de volgende regel
|
|
161 C-p ga naar de vorige regel
|
|
162
|
|
163 C-a ga naar het begin van de regel
|
|
164 C-e ga naar het eind van de regel
|
|
165
|
|
166 M-a ga terug naar het begin van de zin
|
|
167 M-e ga vooruit naar het eind van de zin
|
|
168
|
|
169 >> Probeer al deze commando's een paar keer als oefening.
|
|
170 Deze commando's worden het frequentst gebruikt.
|
|
171
|
|
172 Er zijn nog twee belangrijk cursorbewegingsoperaties: M-<
|
52365
|
173 (Meta kleiner-dan) beweegt de cursor naar het begin van het bestand,
|
|
174 en M-> (Meta groter-dan) beweegt de cursor naar het eind.
|
25853
|
175
|
52365
|
176 Op de meeste toetsenborden zit de '<' boven de komma, zodat je de Shift
|
|
177 toets (ook wel bekend als de hoofdlettertoets) moet gebruiken om het '<'
|
25853
|
178 teken in te typen. Op deze toetsenborden moet je ook de shift gebruiken
|
|
179 om M-< in te typen: zonder shift zou je M-, (Meta komma) typen.
|
|
180
|
|
181 >> Type nu M-< om naar het begin van dit bestand te gaan.
|
|
182 Gebruik daarna C-v om hier weer terug te komen.
|
|
183
|
|
184 >> Type nu M-> om naar het eind van het bestand te springen.
|
|
185 Gebruik daarna M-v om hier weer terug te komen.
|
49600
|
186
|
52365
|
187 Als je toetsenbord pijltjestoetsen heeft kun je ook die gebruiken om de
|
25853
|
188 cursor te verplaatsen. We raden je aan om C-b, C-f, C-n en C-p op zijn
|
|
189 minst te leren, om drie redenen. Ten eerste werken ze op alle
|
|
190 toetsenborden, ook die zonder pijltjestoetsen. Ten tweede zul je merken
|
52365
|
191 dat, wanneer je eenmaal wat ervaring hebt opgedaan in het omgaan met
|
|
192 Emacs, het gebruik van deze CTRL tekens sneller gaat dan het werken met
|
|
193 pijltjestoetsen (omdat je handen in de typehouding kunnen blijven). Ten
|
|
194 derde, als je eenmaal gewend bent aan deze commando's met CTRL tekens,
|
|
195 kun je makkelijk andere geavanceerde cursorbewegingscommando's leren.
|
25853
|
196
|
|
197 De meeste Emacs commando's accepteren een numeriek argument. Voor de
|
|
198 meeste commando's is dit argument het aantal keren dat het commando
|
52365
|
199 herhaald moet worden. Je geeft dit numerieke argument aan, dat vooraf
|
|
200 gegaan wordt door het commando C-u, de cijfers van het getal te typen.
|
|
201 Als je toetsenbord een META (of EDIT of ALT) toets heeft, is er ook
|
|
202 een andere manier om het getal aan te geven: type de cijfers terwijl
|
|
203 je de META toets ingedrukt houdt. We raden je aan de C-u manier te
|
|
204 leren omdat die werkt op elk willekeurig toetsenbord.
|
25853
|
205
|
|
206 Bijvoorbeeld, C-u 8 C-f beweegt de cursor 8 plaatsen naar voren.
|
|
207
|
52365
|
208 >> Probeer eens om met C-n of C-p en 蜑n numeriek argument de cursor
|
|
209 met slechts een commando naar een regel in de buurt van deze zin te
|
|
210 bewegen.
|
25853
|
211
|
|
212 Voor de meeste commando's is het numerieke argument het aantal keren dat
|
|
213 het commando herhaald moet worden. Voor sommige commando's betekent het
|
|
214 echter iets anders, en C-v en M-v vallen hier ook onder. Met een numeriek
|
|
215 argument verschuiven deze commando's de tekst het aangegeven aantal regels
|
|
216 in plaats van (bijna) een heel scherm. Bijvoorbeeld, C-u 4 C-v verschuift
|
|
217 de tekst 4 regels.
|
|
218
|
|
219 >> Probeer nu C-u 8 C-v.
|
|
220
|
52365
|
221 Als het goed is is de tekst daarmee 8 regels opgeschoven. Als je weer
|
|
222 terug omlaag wil scrollen kun je een argument aan M-v geven.
|
25853
|
223
|
|
224 Als je een windowing systeem gebruikt, zoals X Windows, dan zou je een
|
|
225 lange rechthoek moeten zien aan de linkerkant van het Emacs window. Deze
|
|
226 rechthoek heet een scrollbar (misschien is `verschuifbalk' een goede
|
52365
|
227 vertaling). Je kunt de tekst scrollen door met de muis in de scrollbar te
|
25853
|
228 klikken.
|
|
229
|
|
230 >> Klik met de middelste muisknop bovenaan het donkere gebied in de
|
|
231 scrollbar. Dit zou de tekst moeten scrollen naar een positie die
|
|
232 afhankelijk is van hoe hoog of laag je klikt.
|
|
233
|
|
234 >> Beweeg de muis heen en weer terwijl je de middelste muisknop ingedrukt
|
52365
|
235 houdt. Je zult zien dat de tekst met de muis mee heen en weer scrollt.
|
25853
|
236
|
|
237
|
|
238 * ALS EMACS HANGT
|
|
239 -----------------
|
|
240
|
52365
|
241 Als Emacs niet meer op commando's reageert kun je haar veilig onderbreken
|
|
242 door C-g te typen. Je kunt C-g gebruiken om een commando te stoppen als
|
|
243 het te lang duurt om het uit te voeren.
|
25853
|
244
|
52365
|
245 Je kunt C-g ook gebruiken om een numeriek argument weg te gooien of
|
25853
|
246 om het begin van een commando dat je niet wilt afmaken te vergeten.
|
|
247
|
|
248 >> Type nu C-u 100 om een numeriek argument te maken met de waarde 100, en
|
|
249 type dan C-g. Type vervolgens C-f. Als het goed is is de cursor maar
|
52365
|
250 蜑n positie verplaatst, omdat je het argument weggegooid hebt met C-g.
|
25853
|
251
|
52365
|
252 Als je per ongeluk een <ESC> typt kun je dat ongedaan maken met het
|
|
253 commando C-g.
|
25853
|
254
|
|
255
|
|
256 * ONMOGELIJKE COMMANDO'S
|
|
257 ------------------------
|
|
258
|
|
259 Sommige Emacs commando's zijn onmogelijk gemaakt zodat beginnende
|
|
260 gebruikers ze niet per ongeluk kunnen uitvoeren.
|
|
261
|
52365
|
262 Als je 蜑n van de onmogelijke commando's intypt laat Emacs uitleg zien
|
25853
|
263 over het commando dat je gegeven hebt en vraagt of je het werkelijk uit
|
|
264 wilt voeren.
|
|
265
|
|
266 Wanneer je het commando echt wilt uitvoeren, type dan Spatie (de
|
|
267 spatiebalk) als antwoord op de vraag. Normaliter wil je het commando niet
|
|
268 uitvoeren en beantwoord je de vraag met "n" (van `no' of `nee').
|
|
269
|
44283
|
270 >> Type C-x C-l (een onmogelijk commando),
|
25853
|
271 en type dan n als antwoord op de vraag.
|
|
272
|
|
273
|
|
274 * VENSTERS
|
|
275 ----------
|
|
276
|
|
277 Emacs kan meerdere vensters laten zien, elk venster met zijn eigen tekst.
|
52365
|
278 We zullen later uitleggen hoe je met meerdere vensters om kunt gaan. Op
|
25853
|
279 dit moment willen we slechts uitleggen hoe je van extra vensters af kunt
|
52365
|
280 komen en terug kunt keren naar simpelweg editten met 1 venster. Het is
|
25853
|
281 eenvoudig:
|
|
282
|
|
283 C-x 1 een enkel venster (i.e. gooi alle andere vensters weg)
|
|
284
|
|
285 Het commando is Control-x gevolgd door het cijfer 1. C-x 1 vergroot het
|
|
286 venster waar de cursor in staat tot het hele scherm. Alle andere vensters
|
|
287 worden weggegooid.
