Mercurial > emacs
annotate etc/TUTORIAL.nl @ 40530:a0dc24114eee
(reindent-then-newline-and-indent): Insert the newline
before indenting the first line.
(undo-get-state, undo-revert-to-state): New funs.
(shell-command): Don't kill the buffer even if empty.
(transpose-subr-start1, transpose-subr-start2, transpose-subr-end1)
(transpose-subr-end2): Remove.
(transpose-subr): Add `special' arg and simplify.
(transpose-subr-1): Rewrite.
(do-auto-fill): Use fill-indent-according-to-mode and fill-nobreak-p.
(rfc822-goto-eoh): Simplify.
author | Stefan Monnier <monnier@iro.umontreal.ca> |
---|---|
date | Wed, 31 Oct 2001 00:57:04 +0000 |
parents | be409ac24874 |
children | d89134e06eca |
rev | line source |
---|---|
25853 | 1 Copyright (c) 1985 Free Software Foundation, Inc; Zie de voorwaarden onderaan. |
2 Je leest nu de Emacs uitleg, zoals vertaald door Pieter Schoenmakers. | |
3 | |
4 De meeste Emacs commando's gebruiken de CONTROL toets (soms CTRL of CTL | |
5 genaamd) en/of de META toets (soms genaamd EDIT of ALT). In plaats van | |
6 steeds de volledige naam te noemen, gebruiken we de volgende afkortingen: | |
7 | |
8 C-<chr> betekent: houd de CONTROL toets ingedrukt en type de toets <chr> | |
9 Dus C-f wordt: houd de CONTROL toets ingedrukt en type f. | |
10 M-<chr> betekent: houd de META, EDIT of ALT toets ingedrukt en type de | |
11 toets <chr>. Als er geen toets META, EDIT of ALT is, kun je ook | |
12 eerst de ESC toets typen, gevolgd door <chr>. We refereren aan | |
13 de ESC toets als <ESC>. | |
14 | |
15 BELANGRIJK: om Emacs te verlaten, type C-x C-c (twee tekens). | |
16 De tekens ">>" tegen de linker kantlijn nodigen je uit om een | |
17 bepaald commando te proberen. Bijvoorbeeld: | |
35128
be409ac24874
Add `<<...>>' for help-with-tutorial.
Gerd Moellmann <gerd@gnu.org>
parents:
25853
diff
changeset
|
18 <<Blank lines inserted here by startup of help-with-tutorial>> |
25853 | 19 >> Type nu C-v (volgend scherm) om naar het volgende scherm te gaan. |
20 (Geef nu het commando door de control toets ingedrukt te houden | |
21 terwijl je de v typt.) | |
22 Vanaf nu moet je dit steeds herhalen als je klaar bent met het | |
23 lezen van een scherm. | |
24 | |
25 Merk op dat er een tweeregelige overlap is als je van een scherm naar | |
26 het volgende scherm gaat; dit zorgt voor continuiteit bij het lezen van | |
27 de tekst. | |
28 | |
29 Het eerste wat je moet weten is hoe je naar verschillende plaatsen in de | |
30 tekst kan bewegen. Je weet al hoe je een scherm vooruit moet gaan: met | |
31 C-v. Om een scherm terug te gaan, type M-v (houd de META toets ingedrukt | |
32 en type v, of type <ESC>v als je geen META, EDIT of ALT toets hebt). | |
33 | |
34 >> Probeer nu een paar keer M-v, steeds gevolgd door C-v. | |
35 | |
36 | |
37 * SAMENVATTING | |
38 -------------- | |
39 | |
40 De volgende commando's zijn handig volledige schermen te bekijken: | |
41 | |
42 C-v ga een scherm vooruit | |
43 M-v ga een scherm terug | |
44 C-l maak het scherm schoon en teken alle tekst | |
45 opnieuw, waarbij de regel waarop de cursor | |
46 staat op het midden van het scherm terecht | |
47 komt. (C-l is control-L, niet control-1.) | |
48 | |
49 >> Kijk waar de cursor is en onthoud de tekst in zijn omgeving. | |
50 Type C-l. | |
51 Zoek de cursor en merk op dat 'ie nog steeds bij dezelfde tekst staat. | |
52 | |
53 | |
54 * BASISCOMMANDO'S CURSORBEWEGINGEN | |
55 ---------------------------------- | |
56 | |
57 Het is handig om per scherm te bewegen, maar hoe beweeg je nu | |
58 naar een specifieke plaats op het scherm? | |
59 | |
60 Er is een aantal manieren waarop je dit kan doen. De basismanier is | |
61 m.b.v de commando's C-p, C-b, C-f en C-n. Elk van deze commando's | |
62 verplaatst de cursor precies een rij of colomn in een bepaalde richting | |
63 op het scherm. Hier volgt een figuur met de vier commando's en de | |
64 richting waarin ze de cursor bewegen: | |
65 | |
66 vorige regel, C-p | |
67 : | |
68 : | |
69 achteruit, C-b .... huidige cursorpositie .... vooruit, C-f | |
70 : | |
71 : | |
72 volgende regel, C-n | |
73 | |
74 >> Verplaats, m.b.v. C-n of C-p, de cursor naar de middelste regel van | |
75 de figuur. Type dan C-l om de hele figuur in het midden van het | |
76 centrum te plaatsen. | |
77 | |
78 Met een beetje kennis van het engels zijn deze commando's gemakkelijk te | |
79 onthouden: de P komt van previous (vorige), de N van next (volgende), de | |
80 B van backward (achteruit) en de F van forward (vooruit). Dit zijn de | |
81 basiscommando's om de cursor te bewegen, dus je zult ze CONTINUE | |
82 gebruiken: Het is slim als je ze nu leert te gebruiken. | |
83 | |
84 >> Type een paar keer C-n om de cursor op deze regel te krijgen. | |
85 | |
86 >> Beweeg binnen de regel met C-f (herhaaldelijk) en terug omhoog met C-p | |
87 Let op wat C-P doet als de cursor midden in een regel staan. | |
88 | |
89 Elke regel eindigt met een Newline teken (het engelse `new line' betekent | |
90 `nieuwe regel'); dit teken scheidt elke regel van de volgende. De laatste | |
91 regel in een bestand moet eigenlijk ook met een Newline eindigen (maar dat | |
92 is niet noodzakelijk voor Emacs ). | |
93 | |
94 >> Type een C-b terwijl de cursor aan het begin van een regel staat. | |
95 De cursor zal naar het eind van de vorige regel bewegen, omdat je | |
96 achteruit over het Newline teken gaat. | |
97 | |
98 Net als C-b kan ook C-f over Newline tekens heen bewegen. | |
99 | |
100 >> Type nog wat C-b's zodat je door krijgt waar de cursor is. | |
101 Type dan C-f's om terug naar het einde van de regel te bewegen. | |
102 Een C-f beweegt dan naar de volgende regel. | |
103 | |
104 Wanneer je de cursor voorbij het begin of het einde van het scherm beweegt | |
105 zal de tekst over het scherm heen schuiven. Dit heet `scrollen', of | |
106 `schuiven' in goed nederlands. Door te scrollen zorgt Emacs ervoor dat | |
107 de cursor de gewenste beweging kan doen zonder dat de cursor van het | |
108 scherm af beweegt. | |
109 | |
110 >> Probeer de cursor voorbij de onderkant van het scherm te bewegen met | |
111 C-n en zie wat er gebeurt. | |
112 | |
113 Als beweging op karakterbasis te langzaam gaat, kan je ook per woord | |
114 bewegen. M-f (Meta-f) beweegt een woord vooruit en M-b een woord | |
115 achteruit. | |
116 | |
117 >> Type een paar M-f's en M-b's. | |
118 | |
119 Als je midden in een woord staan beweegt M-f naar het eind van het | |
120 woord. Als je op witruimte tussen woorden staat beweegt M-f naar het | |
121 eind van het volgende woord. M-b beweegt analoog, de andere kant op. | |
122 | |
123 >> Type een paar M-f's en M-b's met tussendoor wat C-f's en C-b's zodat | |
124 je ziet wat M-f en M-b doen vanaf bepaalde plaatsen in een woord en | |
125 tussen twee woorden. | |
126 | |
127 Merk op dat er een analogie zit tussen enerzijds C-f en C-b en | |
128 anderzijds M-f en M-b. Het is bij veel commando's zo dat Meta tekens | |
129 gebruikt worden om iets te doen in eenheden van de taal (woorden, | |
130 zinnen, paragrafen) terwijl Control tekens te maken hebben met dingen | |
131 die los staan van wat je aan het editen bent (tekens, regels, etc). | |
132 | |
133 Deze analogie gaat ook op voor regels en zinnen: C-a en C-e bewegen naar | |
134 het begin of eind van een regel, terwijl M-a en M-e naar het begin of | |
135 eind van een zin gaan. | |
136 | |
137 >> Probeer een paar C-a's gevolgd door een paar C-e's. | |
138 Probeer een paar M-a's gevolgd door een paar M-e's. | |
139 | |
140 Zie hoe herhaalde C-a's niets doen, terwijl herhaalde M-a's steeds een | |
141 zin terug bewegen. Alhoewel ze niet volledig overeenkomen is het gedrag | |
142 van allebei niet onnatuurlijk. | |
143 | |
144 De plaats van de cursor in de tekst wordt `punt' genoemd (zonder | |
145 lidwoord, `point' in het engels). Anders gezegd: de cursor laat op het | |
146 scherm de plek zien waarop punt in de tekst staat. | |
147 | |
148 Nu volgt een samenvatting van eenvoudige cursorbewegingsoperaties, | |
149 inclusief die commando's die per woord of zin bewegen: | |
150 | |
151 C-f ga een teken vooruit | |
152 C-b ga een teken achteruit | |
153 | |
154 M-f ga een woord vooruit | |
155 M-b ga een woord achteruit | |
156 | |
157 C-n ga naar de volgende regel | |
158 C-p ga naar de vorige regel | |
159 | |
160 C-a ga naar het begin van de regel | |
161 C-e ga naar het eind van de regel | |
162 | |
163 M-a ga terug naar het begin van de zin | |
164 M-e ga vooruit naar het eind van de zin | |
165 | |
166 >> Probeer al deze commando's een paar keer als oefening. | |
167 Deze commando's worden het frequentst gebruikt. | |
168 | |
169 Er zijn nog twee belangrijk cursorbewegingsoperaties: M-< | |
170 (Meta kleiner-dan) beweegt naar het begin van het bestand, | |
171 en M-> (Meta groter-dan) beweegt naar het eind. | |
172 | |
173 Op de meeste toetsenborden zit de "<" boven de comma, zodat je de Shift | |
174 toets (ook wel bekend als de hoofdlettertoets) moet gebruiken om het "<" | |
175 teken in te typen. Op deze toetsenborden moet je ook de shift gebruiken | |
176 om M-< in te typen: zonder shift zou je M-, (Meta komma) typen. | |
177 | |
178 >> Type nu M-< om naar het begin van dit bestand te gaan. | |
179 Gebruik daarna C-v om hier weer terug te komen. | |
180 | |
181 >> Type nu M-> om naar het eind van het bestand te springen. | |
182 Gebruik daarna M-v om hier weer terug te komen. | |
183 | |
184 Als je toetsenbord pijltjestoetsen heeft kan je ook die gebruiken om de | |
185 cursor te verplaatsen. We raden je aan om C-b, C-f, C-n en C-p op zijn | |
186 minst te leren, om drie redenen. Ten eerste werken ze op alle | |
187 toetsenborden, ook die zonder pijltjestoetsen. Ten tweede zul je merken | |
188 dat, wanneer je eenmaal wat ervaring hebt opgedaan in omgaan met Emacs, | |
189 het gebruik van deze CTRL tekens sneller is dan de pijltjestoetsen (omdat | |
190 je handen in de typehouding kunnen blijven). Ten derde, als je eenmaal | |
191 gewend bent aan deze commando's met CTRL tekens, kan je makkelijk andere | |
192 geavanceerde cursorbewegingscommandos leren. | |
193 | |
194 De meeste Emacs commando's accepteren een numeriek argument. Voor de | |
195 meeste commando's is dit argument het aantal keren dat het commando | |
196 herhaald moet worden. Je geeft dit numerieke argument aan door voor het | |
197 commando, C-u gevolgd door de cijfers van het getal te typen. Als je | |