|
|
288
|
|
289 >> Zet de cursor op deze regel en type C-u 0 C-l.
|
|
290 >> Type nu Control-h k Control-f.
|
|
291 Zie hoe dit venster kleiner wordt, terwijl een nieuw venster verschijnt
|
|
292 om de documentatie van het Control-f commando te laten zien.
|
|
293
|
|
294 >> Type nu C-x 1 en zie het documentatievenster verdwijnen.
|
|
295
|
|
296
|
|
297 * TOEVOEGEN EN WEGHALEN
|
|
298 -----------------------
|
|
299
|
|
300 Als je tekst toe wilt voegen type je die eenvoudigweg in. Tekens die je
|
52365
|
301 kunt zien, zoals A, 7, *, en dergelijke, worden door Emacs als tekst
|
|
302 ge�nterpreteerd en meteen aan de tekst. Type <Return> (de `volgende regel'
|
|
303 toets) om een Newline toe te voegen en dus een nieuwe regel te beginnen.
|
25853
|
304
|
54859
|
305 Je kunt het laatste teken dat je intypte weghalen door <Delback> te typen.
|
|
306 <Delback> is een toets op het toetsenbord--dezelfde toets die je normaal
|
|
307 gesproken gebruikt, buiten Emacs, om het laatst ingetypte teken te wissen.
|
|
308 Het is meestal een grote toets, een paar rijen boven de <Return> toets,
|
|
309 waar "Delete", "Del" of "Backspace" op staat.
|
25853
|
310
|
54859
|
311 Als er op die grote toets "Backspace" staat, dan is dat degene die je
|
|
312 gebruikt voor <Delback>. Er kan op een andere plaats ook nog een andere
|
|
313 toets zijn waarop "Delete" staat, maar dat is niet <Delback>.
|
|
314
|
|
315 In het algemeen haalt <Delback> het teken dat juist voor de cursorpositie
|
25853
|
316 staat weg.
|
|
317
|
|
318 >> Probeer dit nu: type een paar letters en haal ze weer weg door een paar
|
54859
|
319 keer op <Delback> te drukken. Maak je niet druk over het feit dat dit
|
52365
|
320 bestand verandert; je zult niets veranderen aan de originele versie van
|
|
321 deze uitleg. Je zit slechts je eigen kopie te wijzigen.
|
25853
|
322
|
52365
|
323 Als een regel tekst te lang wordt om de regel op het scherm te laten
|
25853
|
324 zien dan gaat de regel verder op een volgende schermregel. Een backslash
|
|
325 ("\") in de rechtermarge laat dan zien dat de regel op de volgende
|
|
326 schermregel verder gaat.
|
|
327
|
|
328 >> Voeg nu tekst toe totdat je de rechter kantlijn raakt, en blijf
|
52365
|
329 toevoegen. Je zult zien dat er een vervolgregel verschijnt.
|
25853
|
330
|
54859
|
331 >> Type weer enkele keren <Delback> om zoveel tekens weg te halen tot
|
52365
|
332 de regel weer op een schermregel past. De vervolgregel zal verdwijnen.
|
25853
|
333
|
52365
|
334 Je kunt een Newline weggooien als elk ander teken. Als je een Newline
|
25853
|
335 weggooit voeg je de twee regels waar de Newline tussen staat samen tot een
|
|
336 enkele regel. Als de regel die het resultaat is van deze operatie niet op
|
52365
|
337 een schermregel past zal hij getoond worden met een vervolgregel.
|
25853
|
338
|
54859
|
339 >> Beweeg de cursor naar het begin van een regel en type <Delback>. Dit
|
25853
|
340 voegt de huidige en vorige regel samen.
|
|
341
|
|
342 >> Type <Return> om de Newline die je net weggooide weer toe te voegen.
|
|
343
|
|
344 Je herinnert je dat je bij de meeste Emacs commando's het aantal keren dat
|
52365
|
345 iets herhaald moet worden, op kunt geven. Dit geldt ook voor gewone tekens.
|
25853
|
346 Als je een gewoon teken herhaalt wordt dat teken herhaaldelijk toegevoegd.
|
|
347
|
|
348 >> Probeer dat nu: type C-u 8 * om ******** toe te voegen.
|
|
349
|
|
350 Je hebt nu de basismanier geleerd om iets in Emacs te typen en fouten te
|
52365
|
351 corrigeren. Je kunt tekst ook per woord of regel weggooien. Hier volgt
|
25853
|
352 een samenvatting van de commando's om tekst te verwijderen:
|
|
353
|
54859
|
354 <Delback> haal het teken weg dat voor de cursor staat
|
52365
|
355 C-d haal het teken weg dat achter de cursor staat
|
25853
|
356
|
54859
|
357 M-<Delback> gooi het woord weg dat voor de cursor staat
|
25853
|
358 M-d gooi het woord weg dat achter de cursor staat
|
|
359
|
|
360 C-k gooi alles weg van de cursor tot het eind van de regel
|
|
361 M-k gooi alles weg van de cursor tot het eind van de zin
|
|
362
|
54859
|
363 Merk op dat <Delback> en C-d met M-<Delback> en M-d de analogie die begon
|
25853
|
364 met C-f en M-f verder trekken (waarbij we voor het gemak even vergeten dat
|
54859
|
365 <Delback> niet echt een control teken is). C-k en M-k lijken enigzins op
|
25853
|
366 C-e en M-e in hun relatie tot regels en zinnen.
|
|
367
|
|
368 Als je meer dan een enkel teken tegelijk weghaalt bewaart Emacs de tekst
|
52365
|
369 die je weggooit zodat je hem weer terug kunt halen. Weggegooide tekst
|
|
370 terughalen heet "yanken". Je kunt weggegooide tekst terugbrengen op de
|
|
371 plaats waar je hem hebt weggegooid of op een andere plaats in de tekst.
|
|
372 Je kunt ook meerdere keren yanken om er meedere kopie�n van te maken. Het
|
25853
|
373 yank-commando is C-y.
|
|
374
|
|
375 Merk op dat er een verschil is tussen het weghalen en weggooien van iets:
|
52365
|
376 iets dat je hebt weggooid kun je terugbrengen, maar iets dat je hebt
|
|
377 weggehaald niet. (In het Engels is het verschil tussen `killing' en
|
|
378 `deleting' duidelijker dan tussen de Nederlandse vertaling `weggooien' en
|
25853
|
379 `weghalen'.) In het algemeen geldt dat de commando's die meer tekst dan
|
52365
|
380 een enkel teken, Newline of spatie verwijderen deze tekst bewaren zodat die
|
25853
|
381 geyankt kan worden, terwijl dat niet geldt voor commando's die slechts een
|
|
382 enkel teken weghalen.
|
|
383
|
52365
|
384 >> Zet de cursor op het begin van een regel die niet leeg is.
|
|
385 Type C-k om de tekst op die regel weg te gooien.
|
25853
|
386 >> Type C-k een tweede keer. Nu gooit dit commando het Newline teken
|
52365
|
387 weg.
|
25853
|
388
|
52365
|
389 Merk op hoe een enkel C-k commando de inhoud van een regel weggooit, een
|
|
390 tweede C-k commando de regel zelf zodat alle volgende regels een regel
|
|
391 omhoog komen. Het numerieke argument is voor C-k bijzonder: het aangegeven
|
|
392 aantal regels zal worden weggegooid, inclusief de inhoud. Dit is meer dan
|
|
393 simpelweg herhaling: C-u 2 C-k gooit twee regels weg, terwijl tweemaal
|
|
394 C-k typen dat niet doet.
|
25853
|
395
|
|
396 Om de laatst weggegooide tekst terug te halen naar de plaats waar de
|
|
397 cursor nu op staat (te yanken), type C-y.