198 toetsenbord een META (of EDIT of ALT) toets heeft, is er ook een andere | |
199 manier om het getal aan te geven: type de cijfers terwijl je de META toets | |
200 ingedrukt houdt. We raden je aan de C-u manier te leren omdat die werkt | |
201 op elk willekeurig toetsenbord. | |
202 | |
203 Bijvoorbeeld, C-u 8 C-f beweegt de cursor 8 plaatsen naar voren. | |
204 | |
205 >> Probeer eens om met C-n of C-p en een numeriek argument de cursor | |
206 met slechts een commando naar een regel in de buurt van deze zin | |
207 te bewegen. | |
208 | |
209 Voor de meeste commando's is het numerieke argument het aantal keren dat | |
210 het commando herhaald moet worden. Voor sommige commando's betekent het | |
211 echter iets anders, en C-v en M-v vallen hier ook onder. Met een numeriek | |
212 argument verschuiven deze commando's de tekst het aangegeven aantal regels | |
213 in plaats van (bijna) een heel scherm. Bijvoorbeeld, C-u 4 C-v verschuift | |
214 de tekst 4 regels. | |
215 | |
216 >> Probeer nu C-u 8 C-v. | |
217 | |
218 Als het goed is is de tekst daarmee 8 regels opgeschoven. Als je het weer | |
219 terug omlaag wil scrollen kan je een argument aan M-v geven. | |
220 | |
221 Als je een windowing systeem gebruikt, zoals X Windows, dan zou je een | |
222 lange rechthoek moeten zien aan de linkerkant van het Emacs window. Deze | |
223 rechthoek heet een scrollbar (misschien is `verschuifbalk' een goede | |
224 vertaling). Je kan de tekst scrollen door met de muis in de scrollbar te | |
225 klikken. | |
226 | |
227 >> Klik met de middelste muisknop bovenaan het donkere gebied in de | |
228 scrollbar. Dit zou de tekst moeten scrollen naar een positie die | |
229 afhankelijk is van hoe hoog of laag je klikt. | |
230 | |
231 >> Beweeg de muis heen en weer terwijl je de middelste muisknop ingedrukt | |
232 houdt. Je zal zien dat de tekst met de muis mee heen en weer scrollt. | |
233 | |
234 | |
235 * ALS EMACS HANGT | |
236 ----------------- | |
237 | |
238 Als Emacs niet meer op commando's reageert kan je haar veilig onderbreken | |
239 door C-g te typen. Je kan C-g gebruiken om een commando te stoppen als | |
240 het te lang duurt om uit te voeren. | |
241 | |
242 Je kan C-g ook gebruiken om een numeriek argument weg te gooien of | |
243 om het begin van een commando dat je niet wilt afmaken te vergeten. | |
244 | |
245 >> Type nu C-u 100 om een numeriek argument te maken met de waarde 100, en | |
246 type dan C-g. Type vervolgens C-f. Als het goed is is de cursor maar | |
247 een positie verplaatst, omdat het argument weggegooid hebt met C-g. | |
248 | |
249 Als je per ongeluk een <ESC> typt kan je daarvan komen met een C-g. | |
250 | |
251 | |
252 * ONMOGELIJKE COMMANDO'S | |
253 ------------------------ | |
254 | |
255 Sommige Emacs commando's zijn onmogelijk gemaakt zodat beginnende | |
256 gebruikers ze niet per ongeluk kunnen uitvoeren. | |
257 | |
258 Als je een van de onmogelijke commando's intypt laat Emacs uitleg zien | |
259 over het commando dat je gegeven hebt en vraagt of je het werkelijk uit | |
260 wilt voeren. | |
261 | |
262 Wanneer je het commando echt wilt uitvoeren, type dan Spatie (de | |
263 spatiebalk) als antwoord op de vraag. Normaliter wil je het commando niet | |
264 uitvoeren en beantwoord je de vraag met "n" (van `no' of `nee'). | |
265 | |
266 >> Type <ESC> : (een onmogelijk commando), | |
267 en type dan n als antwoord op de vraag. | |
268 | |
269 | |
270 * VENSTERS | |
271 ---------- | |
272 | |
273 Emacs kan meerdere vensters laten zien, elk venster met zijn eigen tekst. | |
274 We zullen later uitleggen hoe je met meerdere vensters om kan gaan. Op | |
275 dit moment willen we slechts uitleggen hoe je van extra vensters af kunt | |
276 komen en terug kan keren naar simpelweg editen met 1 venster. Het is | |
277 eenvoudig: | |
278 | |
279 C-x 1 een enkel venster (i.e. gooi alle andere vensters weg) | |
280 | |
281 Het commando is Control-x gevolgd door het cijfer 1. C-x 1 vergroot het | |
282 venster waar de cursor in staat tot het hele scherm. Alle andere vensters | |
283 worden weggegooid. | |
284 | |
285 >> Zet de cursor op deze regel en type C-u 0 C-l. | |
286 >> Type nu Control-h k Control-f. | |
287 Zie hoe dit venster kleiner wordt, terwijl een nieuw venster verschijnt | |
288 om de documentatie van het Control-f commando te laten zien. | |
289 | |
290 >> Type nu C-x 1 en zie het documentatievenster verdwijnen. | |
291 | |
292 | |
293 * TOEVOEGEN EN WEGHALEN | |
294 ----------------------- | |
295 | |
296 Als je tekst toe wilt voegen type je die eenvoudigweg in. Tekens die je | |
297 kan zien, zoals A, 7, *, en dergelijke, worden door Emacs als tekst | |
298 ge-interpreteerd en meteen aan de tekst toegevoegd. Type <Return> (de | |
299 `volgende regel' toets) om een Newline toe te voegen en dus een nieuwe | |
300 regel te beginnen. | |
301 | |
302 Je kan het laatste teken dat je intypte weghalen door <Delete> te typen. | |
303 <Delete> is een toets op het toetsenbord, die misschien ook wel "Del" | |
304 heet. In sommige gevallen dient de "Backspace" toets als <Delete>, maar | |
305 niet altijd! | |
306 | |
307 In het algemeen haalt <Delete> het teken dat juist voor de cursorpositie | |
308 staat weg. | |
309 | |
310 >> Probeer dit nu: type een paar letters en haal ze weer weg door een paar | |
311 keer op <Delete> te drukken. Maak je niet druk over het feit dat dit | |
312 bestand verandert; je zal niets veranderen aan de originele versie van | |
313 deze uitleg. Je zit slechts je eigen copie te wijzigen. | |
314 | |
315 Als een regel tekst te lang wordt om op een regel op het scherm te laten | |
316 zien dan gaat de regel verder op een volgende schermregel. Een backslash | |
317 ("\") in de rechtermarge laat dan zien dat de regel op de volgende | |
318 schermregel verder gaat. | |
319 | |
320 >> Voeg nu tekst toe totdat je de rechter kantlijn raakt, en blijf | |
321 toevoegen. Je zal zien dat er een vervolgregel verschijnt. | |
322 | |
323 >> Type weer wat <Delete>s om zoveel tekens weg te halen tot de regel weer | |
324 op een schermregel past. De vervolgregel zal verdwijnen. | |
325 | |
326 Je kan een Newline weggooien als elk ander teken. Als je een Newline | |
327 weggooit voeg je de twee regels waar de Newline tussen staat samen tot een | |
328 enkele regel. Als de regel die het resultaat is van deze operatie niet op | |
329 een schermregel past zal ze getoond worden met een vervolgregel. | |
330 | |
331 >> Beweeg de cursor naar het begin van een regel en type <Delete>. Dit | |
332 voegt de huidige en vorige regel samen. | |
333 | |
334 >> Type <Return> om de Newline die je net weggooide weer toe te voegen. | |
335 | |
336 Je herinnert je dat je bij de meeste Emacs commando's het aantal keren dat | |
337 het herhaald moet worden op kan geven. Dit geldt ook voor gewone tekens. | |
338 Als je een gewoon teken herhaalt wordt dat teken herhaaldelijk toegevoegd. | |
339 | |
340 >> Probeer dat nu: type C-u 8 * om ******** toe te voegen. | |
341 | |
342 Je hebt nu de basismanier geleerd om iets in Emacs te typen en fouten te | |
343 corrigeren. Je kan tekst ook per woord of regel weggooien. Hier volgt | |
344 een samenvatting van de commando's om tekst te verwijderen: | |
345 | |
346 <Delete> haal het teken weg dat voor de cursor staat | |
347 C-d haal het teken weg dat achter de cursor staat | |
348 | |
349 M-<Delete> gooi het woord weg dat voor de cursor staat | |
350 M-d gooi het woord weg dat achter de cursor staat | |
351 | |
352 C-k gooi alles weg van de cursor tot het eind van de regel | |
353 M-k gooi alles weg van de cursor tot het eind van de zin | |
354 | |
355 Merk op dat <Delete> en C-d met M-<Delete> en M-d de analogie die begon | |
356 met C-f en M-f verder trekken (waarbij we voor het gemak even vergeten dat | |
357 <Delete> niet echt een control teken is). C-k en M-k lijken enigzins op | |
358 C-e en M-e in hun relatie tot regels en zinnen. | |
359 | |
360 Als je meer dan een enkel teken tegelijk weghaalt bewaart Emacs de tekst | |
361 die je weggooit zodat je haar weer terug kan halen. Weggegooide tekst | |
362 terughalen heet "yanken". Je kan weggegooide tekst terugbrengen op de | |
363 plaats waar je haar hebt weggegooid of op een andere plaats in de tekst. | |
364 Je kan ook meerdere keren yanken om er meedere copi-en van te maken. Het | |
365 yank-commando is C-y. | |
366 | |
367 Merk op dat er een verschil is tussen het weghalen en weggooien van iets: | |
368 iets dat je hebt weggooid kan je terugbrengen, maar iets dat je hebt | |
369 weggehaald niet. (In het engels is het verschil tussen `killing' en | |
370 `deleting' duidelijker dan tussen de nederlandse vertaling `weggooien' en | |
371 `weghalen'.) In het algemeen geldt dat de commando's die meer tekst dan | |
372 een enkel teken, Newline of spatie verwijderen deze tekst bewaren zodat ze | |
373 geyankt kan worden, terwijl dat niet geldt voor commando's die slechts een | |
374 enkel teken weghalen. | |
375 | |
376 >> Zet de cursor op het begin van een regel die niet leef is. | |
377 Type C-k om de tekst op die regl weg te gooien. | |
378 >> Type C-k een tweede keer. Nu gooit dit commando het Newline teken | |
379 weggooit. | |
380 | |
381 Merk op hoe een enkele C-k de inhoud van een regel weggooit, een tweede | |
382 C-k de regel zelf zodat alle volgende regels een regel omhoog komen. Het | |
383 numerieke argument is voor C-k bijzonder: het aangegeven aantal regels zal | |
384 worden weggegooid, inclusief de inhoud. Dit is meer dan simpelweg | |
385 herhaling: C-u 2 C-k gooit twee regels weg, terwijl tweemaal C-k typen dat | |
386 niet doet. | |
387 | |
388 Om de laatst weggegooide tekst terug te halen naar de plaats waar de | |
389 cursor nu op staat (te yanken), type C-y. | |
390 | |
391 >> Probeer het nu: type C-y om de tekst te yanken. | |
392 | |
393 Het is alsof je met C-y iets uit de prullenbak haalt wat je net had | |
394 weggegooid. Merk op dat verschillende C-k's achter elkaar alle regels | |
395 die weggegooid worden bij elkaar bewaart zodat een enkele C-y die regels | |
396 in een keer terugbrengt. | |
397 | |
398 >> Probeer het nu: type C-k een paar keer. | |
399 | |
400 Om de weggegooide tekst terug te halen: | |
401 | |
402 >> Type C-y. Beweeg de cursor wat regels naar beneden en type weer C-y. | |
403 Je ziet nu hoe je tekst kan copieren. | |
404 | |