|
|
398
|
|
399 >> Probeer het nu: type C-y om de tekst te yanken.
|
|
400
|
|
401 Het is alsof je met C-y iets uit de prullenbak haalt wat je net had
|
|
402 weggegooid. Merk op dat verschillende C-k's achter elkaar alle regels
|
|
403 die weggegooid worden bij elkaar bewaart zodat een enkele C-y die regels
|
|
404 in een keer terugbrengt.
|
|
405
|
|
406 >> Probeer het nu: type C-k een paar keer.
|
|
407
|
|
408 Om de weggegooide tekst terug te halen:
|
|
409
|
52365
|
410 >> Type C-y. Beweeg de cursor enkele regels naar beneden en type weer C-y.
|
|
411 Je ziet nu hoe je tekst kunt kopi�ren.
|
25853
|
412
|
52365
|
413 Wat nu te doen als je tekst terug wilt brengen, maar je hebt intussen al
|
|
414 iets anders weggegooid? C-y zou datgene terugbrengen wat je het
|
25853
|
415 recentst hebt weggegooid. Gelukkig is de voorgaande tekst niet verloren
|
|
416 gegaan. Je kunt die tekst terughalen met M-y. Nadat je C-y hebt getypt
|
|
417 om de recentst weggegooide tekst terug te halen, vervangt M-y die tekst
|
|
418 met de tekst die je daarvoor had weggegooid. Je kunt M-y herhalen om
|
52365
|
419 tekst terug te halen die je reeds langer geleden hebt weggegooid. Als
|
|
420 je de tekst te pakken hebt die je zocht hoef je niets te doen om die
|
|
421 daar te houden. Je kunt gewoon verder werken en de teruggehaalde tekst
|
|
422 met rust laten.
|
25853
|
423
|
|
424 Als je M-y vaak genoeg typt kom je terug waar je begon, bij de recentst
|
|
425 weggegooide tekst.
|
|
426
|
|
427 >> Gooi een regel weg, beweeg de cursor wat, en gooi nog een regel weg.
|
|
428 Type C-y om de tweede regel die je weggooide terug te halen.
|
|
429 Type nog een M-y en die regel wordt vervangen door de eerste regel
|
|
430 die je weggooide.
|
52365
|
431 Type nog enkele keren M-y en zie wat er langs komt. Herhaal dit tot de
|
25853
|
432 tweede regel weer langs komt, en dan nog een paar keer.
|
52365
|
433 Je kunt ook experimenteren met positieve en negatieve argumenten aan
|
25853
|
434 M-y.
|
|
435
|
|
436
|
|
437 * HERSTELLEN
|
|
438 ------------
|
|
439
|
52365
|
440 Als je de tekst veranderd hebt en als je daar toch niet tevreden mee bent,
|
|
441 dan kun je de verandering ongedaan maken met het herstel commando, C-x u.
|
25853
|
442
|
|
443 Normaal gesproken herstelt C-x u de veranderingen die het gevolg zijn van
|
|
444 een enkel commando; door herhaaldelijk C-x u te typen, worden steeds
|
|
445 eerdere commando's hersteld.
|
|
446
|
|
447 Er zijn echter twee uitzonderingen: commando's die de tekst niet wijzigen,
|
|
448 zoals cursorbewegingen, worden overgeslagen, en commando's die simpelweg
|
|
449 de ingetypte letter aan de tekst toevoegen worden meestal gegroepeerd
|
52365
|
450 in groepjes van maximaal 20 tekens, zodat je minder vaak het commando
|
|
451 C-x u hoeft te typen om het toevoegen van tekst te herstellen.
|
25853
|
452
|
52365
|
453 >> Gooi deze regel weg met C-k; met C-x u zou hij weer moeten verschijnen.
|
25853
|
454
|
|
455 C-_ is een alternatief voor C-x u. Het levert exact hetzelfde resultaat
|
52365
|
456 op, maar het is makkelijker om dat een paar keer achter elkaar te typen.
|
|
457 Een nadeel van C-_ is dat op sommige toetsenborden het intypen ervan
|
|
458 niet triviaal is. Dat is ook de reden voor het alternatief, C-x u. Op
|
|
459 sommige terminals kun je C-_ typen door te doen alsof je C-/ typt.
|
25853
|
460
|
|
461 Een numeriek argument aan C-_ of C-x u duidt het aantal herhalingen aan.
|
|
462
|
|
463
|
|
464 * BESTANDEN
|
|
465 -----------
|
|
466
|
|
467 Om een tekst die je gemaakt of veranderd hebt op te slaan moet je de
|
52365
|
468 tekst in een bestand bewaren (`to save a file' in het Engels). Als je
|
25853
|
469 dat niet doet ben je die veranderingen kwijt op het moment dat je uit
|
52365
|
470 Emacs gaat. Je kunt een bestand veranderen door het bestand te `bezoeken'.
|
|
471 (Ook wel `vinden'; `finding' of `visiting' in het Engels.)
|
25853
|
472
|
|
473 Het bezoeken van een bestand betekent dat je de inhoud van dat bestand
|
|
474 in Emacs ziet. Het lijkt er dan op alsof je het bestand aan het
|
|
475 veranderen bent. Echter, deze veranderingen zijn slechts tijdelijk
|
52365
|
476 zolang je het bestand niet bewaart. Op deze manier kun je nooit per
|
25853
|
477 ongeluk een half gewijzigd bestand op het systeem achterlaten. Zelfs
|
|
478 als je het bestand bewaart, zorgt Emacs ervoor dat het originele
|
|
479 bestand onder een gewijzigde naam nog steeds beschikbaar is, voor het
|
|
480 geval je later besluit dat de veranderingen toch niet zo'n goed plan
|
|
481 waren.
|
|
482
|
|
483 In de buurt van de onderkant van het scherm zie je een regel die begint en
|
|
484 eindigt met streepjes, met aan het begin "--:-- TUTORIAL.nl" of iets
|
|
485 dergelijks. Dit deel van het scherm laat normaal de naam van het bestand
|
|
486 zien dat je op dat moment bezoekt. Op dit moment bezoek je een bestand
|
52365
|
487 dat "TUTORIAL.nl" heet; het is je eigen kopie van de Nederlandstalige
|
|
488 Emacs uitleg (`tutorial' in het Engels). Als je in Emacs een bestand
|
25853
|
489 bezoekt dan staat de naam van het bestand altijd op deze plaats.
|
|
490
|
52365
|
491 De commando's om een bestand te bezoeken of te bewaren zijn anders dan de
|
25853
|
492 commando's die je tot nu toe geleerd hebt; ze bestaan namelijk uit twee
|
|
493 tekens. Beide commando's beginnen met het teken Control-x. Er zijn een
|
|
494 heleboel commando's die met Control-x beginnen. Veel van die commando's
|
|
495 hebben te maken met bestanden, buffers, en daaraan gerelateerde zaken.
|
|
496 Dergelijke commando's bestaan uit twee, drie of vier tekens.
|
|
497
|
|
498 Nog iets bijzonders aan het commando om een bestand te bezoeken is dat
|
|
499 je aan moet geven welk bestand je wilt. Dit heet dat het commando "een
|
|
500 argument van de gebruiker vraagt"; in dit geval de naam van het bestand.
|
|
501 Nadat je het commando
|
|
502
|
|
503 C-x C-f bezoek bestand (met de f van `find file')
|
|
504
|
|
505 hebt getypt vraagt Emacs om de naam van het bestand. De naam die je
|
|
506 intypt verschijnt op de onderste regel van het scherm. Wanneer die regel
|
52365
|
507 voor dit soort invoer gebruikt wordt, heet ze de minibuffer. Je kunt de
|
25853
|
508 gebruikelijke Emacs commando's gebruiken om de filename in te typen.