405 Wat nu te doen als je wat tekst terug wilt brengen, maar je hebt intussen | |
406 al iets anders weggegooid? C-y zou datgene terugbrengen wat je het | |
407 recentst hebt weggegooid. Gelukkig is de voorgaande tekst niet verloren | |
408 gegaan. Je kunt die tekst terughalen met M-y. Nadat je C-y hebt getypt | |
409 om de recentst weggegooide tekst terug te halen, vervangt M-y die tekst | |
410 met de tekst die je daarvoor had weggegooid. Je kunt M-y herhalen om | |
411 tekst terug te halen die je steeds langer geleden hebt weggegooid. Als je | |
412 de tekst te pakken hebt die je zocht hoe je niets te doen om die daar te | |
413 houden. Je kan gewoon verder werken en de teruggehaalde tekst met rust | |
414 laten. | |
415 | |
416 Als je M-y vaak genoeg typt kom je terug waar je begon, bij de recentst | |
417 weggegooide tekst. | |
418 | |
419 >> Gooi een regel weg, beweeg de cursor wat, en gooi nog een regel weg. | |
420 Type C-y om de tweede regel die je weggooide terug te halen. | |
421 Type nog een M-y en die regel wordt vervangen door de eerste regel | |
422 die je weggooide. | |
423 Type nog wat M-y's en zie wat er langs komt. Herhaal dit tot de | |
424 tweede regel weer langs komt, en dan nog een paar keer. | |
425 Je kan ook experimenteren met positieve en negatieve argumenten aan | |
426 M-y. | |
427 | |
428 | |
429 * HERSTELLEN | |
430 ------------ | |
431 | |
432 Als je de tekst veranderd hebt en je daar toch niet tevreden mee bent, | |
433 dan kan je de verandering ongedaan maken met het herstel commando, C-x u. | |
434 | |
435 Normaal gesproken herstelt C-x u de veranderingen die het gevolg zijn van | |
436 een enkel commando; door herhaaldelijk C-x u te typen, worden steeds | |
437 eerdere commando's hersteld. | |
438 | |
439 Er zijn echter twee uitzonderingen: commando's die de tekst niet wijzigen, | |
440 zoals cursorbewegingen, worden overgeslagen, en commando's die simpelweg | |
441 de ingetypte letter aan de tekst toevoegen worden meestal gegroepeerd | |
442 in groepjes van maximaal 20 tekens, zodat je minder C-x u's hoeft te | |
443 type om het toevoegen van teksts te herstellen. | |
444 | |
445 >> Gooi deze regel weg met C-k; met C-x u zou ze weer moeten verschijnen. | |
446 | |
447 C-_ is een alternatief voor C-x u. Het levert exact hetzelfde resultaat | |
448 op, maar is makkelijker om een paar keer achter elkaar te typen. Een | |
449 nadeel van C-_ is dat op sommige toetsenborden het intypen ervan niet | |
450 triviaal is. Dat is ook de reden het alternatief, C-x u. Op sommige | |
451 terminals kan je C-_ typen door te doen alsof je C-/ typt. | |
452 | |
453 Een numeriek argument aan C-_ of C-x u duidt het aantal herhalingen aan. | |
454 | |
455 | |
456 * BESTANDEN | |
457 ----------- | |
458 | |
459 Om een tekst die je gemaakt of veranderd hebt op te slaan moet je de | |
460 tekst in een bestand bewaren (`to save a file' in het engels). Als je | |
461 dat niet doet ben je die veranderingen kwijt op het moment dat je uit | |
462 Emacs gaat. Je kan een bestand veranderen door het bestand `bezoeken'. | |
463 (Ook wel `vinden'; `finding' of `visiting' in het engels.) | |
464 | |
465 Het bezoeken van een bestand betekent dat je de inhoud van dat bestand | |
466 in Emacs ziet. Het lijkt er dan op alsof je het bestand aan het | |
467 veranderen bent. Echter, deze veranderingen zijn slechts tijdelijk | |
468 zolang je het bestand niet bewaart. Op deze manier kan je nooit per | |
469 ongeluk een half gewijzigd bestand op het systeem achterlaten. Zelfs | |
470 als je het bestand bewaart, zorgt Emacs ervoor dat het originele | |
471 bestand onder een gewijzigde naam nog steeds beschikbaar is, voor het | |
472 geval je later besluit dat de veranderingen toch niet zo'n goed plan | |
473 waren. | |
474 | |
475 In de buurt van de onderkant van het scherm zie je een regel die begint en | |
476 eindigt met streepjes, met aan het begin "--:-- TUTORIAL.nl" of iets | |
477 dergelijks. Dit deel van het scherm laat normaal de naam van het bestand | |
478 zien dat je op dat moment bezoekt. Op dit moment bezoek je een bestand | |
479 dat "TUTORIAL.nl" heet; het is je eigen copie van de nederlandstalige | |
480 Emacs uitleg (`tutorial' in het engels). Als je in Emacs een bestand | |
481 bezoekt dan staat de naam van het bestand altijd op deze plaats. | |
482 | |
483 De commando's om een bestand te bezoek of te bewaren zijn anders dan de | |
484 commando's die je tot nu toe geleerd hebt; ze bestaan namelijk uit twee | |
485 tekens. Beide commando's beginnen met het teken Control-x. Er zijn een | |
486 heleboel commando's die met Control-x beginnen. Veel van die commando's | |
487 hebben te maken met bestanden, buffers, en daaraan gerelateerde zaken. | |
488 Dergelijke commando's bestaan uit twee, drie of vier tekens. | |
489 | |
490 Nog iets bijzonders aan het commando om een bestand te bezoeken is dat | |
491 je aan moet geven welk bestand je wilt. Dit heet dat het commando "een | |
492 argument van de gebruiker vraagt"; in dit geval de naam van het bestand. | |
493 Nadat je het commando | |
494 | |
495 C-x C-f bezoek bestand (met de f van `find file') | |
496 | |
497 hebt getypt vraagt Emacs om de naam van het bestand. De naam die je | |
498 intypt verschijnt op de onderste regel van het scherm. Wanneer die regel | |
499 voor dit soort invoer gebruikt wordt, heet ze de minibuffer. Je kan de | |
500 gebruikelijke Emacs commando's gebruiken om de filename in te typen. | |
501 | |
502 Tijdens het invoeren van de naam van het bestand (of willekeurig wat | |
503 voor minibuffer invoer) kan je het commando afbreken met C-g. | |
504 | |
505 >> Type C-x C-f gevolgd door C-g. Dit breekt de minibuffer af en | |
506 ook het C-x C-f commando dat van de minibuffer gebruik maakte. | |
507 Netto resultaat is dat je geen bestand bezoekt. | |
508 | |
509 Als je de naam van een bestand hebt ingevoerd, type dan <Return> om het | |
510 af te sluiten. Hierna gaat het C-x C-f commando aan het werk en bezoekt | |
511 het bestand dat je aangegeven hebt. Als het C-x C-f commando klaar is, | |
512 verdwijnt de minibuffer. | |
513 | |
514 Na korte tijd verschijnt de inhoud van het bestand op het scherm en kan | |
515 je de inhoud wijzigen. Als je de wijzigingen op wilt slaan, type dan het | |
516 commando | |
517 | |
518 C-x C-s bewaar bestand (met de s van `save file') | |
519 | |
520 Dit bewaart de tekst zoals Emacs die nu heeft in het bestand. De eerste | |
521 keer dat je dit doet bewaart Emacs het originele bestand onder een andere | |
522 naam zodat het nog niet verloren is. De nieuwe naam bestaat uit de oude | |
523 naam gevolgd door een "~". | |
524 | |
525 Als Emacs klaar is het bestand te bewaren laat ze de naam van het bestand | |
526 zien. Het is een goede gewoonte een bestand redelijk vaak te bewaren | |
527 zodat er niet teveel werk verloren gaat als het systeem hangt of crasht. | |
528 | |
529 >> Type C-x C-s, om je copie van deze uitleg te bewaren. Als het goed is | |
530 verschijnt "Wrote ...TUTORIAL" op de onderste schermregel. | |
531 | |
532 OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-x C-s | |
533 typt, en daarna ook niets meer. Dit komt door een eigenschap van de | |
534 machine waarop je werkt die te maken heeft met `flow control'. Met C-s | |
535 stopt de `flow' en komt niets meer van wat je typt bij Emacs terecht. Om | |
536 deze situatie te herstellen, type C-q. Lees daarna de "Spontaneous Entry | |
537 to Incremental Search" sectie in het Emacs handboek over hoe om te gaan | |
538 met deze situatie. | |
539 | |
540 Je kan een bestaand bestand bezoeken, om het te bekijken of het te | |
541 wijzigen. Je kan ook een bestand bezoeken dat nog niet bestaat. Dit is | |
542 de manier om met Emacs een nieuw bestand te maken: bezoek het bestand, dat | |
543 initieel leeg zal zijn, en voeg tekst toe. Zodra je de tekst bewaart | |
544 wordt het bestand werkelijk gecreeerd, met de tekst als inhoud. Vanaf dat | |
545 moment ben je dus bezig met een bestaand bestand. | |
546 | |
547 | |
548 * BUFFERS | |
549 --------- | |
550 | |
551 Als je een tweede bestand bezoekt met C-x C-f blijft het eerste bestand | |
552 gewoon in Emacs. Je kan naar dat bestand terug door het gewoon nog een | |
553 keer te bezoeken met C-x C-f. Op deze manier kan je een behoorlijk aantal | |
554 bestanden in Emacs krijgen. | |
555 | |
556 >> Cre-eer een bestand dat "foo" heet door te typen: C-f C-f foo | |
557 <Return>. Voeg hieraan wat tekst toe, wijzig haar, en bewaar "foo" | |
558 door C-x C-s te typen. Type hierna C-x C-f TUTORIAL <Return> om | |
559 weer hier, in de uitleg, terug te komen. | |
560 | |
561 Emacs bewaart intern de tekst van elk bestand in een ding dat een "buffer" | |
562 genoemd wordt. Als je een bestand bezoekt wordt er een nieuwe buffer | |
563 gemaakt. Om een lijst van de huidige buffers te zien, type | |
564 | |
565 C-x C-b laat de bufferlijst zien | |
566 | |
567 >> Probeer C-x C-b nu. | |
568 | |
569 Zie dat elke buffer een naam heeft en mogelijk ook een bestandsnaam; dit | |
570 is de naam van het bestand waarmee de buffer overeenkomt. Sommige buffers | |
571 hebben niets met een bestand te maken. Bijvoorbeeld, de buffer die | |
572 "*Buffer List*" heet heeft geen bestand. Die buffer is de buffer die de | |
573 lijst bevat die door C-x C-b gemaakt wordt. ALLE tekst die je in een | |
574 Emacs venster ziet is altijd onderdeel van een of andere buffer. | |
575 | |
576 >> Type C-x 1 om de bufferlijst te verwijderen. | |
577 | |
578 Als je de tekst van het ene bestand verandert en dan een ander bestand | |
579 bezoekt dan wordt het eerste bestand niet bewaard. De wijzigingen blijven | |
580 in Emacs, in de buffer die bij het bestand hoort. Het cre-eren of | |
581 modificeren van de buffer van het tweede bestand heeft geen effect op de | |
582 eerste buffer. Dit is erg nuttig, maar betekent ook dat er een eenvoudige | |
583 manier nodig is om het eerste bestand te bewaren. Het zou erg vervelend | |
584 zijn om er eerst naar terug te moeten gaan met C-x C-f om het dan te | |
585 kunnen bewaren met C-x C-s. Dus hebben we | |
586 | |
587 C-x s bewaar een paar buffers | |
588 | |
589 C-x s vraagt voor elke buffer die veranderingen heeft die nog niet | |
590 opgeslagen zijn, of je de buffer wilt bewaren. | |
591 | |
592 >> Voeg een wat tekst toe en type C-x s. | |
593 Emacs vraagt nu of je de buffer die TUTORIAL.nl heet wilt bewaren. | |