|
|
509
|
|
510 Tijdens het invoeren van de naam van het bestand (of willekeurig wat
|
52365
|
511 voor minibuffer invoer) kun je het commando afbreken met C-g.
|
25853
|
512
|
52365
|
513 >> Type C-x C-f gevolgd door C-g. Dit commando breekt de minibuffer af en
|
25853
|
514 ook het C-x C-f commando dat van de minibuffer gebruik maakte.
|
|
515 Netto resultaat is dat je geen bestand bezoekt.
|
|
516
|
|
517 Als je de naam van een bestand hebt ingevoerd, type dan <Return> om het
|
52365
|
518 af te sluiten. Hierna gaat het C-x C-f commando aan het werk en haalt
|
|
519 het bestand op dat je aangegeven hebt. Als het C-x C-f commando daarmee
|
|
520 klaar is,verdwijnt de minibuffer.
|
25853
|
521
|
52365
|
522 Na korte tijd verschijnt de inhoud van het bestand op het scherm en kun
|
25853
|
523 je de inhoud wijzigen. Als je de wijzigingen op wilt slaan, type dan het
|
|
524 commando
|
|
525
|
|
526 C-x C-s bewaar bestand (met de s van `save file')
|
|
527
|
52365
|
528 Dit commando bewaart de tekst zoals Emacs die nu heeft in het bestand.
|
|
529 De eerstekeer dat je dit doet bewaart Emacs het originele bestand onder een
|
|
530 andere naam zodat het nog niet verloren is. De nieuwe naam bestaat uit de
|
|
531 oude naam gevolgd door een "~".
|
25853
|
532
|
|
533 Als Emacs klaar is het bestand te bewaren laat ze de naam van het bestand
|
|
534 zien. Het is een goede gewoonte een bestand redelijk vaak te bewaren
|
|
535 zodat er niet teveel werk verloren gaat als het systeem hangt of crasht.
|
|
536
|
52365
|
537 >> Type C-x C-s, om je kopie van deze uitleg te bewaren. Als het goed is
|
25853
|
538 verschijnt "Wrote ...TUTORIAL" op de onderste schermregel.
|
|
539
|
|
540 OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-x C-s
|
|
541 typt, en daarna ook niets meer. Dit komt door een eigenschap van de
|
|
542 machine waarop je werkt die te maken heeft met `flow control'. Met C-s
|
|
543 stopt de `flow' en komt niets meer van wat je typt bij Emacs terecht. Om
|
|
544 deze situatie te herstellen, type C-q. Lees daarna de "Spontaneous Entry
|
|
545 to Incremental Search" sectie in het Emacs handboek over hoe om te gaan
|
|
546 met deze situatie.
|
|
547
|
52365
|
548 Je kunt een bestaand bestand bezoeken, om het te bekijken of het te
|
|
549 wijzigen. Je kunt ook een bestand bezoeken dat nog niet bestaat. Dit is
|
|
550 d� manier om met Emacs een nieuw bestand te maken: bezoek het bestand, dat
|
25853
|
551 initieel leeg zal zijn, en voeg tekst toe. Zodra je de tekst bewaart
|
52365
|
552 wordt het bestand werkelijk gecre�erd, met de tekst als inhoud. Vanaf dat
|
25853
|
553 moment ben je dus bezig met een bestaand bestand.
|
|
554
|
|
555
|
|
556 * BUFFERS
|
|
557 ---------
|
|
558
|
|
559 Als je een tweede bestand bezoekt met C-x C-f blijft het eerste bestand
|
52365
|
560 gewoon in Emacs. Je kunt naar dat bestand terug door het gewoon nog een
|
|
561 keer te bezoeken met C-x C-f. Op deze manier kun je een behoorlijk aantal
|
25853
|
562 bestanden in Emacs krijgen.
|
|
563
|
52365
|
564 >> Cre�er een bestand dat "foo" heet door te typen: C-f C-f foo
|
|
565 <Return>. Voeg hieraan wat tekst toe en bewaar "foo"
|
25853
|
566 door C-x C-s te typen. Type hierna C-x C-f TUTORIAL <Return> om
|
|
567 weer hier, in de uitleg, terug te komen.
|
|
568
|
|
569 Emacs bewaart intern de tekst van elk bestand in een ding dat een "buffer"
|
|
570 genoemd wordt. Als je een bestand bezoekt wordt er een nieuwe buffer
|
|
571 gemaakt. Om een lijst van de huidige buffers te zien, type
|
|
572
|
|
573 C-x C-b laat de bufferlijst zien
|
|
574
|
|
575 >> Probeer C-x C-b nu.
|
|
576
|
|
577 Zie dat elke buffer een naam heeft en mogelijk ook een bestandsnaam; dit
|
|
578 is de naam van het bestand waarmee de buffer overeenkomt. Sommige buffers
|
|
579 hebben niets met een bestand te maken. Bijvoorbeeld, de buffer die
|
|
580 "*Buffer List*" heet heeft geen bestand. Die buffer is de buffer die de
|
|
581 lijst bevat die door C-x C-b gemaakt wordt. ALLE tekst die je in een
|
|
582 Emacs venster ziet is altijd onderdeel van een of andere buffer.
|
|
583
|
|
584 >> Type C-x 1 om de bufferlijst te verwijderen.
|
|
585
|
|
586 Als je de tekst van het ene bestand verandert en dan een ander bestand
|
|
587 bezoekt dan wordt het eerste bestand niet bewaard. De wijzigingen blijven
|
52365
|
588 in Emacs, in de buffer die bij het bestand hoort. Het cre�ren of
|
25853
|
589 modificeren van de buffer van het tweede bestand heeft geen effect op de
|
|
590 eerste buffer. Dit is erg nuttig, maar betekent ook dat er een eenvoudige
|
|
591 manier nodig is om het eerste bestand te bewaren. Het zou erg vervelend
|
|
592 zijn om er eerst naar terug te moeten gaan met C-x C-f om het dan te
|
52365
|
593 kunnen bewaren met C-x C-s. Dus hebben we het commando:
|
25853
|
594
|
52365
|
595 C-x s bewaar een paar buffers
|
25853
|
596
|
|
597 C-x s vraagt voor elke buffer die veranderingen heeft die nog niet
|
|
598 opgeslagen zijn, of je de buffer wilt bewaren.
|
|
599
|
52365
|
600 >> Voeg wat tekst toe en type C-x s.
|
25853
|
601 Emacs vraagt nu of je de buffer die TUTORIAL.nl heet wilt bewaren.
|
52365
|
602 Beantwoord deze vraag positief door een "y" in te typen (de y van
|
|
603 "yes", Engels voor "ja").
|
25853
|
604
|
|
605
|
|
606 * UITGEBREIDE COMMANDO'S
|
|
607 ------------------------
|
|
608
|
|
609 Er zijn veel meer Emacs commando's dan er op de toetsen van het
|
|
610 toetsenbord passen, zelfs als we hun aantal kunnen vergroten door de
|
|
611 control of meta toets te gebruiken. Emacs lost dit probleem op met het X
|
|
612 commando (met de X van eXtensie of uitbreiding). Het X commando komt in
|
52365
|
613 twee smaken voor:
|
25853
|
614
|
|
615 C-x teken eXtensie; wordt gevolgd door een teken
|
|
616 M-x genaamd commando eXtensie; wordt gevolgd door een naam.
|
|
617
|
|
618 Deze commando's zijn in het algemeen nuttig, maar worden minder gebruikt
|
|
619 dan de commando's die tot nu toe uitgelegd zijn. Je hebt al twee van deze
|
|
620 commando's gezien: C-x C-f om een bestand te bezoeken, en C-x C-s om het
|
|
621 te bewaren. Een ander voorbeeld is het commando om Emacs te verlaten: dit
|
|
622 is C-x C-c. (Maak je geen zorgen over het verloren gaan van veranderingen
|
|
623 die niet bewaard zijn; C-x C-c vraagt of je veranderde buffers wilt
|
|
624 bewaren voordat Emacs daadwerkelijk eindigt.)
|
|
625
|
|
626 C-z is het commando om Emacs *tijdelijk* te verlaten, zodat je daarna weer
|
52365
|
627 terug kunt keren in dezelfde Emacs sessie.
|
25853
|
628
|
|
629 Op systemen die deze mogelijkheid bieden, zet C-z Emacs stil: je komt weer
|
52365
|
630 terug in de shell, maar Emacs is nog aanwezig. In de meeste shells kun je
|
25853
|
631 Emacs weer activeren met het "fg" commando, of met "%emacs".
|
|
632
|
|
633 Op systemen die niet de mogelijkheid bieden om programma's stil te zetten
|
52365
|
634 cre�ert C-z een subshell onder Emacs om je zo in de gelegenheid te
|
25853
|
635 stellen andere programma's uit te voeren en daarna weer in Emacs terug te
|
|
636 keren; Emacs wordt dus niet werkelijk verlaten. In dit geval is het
|
|
637 shellcommando "exit" de normale manier om de subshell te verlaten en in
|
|
638 Emacs terug te keren.
|
|
639
|
|
640 Het moment om C-x C-c te gebruiken is wanneer je uit gaat loggen. Het is
|
52365
|
641 ook het juiste commando om Emacs te be�indigen wanneer Emacs opgestart
|
25853
|
642 was door een mail programma of iets dergelijks, aangezien die misschien
|
|
643 niet met een stilgezette Emacs om kunnen gaan. Normaal gezien is het
|
|
644 echter beter Emacs stil te zetten met C-z dan om Emacs te verlaten,
|
|
645 behalve als je uit wilt loggen natuurlijk.
|
|
646
|
|
647 Er bestaan vele C-x commando's. Hier is een lijst van degene die je nu al
|
|
648 kent:
|
|
649
|
|
650 C-x C-f bezoek bestand
|
|
651 C-x C-s bewaar bestand
|
|
652 C-x C-b laat bufferlijst zien
|
|
653 C-x C-c verlaat Emacs
|
|
654 C-x u herstel
|
|
655
|
52365
|
656 Commando's waaraan een uitgebreid commando wordt toegevoegd, worden nog
|
|
657 minder vaak gebruikt, of worden alleen onder bepaalde omstandigheden gebruikt.
|
|
658 Een voorbeeld is het commando replace-string, dat in de hele tekst een string
|
|
659 vervangt door een andere string (`to replace' betekent `vervangen').
|
|
660 Als je M-x typt echoot Emacs onderaan het scherm `M-x' en moet je de naam van
|
|
661 het commando intypen, in dit geval "replace-string". Als je gewoon
|
|
662 "repl s<TAB>" typt maakt Emacs de naam zelf af. Be�indig het commando
|
|
663 met <Return>.
|
25853
|
664
|
|
665 Het replace-string commando heeft twee argumenten nodig: de string die
|
|
666 vervangen moet worden en de string waarmee die vervangen moet worden.
|
|
667 Je sluit elk argument af met <Return>.
|
|
668
|
|
669 >> Plaats de cursor op de lege regel twee regels onder deze.
|
|
670 Type dan M-x repl s<Return>gewijzigd<Return>veranderd<Return>.
|
|
671
|
52365
|
672 Zie hoe deze regel daardoor gewijzigd is. Je hebt elke keer dat het woord
|
|
673 "g-e-w-i-j-z-i-g-d" voor kwam, vervangen door "veranderd"; beginnend op
|
25853
|
674 de plek waar de cursor staat.
|
|
675
|
|
676
|
|
677 * AUTOMATISCH BEWAREN
|
|
678 ---------------------
|
|
679
|
|
680 Als je een bestand veranderd hebt maar het nog niet bewaard hebt, zouden
|
52365
|
681 de veranderingen verloren kunnen gaan als het systeem zou hangen of
|
25853
|
682 herstarten. Om je hiertegen te beschermen bewaart Emacs om de zoveel tijd
|
|
683 de veranderde tekst automatisch. De naam van het bestand waarin de tekst
|
|
684 automatisch bewaard wordt begint en eindigt met een #. Bijvoorbeeld, als
|
|
685 je het bestand "hello.c" aan het bewerken bent dan wordt de tekst
|
|
686 automatisch bewaard in een bestand dat "#hello.c#" heet. Zodra je het
|
|
687 bestand werkelijk bewaart, wordt het automatisch bewaarde bestand weer
|
|
688 weggegooid.
|
|
689
|
52365
|
690 Als de computer crasht kun je de automatisch bewaarde tekst terugkrijgen
|
|
691 door de file normaal te bezoeken (de originele file, niet de automatisch
|
25853
|
692 bewaarde), gevolgd door M-x recover file<Return>. Als Emacs vraagt om
|
52365
|
693 bevestiging, antwoord dan:"yes<Return>", en de automatisch bewaarde
|
25853
|
694 informatie wordt teruggehaald.
|
|
695
|
|
696
|
|
697 * ECHO GEBIED
|
|
698 -------------
|
|
699
|
|
700 Als je een commando langzaam intypt echoot Emacs de tekens aan de
|
|
701 onderkant van het scherm, in een deel dat het "echo gebied" genoemd wordt.
|
52365
|
702 Dit gebied omvat de onderste regel van het scherm.
|
25853
|
703
|
|
704
|
|
705 * MODE-REGEL
|
|
706 ------------
|
|
707
|
|
708 De regel direct boven het echo gebied heet de "mode-regel". De mode-regel
|
52365
|
709 ziet er ongeveer zo uit:
|
25853
|
710
|
|
711 --**-Emacs: TUTORIAL.nl (Fundamental)--68%------------------------
|
|
712
|
|
713 Deze regel geeft interessante informatie over Emacs en de tekst die
|
|
714 je aan het bewerken bent.
|
|
715
|
|
716 Je weet al wat de bestandsnaam betekent: het is de naam van het bestand
|
|
717 dat je bezoekt. -NN%-- geeft je huidige positie in de tekst aan: NN
|
|
718 procent van de tekst bevindt zich boven het scherm. Als het bestand vanaf
|
|
719 het begin op het scherm staat, staat er --Top-- in plaats van --00%--.
|
|
720 Als het laatste stuk tekst op het scherm staat, zal er --Bot-- staan (van
|
52365
|
721 `bottom', `onderkant' in het Nederlands). Als de tekst zo klein is dat die
|
25853
|
722 volledig op het scherm past staat --All-- in de mode-regel.
|
|
723
|
|
724 De sterretjes aan het begin betekenen dat je de tekst gemodificeerd hebt.
|
|
725 Direct na het bezoeken of bewaren staan er gewoon streepjes.
|
|
726
|
|
727 In de mode-regel staat tussen haakjes in welke mode je aan het werken
|
|
728 bent. Tenzij een andere mode gewenst is, zit je in de "Fundamental" mode
|
52365
|
729 zoals nu (`fundamental' is `basis' in het Nederlands). Een dergelijke
|
|
730 mode heet een hoofdmode (`major mode' in het Engels).
|
25853
|
731
|
52365
|
732 Emacs heeft verschillende hoofdmodes. Sommige daarvan zijn bedoeld voor
|
25853
|
733 het bewerken van verschillende talen of soorten tekst, zoals bijvoorbeeld
|
|
734 Lisp mode, Text mode, etc. Op elk moment is er altijd precies een mode
|
|
735 actief, en de naam daarvan staat in de mode-regel, op de plaats waar nu
|
|
736 "Fundamental" staat.