594 Bewantwoord deze vraag positief door een "y" in te typen (de y van | |
595 "yes", engels voor "ja"). | |
596 | |
597 | |
598 * UITGEBREIDE COMMANDO'S | |
599 ------------------------ | |
600 | |
601 Er zijn veel meer Emacs commando's dan er op de toetsen van het | |
602 toetsenbord passen, zelfs als we hun aantal kunnen vergroten door de | |
603 control of meta toets te gebruiken. Emacs lost dit probleem op met het X | |
604 commando (met de X van eXtensie of uitbreiding). Het X commando komt in | |
605 twee smaken: | |
606 | |
607 C-x teken eXtensie; wordt gevolgd door een teken | |
608 M-x genaamd commando eXtensie; wordt gevolgd door een naam. | |
609 | |
610 Deze commando's zijn in het algemeen nuttig, maar worden minder gebruikt | |
611 dan de commando's die tot nu toe uitgelegd zijn. Je hebt al twee van deze | |
612 commando's gezien: C-x C-f om een bestand te bezoeken, en C-x C-s om het | |
613 te bewaren. Een ander voorbeeld is het commando om Emacs te verlaten: dit | |
614 is C-x C-c. (Maak je geen zorgen over het verloren gaan van veranderingen | |
615 die niet bewaard zijn; C-x C-c vraagt of je veranderde buffers wilt | |
616 bewaren voordat Emacs daadwerkelijk eindigt.) | |
617 | |
618 C-z is het commando om Emacs *tijdelijk* te verlaten, zodat je daarna weer | |
619 terug kan keren in dezelfde Emacs sessie. | |
620 | |
621 Op systemen die deze mogelijkheid bieden, zet C-z Emacs stil: je komt weer | |
622 terug in de shell, maar Emacs is nog aanwezig. In de meeste shells kan je | |
623 Emacs weer activeren met het "fg" commando, of met "%emacs". | |
624 | |
625 Op systemen die niet de mogelijkheid bieden om programma's stil te zetten | |
626 cre-eert C-z een subshell onder Emacs om je zo in de gelegenheid te | |
627 stellen andere programma's uit te voeren en daarna weer in Emacs terug te | |
628 keren; Emacs wordt dus niet werkelijk verlaten. In dit geval is het | |
629 shellcommando "exit" de normale manier om de subshell te verlaten en in | |
630 Emacs terug te keren. | |
631 | |
632 Het moment om C-x C-c te gebruiken is wanneer je uit gaat loggen. Het is | |
633 ook het juiste commando om Emacs te be-eindigen wanneer Emacs opgestart | |
634 was door een mail programma of iets dergelijks, aangezien die misschien | |
635 niet met een stilgezette Emacs om kunnen gaan. Normaal gezien is het | |
636 echter beter Emacs stil te zetten met C-z dan om Emacs te verlaten, | |
637 behalve als je uit wilt loggen natuurlijk. | |
638 | |
639 Er bestaan vele C-x commando's. Hier is een lijst van degene die je nu al | |
640 kent: | |
641 | |
642 C-x C-f bezoek bestand | |
643 C-x C-s bewaar bestand | |
644 C-x C-b laat bufferlijst zien | |
645 C-x C-c verlaat Emacs | |
646 C-x u herstel | |
647 | |
648 Genaamde uitgebreide commando's worden nog minder vaak gebruikt, of worden | |
649 alleen onder bepaalde omstandigheden gebruikt. Een voorbeeld is het | |
650 commando replace-string, dat in de hele tekst een string vervangt door een | |
651 andere string (`to replace' betekent `vervangen'). Als je M-x typt echoot | |
652 Emacs onderaan het scherm `M-x' en moet je de naam van het commando | |
653 intypen, in dit geval "replace-string". Als je gewoon "repl s<TAB>" typt | |
654 maakt Emacs de naam zelf af. Be-eindig het commando met <Return>. | |
655 | |
656 Het replace-string commando heeft twee argumenten nodig: de string die | |
657 vervangen moet worden en de string waarmee die vervangen moet worden. | |
658 Je sluit elk argument af met <Return>. | |
659 | |
660 >> Plaats de cursor op de lege regel twee regels onder deze. | |
661 Type dan M-x repl s<Return>gewijzigd<Return>veranderd<Return>. | |
662 | |
663 Zie hoe deze regel daardoor gewijzigd is. Je hebt elk voorkomen van | |
664 het woord g-e-w-i-j-z-i-g-d vervangen door "veranderd"; beginnend op | |
665 de plek waar de cursor staat. | |
666 | |
667 | |
668 * AUTOMATISCH BEWAREN | |
669 --------------------- | |
670 | |
671 Als je een bestand veranderd hebt maar het nog niet bewaard hebt, zouden | |
672 de veranderinge verloren kunnen gaan als het systeem zou hangen of | |
673 herstarten. Om je hiertegen te beschermen bewaart Emacs om de zoveel tijd | |
674 de veranderde tekst automatisch. De naam van het bestand waarin de tekst | |
675 automatisch bewaard wordt begint en eindigt met een #. Bijvoorbeeld, als | |
676 je het bestand "hello.c" aan het bewerken bent dan wordt de tekst | |
677 automatisch bewaard in een bestand dat "#hello.c#" heet. Zodra je het | |
678 bestand werkelijk bewaart, wordt het automatisch bewaarde bestand weer | |
679 weggegooid. | |
680 | |
681 Als de computer crasht kan je de automatisch bewaarde tekst terugkrijgen | |
682 door de file normal te bezoeken (de originele file, niet de automatisch | |
683 bewaarde), gevolgd door M-x recover file<Return>. Als Emacs vraagt om | |
684 bevestiging, antwoord dan yes<Return> en de automatisch bewaarde | |
685 informatie wordt teruggehaald. | |
686 | |
687 | |
688 * ECHO GEBIED | |
689 ------------- | |
690 | |
691 Als je een commando langzaam intypt echoot Emacs de tekens aan de | |
692 onderkant van het scherm, in een deel dat het "echo gebied" genoemd wordt. | |
693 Dit gebied bevat de onderste regel van het scherm. | |