|
|
737
|
52365
|
738 Het komt voor dat sommige commado's zich in verschillende modes anders
|
|
739 gedragen. Zo bestaat er een commando om een commentaar in een programma te
|
|
740 typen, en aangezien elke programmeertaal een ander idee heeft over hoe
|
|
741 commentaar eruit moet zien, moet elke hoofdmode op een andere manier het
|
|
742 commentaar beginnen. Elke hoofdmode is de naam van een uitgebreid commando,
|
|
743 en met dat commando schakel je om naar die hoofdmode. Zo is bijvoorbeeld
|
25853
|
744 M-x fundamental-mode het commando om naar de basismode om te schakelen.
|
|
745
|
52365
|
746 Als je Nederlandse of Engelse tekst wil gaan bewerken, zoals bijvoorbeeld
|
|
747 dit bestand, kun je beter "text mode" gebruiken, de mode om tekst in een
|
25853
|
748 gewone taal te bewerken:
|
|
749
|
|
750 >> Type M-x text-mode<Return>.
|
|
751
|
|
752 Wees gerust; geen van de commando's die je geleerd hebt zorgen voor
|
52365
|
753 grondige veranderingen in Emacs. Een van de dingen die je kunt merken is
|
|
754 bijvoorbeeld dat M-f en M-b nu apostrofs als onderdeel van een woord
|
25853
|
755 beschouwen. In de vorige, Fundamental, mode behandelen M-f en M-b de
|
52365
|
756 apostrof als ruimte tussen twee woorden.
|
25853
|
757
|
|
758 Het is gebruikelijk dat hoofdmodes dergelijke subtiele verschillen hebben.
|
|
759 De meeste commando's doen dus min of meer hetzelfde in elke hoofdmode.
|
|
760
|
52365
|
761 Met het commando C-h m kun je de documentatie over de huidige hoofdmode
|
25853
|
762 lezen.
|
|
763
|
|
764 >> Gebruik C-u C-v een paar keer om deze zin in de buurt van de bovenkant
|
|
765 van het scherm te krijgen.
|
|
766 >> Type C-h m om te zien hoe Text mode verschilt van Fundamental mode.
|
|
767 >> Type C-x 1 om de documentatie van het scherm te verwijderen.
|
|
768
|
|
769 Hoofdmodes heten hoofdmodes omdat er ook bijmodes zijn. Bijmodes zijn
|
|
770 geen alternatieven voor hoofdmodes; het zijn slechts kleine modificaties
|
|
771 daarvan. Elke bijmode kan aan- of uitgezet worden, onafhankelijk van
|
52365
|
772 andere bijmodes en onafhankelijk van de hoofdmode. Je kunt dus nul, een,
|
25853
|
773 of willekeurig veel minor modes gebruiken.
|
|
774
|
|
775 Een nuttige bijmode voor het bewerken van tekst in een natuurlijke taal,
|
52365
|
776 zoals Nederlands, is Auto Fill mode (`auto fill' betekent automatisch
|
25853
|
777 uitvullen). Wanneer deze mode aanstaat breekt Emacs automatisch een regel
|
|
778 tussen twee woorden af als de regel anders te lang zou worden.
|
|
779
|
52365
|
780 Je kunt Auto Fill mode aanzetten met M-x auto-fill-mode<Return>. Als deze
|
|
781 mode al aanstaat, kun je hem uitzetten met M-x auto-fill-mode<Return>.
|
25853
|
782 Als de mode uitstaat zet dit commando de mode aan; als ze aanstaat zet dit
|
|
783 commando de mode uit. Het commando zet de mode steeds aan en uit zet (`to
|
52365
|
784 toggle' in het Engels).
|
25853
|
785
|
|
786 >> Type nu M-x auto-fill-mode<Return>. Type nu vele malen asdf op een
|
52365
|
787 regel zodat je kunt zien dat de regel in twee�n gesplitst wordt. Er
|
25853
|
788 moeten wel spaties tussen de woorden staan, omdat de Auto Fill mode
|
52365
|
789 alleen op spaties de regel afbreekt.
|
25853
|
790
|
52365
|
791 De rechter kantlijn staat meestal op 70 tekens, maar die kun je veranderen
|
25853
|
792 met het C-x f commando. Dit commando accepteert een numeriek argument
|
52365
|
793 om de gewenste kantlijn te verkrijgen.
|
25853
|
794
|
|
795 >> Type C-x f met 20 als argument (C-u 20 C-x f).
|
|
796 Type wat tekst en zie dat Emacs de regels afbreekt bij 20 tekens.
|
52365
|
797 Zet de kantlijn nu terug op 70, dus met C-u 70 C-x f.
|
25853
|
798
|
|
799 Als je de tekst midden in een regel verandert vult Auto Fill mode
|
|
800 de regel niet opnieuw.
|
52365
|
801 Om een alinea opnieuw te vullen, type M-q (Meta-q) terwijl de
|
|
802 cursor in de alinea staat.
|
25853
|
803
|
52365
|
804 >> Plaats de cursor in de voorgaande alinea en type M-q.
|
25853
|
805
|
|
806
|
|
807 * ZOEKEN
|
|
808 --------
|
|
809
|
|
810 Emacs kan strings zoeken (een string is een rij tekens), zowel volgend op
|
|
811 de cursorpositie, als eraan voorafgaand. Het zoeken van een string
|
|
812 verplaatst de cursor naar de volgende plaats waar de gezochte string
|
|
813 voorkomt.
|
|
814
|
|
815 Het zoekcommando van Emacs is anders dan de zoekcommando's van de meeste
|
|
816 tekstverwerkers; het zoekt incrementeel. Dit betekent dat het zoeken
|
|
817 gebeurt tijdens het intypen van de gezochte string.
|
|
818
|
|
819 Het commando om vooruit zoeken te starten is C-s (met de `s' van `to
|
|
820 search', i.e. zoeken); C-r start het zoeken achteruit (met de `r' van
|
|
821 `reverse' of achteruit). WACHT nog even met ze te proberen.
|
|
822
|
|
823 Als je C-s typt verschijnt de string "I-search" in het echo gebied. Dit
|
|
824 betekent dat Emacs bezig is met een `incremental search' (incrementele
|
52365
|
825 zoekopdracht) en wacht op het intypen van de zoekstring. <RET> be�indigt
|
25853
|
826 het zoeken.
|
|
827
|
52365
|
828 >> Type nu C-s om het zoeken te starten. Type nu, LANGZAAM, 蜑n letter per
|
|
829 keer, het woord `cursor', met een pauze na elke letter zodat je kunt
|
25853
|
830 zien wat er met de cursor gebeurt. Je hebt nu eenmaal naar het woord
|
|
831 `cursor' gezocht.
|
52365
|
832 >> Type nogmaals C-s, om het volgende woord `cursor' te zoeken
|
54959
|
833 >> Type nu viermaal <Delback> en let op de cursorbewegingen.
|
52365
|
834 >> Type <RET> om het zoeken te be�indigen.
|
25853
|
835
|
|
836 Zag je wat er gebeurde? Tijdens incrementeel zoeken probeert Emacs naar
|
|
837 de eerste plek te gaan waar de string staat die je tot dan toe getypt
|
|
838 hebt. Om naar de volgende plek te gaan, type je C-s nog een keer. Als er
|
52365
|
839 geen volgende plek is gevonden piept Emacs en vertelt je dat de zoekopdracht
|
|
840 is be�indigd. (`failing' in het Engels); met C-g kun je het zoeken afbreken.
|
25853
|
841
|
54859
|
842 Als je tijdens incrementeel zoeken <Delback> typt, zul je zien dat het
|
25853
|
843 laatste teken dat je in de zoekstring typte weggehaald wordt en dat het
|
|
844 zoeken teruggaat naar de voorgaande plaats. Als je bijvoorbeeld begint
|
52365
|
845 met zoeken en je typt een "c" dan ga je naar de plaats waar de "c" het
|
|
846 eerst voorkomt. Type je vervolgens een "u" dan gaat de cursor naar de
|
54859
|
847 plaats waar de string "cu" het eerst voorkomt". Als je nu <Delback> typt, dan
|
52365
|
848 wordt de "u" van de zoekstring afgehaald en gaat de cursor terug naar de
|
|
849 plaats waar hij stond voordat je de "u" intypte, i.e. de plaats waar "c" het
|
|
850 eerst voorkomt.
|
25853
|
851
|
|
852 Als je tijdens een zoekoperatie een control- of meta-teken intypt dan
|
52365
|
853 wordt het zoeken be�indigd. Er zijn een paar uitzonderingen, namelijk
|
25853
|
854 tekens die tijdens zoeken een speciale betekenis hebben, zoals C-s en C-r.
|
|
855
|
52365
|
856 Met C-s begin je te zoeken naar de plaats waar de zoekstring voor het eerst
|
|
857 voorkomt NA de huidige cursorpositie. Als je iets wilt zoeken dat eerder in
|
|
858 de tekst moet voorkomen, gebruik dan C-r i.p.v. C-s. Alles wat we nu weten
|
|
859 over C-s geldt ook voor C-r, alleen de zoekrichting is omgedraaid.
|
25853
|
860
|
|
861
|
|
862 * MEERDERE VENSTERS
|
|
863 -------------------
|
|
864
|
|
865 Een van Emacs' aardige eigenschappen is dat je meerdere vensters op het
|
52365
|
866 scherm kunt laten zien.
|
25853
|
867
|
|
868 >> Zet de cursor op deze regel en type C-u 0 C-l.
|
|
869
|
|
870 >> Type C-x 2 om het scherm in twee vensters op te splitsen.
|
|
871 Beide vensters laten deze uitleg zien; de cursor blijft in het
|
|
872 bovenste venster.
|
|
873
|
|
874 >> Type C-M-v om de tekst in het onderste venster te verschuiven.
|
|
875 (Als je geen Meta toets hebt, type dan ESC C-v.)
|
|
876
|
52365
|
877 >> Type C-x o (met de `o' van `other'; `ander' in het Nederlands)
|
25853
|
878 om de cursor naar het andere venster te verplaatsen.
|
|
879
|
|
880 >> Verschuif de tekst in het onderste venster, m.b.v. C-v en M-v.
|
49600
|
881 Zorg ervoor dat je deze uitleg in het bovenste venster leest.
|
25853
|
882
|
|
883 >> Type weer C-x o om de cursor weer in het bovenste venster
|
|
884 te zetten. De cursor staat weer precies op de plaats waar
|
|
885 hij stond toen je het venster verliet.
|
|
886
|
52365
|
887 Je kunt C-x o blijven gebruiken om van venster naar venster te gaan. Elk
|
25853
|
888 venster heeft zijn eigen cursorpositie; de cursor is altijd maar zichtbaar
|
|
889 in een daarvan. Alle normale commando's hebben betrekking op het venster
|
52365
|
890 waarin de cursor staat. Dit venster is het `geselecteerde venster'
|
|
891 (`selected window' in het Engels).
|
25853
|
892
|
|
893 Het C-M-v commando is erg nuttig wanneer je tekst aan het bewerken bent in
|
|
894 het ene venster, terwijl je het andere venster als referentie gebruikt.
|
52365
|
895 Je kunt de cursor dan altijd in het venster houden waarin je bezig bent,
|
25853
|
896 terwijl je met C-M-v door de tekst in het andere venster loopt.
|
|
897
|
|
898 C-M-v is een voorbeeld van een CONTROL-META teken. Als je een echte META
|
52365
|
899 toets hebt kun je C-M-v intypen door zowel CTRL als META ingedrukt te
|
25853
|
900 houden terwijl je v typt. Het maakt niet uit in welke volgorde je de CTRL
|
52365
|
901 en META indrukt; het gaat erom welke toetsen ingedrukt zijn terwijl je typt.
|
25853
|
902
|
52365
|
903 Als je geen echte META toets hebt kun je ESC gebruiken; de volgorde maakt
|
25853
|
904 dan wel uit. Je moet dan ESC typen, gevolgd door CTRL-v; CTRL-ESC v zal
|
|
905 niet werken. Dit komt doordat ESC zelf een teken is, terwijl CTRL en META
|
|
906 dat niet zijn.
|
|
907
|
|
908 >> Type C-x 1 (in het bovenste venster) om het onderste venster te laten
|
|
909 verdwijnen.
|
|
910
|
|
911 (Als je C-x 1 typt in het onderste venster laat je het bovenste
|
|
912 verdwijnen. C-x 1 betekent zoveel als `ik wil maar 1 venster,
|
|
913 en wel dat venster waar de cursor nu in staat.')
|
|
914
|
|
915 Hier is nog een manier om twee venster te krijgen die elk een andere tekst
|
|
916 laten zien:
|
|
917
|
|
918 >> Type C-x 4 C-f gevolgd door de naam van een van je bestanden, gevolgd
|
|
919 door <Return>. Het opgegeven bestand zal in het onderste venster
|
|
920 verschijnen, en de cursor zal in dat venster staan.
|
|
921
|
|
922 >> Type C-x o om terug naar het bovenste venster te gaan, en C-x 1 om
|
|
923 het onderste venster te laten verdwijnen.
|
|
924
|
|
925
|
|
926 * RECURSIEVE BEWERKINGSNIVEAUS
|
|
927 ------------------------------
|
|
928
|
52365
|
929 Soms kom je in Emacs in een recursief bewerkingsniveau terecht (Engels:
|
25853
|
930 `recursive editing level'). Dit is te zien in de moderegel aan de rechte
|
52365
|
931 haken die om de haakjes van de naam van de hoofdmode staan. Dan staat er
|
25853
|
932 bijvoorbeeld [(Fundamental)] in plaats van (Fundamental).
|
|
933
|
|
934 Type ESC ESC ESC Om uit een recursief bewerkingsniveau te komen. Dit is
|
52365
|
935 een generiek `ontsnappingscommando'. Je kunt het ook gebruiken om extra
|
25853
|
936 vensters weg te gooien of om uit de minibuffer te komen.
|
|
937
|
|
938 >> Type M-x om in een minibuffer te komen, en type dan ESC ESC ESC
|
|
939 om er weer uit te komen.
|
|
940
|
|
941 C-g is niet bruikbaar om uit een recursief bewerkingsniveau te komen. De
|
|
942 reden hiervoor is dat C-g gebruikt wordt om commando's af te breken BINNEN
|
|
943 het recursieve bewerkingsniveau.
|
|
944
|
|
945
|
|
946 * MEER INFORMATIE
|
|
947 -----------------
|
|
948
|
|
949 We hebben geprobeerd je met deze uitleg precies genoeg informatie te geven
|
|
950 om met Emacs te beginnen. De mogelijkheden van Emacs zijn zo legio dat
|
|
951 het onmogelijk is nu alles uit te leggen. Emacs heeft zoveel nuttige
|
|
952 mogelijkheden dat je er meer over zou kunnen willen leren. Emacs heeft
|
|
953 commando's om documentatie te laten zien over Emacs commando's. Deze
|
|
954 `helpcommando's' beginnen allemaal met C-h: `het Hulpteken'.
|
|
955
|
|
956 Om hulp te krijgen, type C-h, gevolgd door een teken om aan te duiden
|
|
957 welke hulp je wilt. Als je het echt niet meer weet, type C-h ? en Emacs
|
|
958 vertelt welke hulp het allemaal te bieden heeft. Als je C-h hebt getypt
|
|
959 maar van gedachten veranderd bent, type je gewoon C-g om het af te breken.
|
|
960
|
|
961 (Op sommige computers is de betekenis van C-h veranderd. Dat is een
|
|
962 slecht plan, zeker als die verandering op alle gebruikers invloed heeft,
|
|
963 en is dus een geldige reden om je beklag te doen bij de systeembeheerder
|
|
964 of helpdesk. Als C-h intussen niet een bericht onderaan het scherm laat
|
|
965 zien over mogelijke hulp, probeer dan de F1 toets (functietoets 1) of
|
|
966 gebruik M-x help RET.)
|
|
967
|
|
968 De eenvoudigste hulp is C-h c. Type C-h, het teken `c' en een teken of
|
|
969 uitgebreid commando, en Emacs laat een zeer korte beschrijving van het
|
|
970 commando zien.
|
|
971
|
|
972 >> Type C-h c Control-p.
|
|
973 De beschrijving die getoond wordt zou zoiets moeten zijn als
|
|
974
|
|
975 C-p runs the command previous-line
|
|
976
|
52365
|
977 (Nederlands: C-p voert het commando previous-line uit.)
|
25853
|
978
|
|
979 Dit commando vertelt je `de naam van de functie'. Functies worden vooral
|
|
980 gebruikt om Emacs uit te breiden of aan de wensen van de gebruiker aan te
|
|
981 passen. Aangezien functienamen gekozen zijn om aan te geven wat de
|
|
982 functie doet, zijn ze ook geschikt als erg korte documentatie; genoeg om
|
|
983 je te herinneren aan wat de commando's die je al geleerd hebt betekenen.
|
|
984
|
|
985 Uitgebreide commando's zoals C-x C-s en (als je geen META, EDIT or ALT
|
|
986 toets hebt) <ESC> v kunnen ook getypt worden na C-h c.
|
|
987
|
|
988 Om meer informatie over een commando te krijgen, type C-h k in plaats van
|
|
989 C-h c.
|
|
990
|
|
991 >> Type C-h k Control-p.
|
|
992
|
|
993 Dit laat de documentatie van de functie zien, inclusief de naam van de
|
|
994 functies, in een apart venster. Als je klaar bent met lezen, type C-x 1
|
|
995 om van dat venster af te komen. Je hoeft dat natuurlijk niet meteen te
|
52365
|
996 doen. Je kunt ook eerst wat anders doen voordat je C-x 1 typt.
|
25853
|
997
|
|
998 Hier zijn nog wat nuttige mogelijkheden van C-h:
|
|
999
|
|
1000 C-h f Beschrijf een functie. Je moet de naam van de functie
|
|
1001 intypen.
|
|
1002
|
|
1003 >> Type C-h f previous-line<Return>
|
|
1004 Dit laat alle informatie zien die Emacs heeft over de functie die het
|
|
1005 C-p commando implementeert.
|
|
1006
|
|
1007 C-h a Commando Apropos. Type een woord in en Emacs zal een
|
|
1008 lijst van alle commando's laten zien waarin dat woord
|
|
1009 voorkomt. Al deze commando's kunnen aangeroepen worden
|
|
1010 met M-x. Bij sommige commando's staat met welke tekens
|
|
1011 dit commando direct uitgevoerd kan worden.
|
|
1012
|
|
1013 >> Type C-h a file<Return>.
|
|
1014
|
|
1015 Dit laat in een ander venster alle M-x commando's zien met `file' in hun
|
52365
|
1016 naam. Je zult teken-commando's zien als C-x C-f naast de overeenkomende
|
25853
|
1017 commandonaam zoals find-file.
|
|
1018
|
|
1019 >> Type C-M-v herhaaldelijk om de tekst in het hulpvenster te verschuiven.
|
|
1020
|
|
1021 >> Type C-x 1 om het hulpvenster weg te gooien.
|
|
1022
|
|
1023
|
|
1024 * CONCLUSIE
|
|
1025 -----------
|
|
1026
|
|
1027 Denk eraan dat je met C-x C-c gebruikt om Emacs te verlaten. Om tijdelijk
|
|
1028 een shell te krijgen en daarna weer in Emacs terug te komen, type C-x.
|
|
1029
|
|
1030 De bedoeling van deze uitleg is dat ze begrijpelijk is voor alle nieuwe
|
|
1031 Emacs gebruikers. Als je dus iets onduidelijks bent tegengekomen blijf
|
|
1032 dan niet zitten en maak jezelf geen verwijten. Klaag erover!
|
|
1033
|
|
1034
|
52365
|
1035 * KOPI�REN
|
25853
|
1036 -----------
|
|
1037
|
52365
|
1038 (De Engelse versie van) deze uitleg is voorafgegaan door een lange reeks
|
25853
|
1039 van Emacs tutorials, die begon met de uitleg die Stuart Cracraft schreef
|
52365
|
1040 voor de originele Emacs. Deze Nederlandse vertaling is gemaakt door
|
25853
|
1041 Pieter Schoenmakers <tiggr@ics.ele.tue.nl> op basis van de GNU Emacs 20.2
|
|
1042 TUTORIAL.
|
|
1043
|
52365
|
1044 (Wat nu volgt is een vertaling naar het Nederlands van de condities voor
|
25853
|
1045 gebruik en verspreiding van deze uitleg. Deze vertaling is niet
|
|
1046 gecontroleerd door een jurist. Er kunnen derhalve geen rechten aan de
|
52365
|
1047 vertaling worden ontleend, en de vertaling wordt gevolgd door het Engelse
|
25853
|
1048 origineel.)
|
|
1049
|
|
1050 Deze versie van de uitleg valt onder copyright, net als GNU Emacs.
|
52365
|
1051 Je mag deze uitleg distribueren onder bepaalde condities:
|
25853
|
1052
|
|
1053 Copyright (c) 1985, 1996, 1997 Free Software Foundation
|
|
1054
|
52365
|
1055 Iedereen mag letterlijke kopie�n van dit document, zowel ontvangen als
|
25853
|
1056 verspreiden, op elke medium, vooropgesteld dat de copyrightmelding en
|
|
1057 toestemmingsmelding niet aangetast worden en dat de verspreider aan de
|
52365
|
1058 ontvanger dezelfde distributierechten verleent als aan hem verleend
|
25853
|
1059 door deze melding.
|
|
1060
|
|
1061 Toestemming wordt verleend om gemodificeerde versies van dit document,
|
|
1062 of delen daarvan, te verspreiden, onder bovenstaande condities,
|
|
1063 vooropgesteld dat ze ook duidelijk melding maken van degene die als
|
|
1064 laatste modificaties doorgevoerd heeft.
|
|
1065
|
52365
|
1066 De condities voor het kopi�ren van Emacs zelf zijn complexer dan dit,
|
25853
|
1067 maar gebaseerd op dezelfde gedachte. Lees het bestand COPYING en geef
|
52365
|
1068 vervolgens kopie�n van Emacs aan al je vrienden. Help bij het uitroeien
|
25853
|
1069 van softwarebeschermingspolitiek (`software eigendom') door vrije software
|
52365
|
1070 te gebruiken, te schrijven en te delen!
|
25853
|
1071
|
|
1072 (Engels origineel van de copyrightmelding en condities:
|
|
1073
|
|
1074 This version of the tutorial, like GNU Emacs, is copyrighted, and
|
|
1075 comes with permission to distribute copies on certain conditions:
|
|
1076
|
|
1077 Copyright (c) 1985, 1996 Free Software Foundation
|
|
1078
|
|
1079 Permission is granted to anyone to make or distribute verbatim copies
|
|
1080 of this document as received, in any medium, provided that the
|
|
1081 copyright notice and permission notice are preserved,
|
|
1082 and that the distributor grants the recipient permission
|
|
1083 for further redistribution as permitted by this notice.
|
|
1084
|
|
1085 Permission is granted to distribute modified versions
|
|
1086 of this document, or of portions of it,
|
|
1087 under the above conditions, provided also that they
|
|
1088 carry prominent notices stating who last altered them.
|
|
1089
|
|
1090 The conditions for copying Emacs itself are more complex, but in the
|
|
1091 same spirit. Please read the file COPYING and then do give copies of
|
|
1092 GNU Emacs to your friends. Help stamp out software obstructionism
|
|
1093 ("ownership") by using, writing, and sharing free software!)
|
52401
|
1094
|
54959
|
1095 ;;; Local Variables:
|
|
1096 ;;; coding: latin-1
|
|
1097 ;;; End:
|
|
1098
|
52401
|
1099 ;;; arch-tag: 3399e308-e605-4125-8fbb-b2fe91ac3149
|