694 | |
695 | |
696 * MODE-REGEL | |
697 ------------ | |
698 | |
699 De regel direct boven het echo gebied heet de "mode-regel". De mode-regel | |
700 zier er ongeveer zo uit: | |
701 | |
702 --**-Emacs: TUTORIAL.nl (Fundamental)--68%------------------------ | |
703 | |
704 Deze regel geeft interessante informatie over Emacs en de tekst die | |
705 je aan het bewerken bent. | |
706 | |
707 Je weet al wat de bestandsnaam betekent: het is de naam van het bestand | |
708 dat je bezoekt. -NN%-- geeft je huidige positie in de tekst aan: NN | |
709 procent van de tekst bevindt zich boven het scherm. Als het bestand vanaf | |
710 het begin op het scherm staat, staat er --Top-- in plaats van --00%--. | |
711 Als het laatste stuk tekst op het scherm staat, zal er --Bot-- staan (van | |
712 `bottom', `onderkant' in het nederlands). Als de tekst zo klein is dat ze | |
713 volledig op het scherm past staat --All-- in de mode-regel. | |
714 | |
715 De sterretjes aan het begin betekenen dat je de tekst gemodificeerd hebt. | |
716 Direct na het bezoeken of bewaren staan er gewoon streepjes. | |
717 | |
718 In de mode-regel staat tussen haakjes in welke mode je aan het werken | |
719 bent. Tenzij een andere mode gewenst is, zit je in de "Fundamental" mode | |
720 zoals nu (`fundamental' is `basis' in het nederlands). Een dergelijke | |
721 mode heet een hoofdmode (`major mode' in het engels). | |
722 | |
723 Emacs heeft verschillende hoofdmodes. Sommige daarvan zijn bedoelt voor | |
724 het bewerken van verschillende talen of soorten tekst, zoals bijvoorbeeld | |
725 Lisp mode, Text mode, etc. Op elk moment is er altijd precies een mode | |
726 actief, en de naam daarvan staat in de mode-regel, op de plaats waar nu | |
727 "Fundamental" staat. | |
728 | |
729 Elke hoofdmode zorgt ervoor dat sommige commando's zich anders gedragen. | |
730 Zo bestaat er een commando om een commentaar in een programma te typen, en | |
731 aangezien elke programmeertaal een ander idee heeft over hoe commentaar | |
732 eruit moet zien, moet elke hoofdmode op een andere manier het commentaar | |
733 beginnen. Elke hoofdmode is de naam van een uitgebreid commando, en met | |
734 dat commando schakel je om naar die hoofdmode. Zo is bijvoorbeeld | |
735 M-x fundamental-mode het commando om naar de basismode om te schakelen. | |
736 | |
737 Als je nederlandse of engelse tekst wil gaan bewerken, zoals bijvoorbeeld | |
738 dit bestand, kan je beter "text mode" gebruiken, de mode om tekst in een | |
739 gewone taal te bewerken: | |
740 | |
741 >> Type M-x text-mode<Return>. | |
742 | |
743 Wees gerust; geen van de commando's die je geleerd hebt zorgen voor | |
744 grondige veranderingen in Emacs. Een van de dingen die je kan merken is | |
745 bijvoorbeeld dat M-f en M-b nu apostrophes als onderdeel van een woord | |
746 beschouwen. In de vorige, Fundamental, mode behandelen M-f en M-b de | |
747 apostrophe als ruimte tussen twee woorden. | |
748 | |
749 Het is gebruikelijk dat hoofdmodes dergelijke subtiele verschillen hebben. | |
750 De meeste commando's doen dus min of meer hetzelfde in elke hoofdmode. | |
751 | |
752 Met het commando C-h m kan je de documentatie over de huidige hoofdmode | |
753 lezen. | |
754 | |
755 >> Gebruik C-u C-v een paar keer om deze zin in de buurt van de bovenkant | |
756 van het scherm te krijgen. | |
757 >> Type C-h m om te zien hoe Text mode verschilt van Fundamental mode. | |
758 >> Type C-x 1 om de documentatie van het scherm te verwijderen. | |
759 | |
760 Hoofdmodes heten hoofdmodes omdat er ook bijmodes zijn. Bijmodes zijn | |
761 geen alternatieven voor hoofdmodes; het zijn slechts kleine modificaties | |
762 daarvan. Elke bijmode kan aan- of uitgezet worden, onafhankelijk van | |
763 andere bijmodes en onafhankelijk van de hoofdmode. Je kan dus nul, een, | |
764 of willekeurig veel minor modes gebruiken. | |
765 | |
766 Een nuttige bijmode voor het bewerken van tekst in een natuurlijke taal, | |
767 zoals nederlands, is Auto Fill mode (`auto fill' betekent automatisch | |
768 uitvullen). Wanneer deze mode aanstaat breekt Emacs automatisch een regel | |
769 tussen twee woorden af als de regel anders te lang zou worden. | |
770 | |
771 Je kan Auto Fill mode aanzetten met M-x auto-fill-mode<Return>. Als deze | |
772 mode al aanstaat, kan je hem uitzetten met M-x auto-fill-mode<Return>. | |
773 Als de mode uitstaat zet dit commando de mode aan; als ze aanstaat zet dit | |
774 commando de mode uit. Het commando zet de mode steeds aan en uit zet (`to | |
775 toggle' in het engels). | |
776 | |
777 >> Type nu M-x auto-fill-mode<Return>. Type nu vele malen asdf op een | |
778 regel zodat je kan zien dat de regel in twee-en gesplitst wordt. Er | |
779 moeten wel spaties tussen de woorden staan, omdat de Auto Fill mode | |
780 alleen op spaties de regel breekt. | |
781 | |
782 De rechter kantlijn staat meestal op 70 tekens, maar die kan je veranderen | |
783 met het C-x f commando. Dit commando accepteert een numeriek argument | |
784 dat de gewenste kantlijn is. | |
785 | |
786 >> Type C-x f met 20 als argument (C-u 20 C-x f). | |
787 Type wat tekst en zie dat Emacs de regels afbreekt bij 20 tekens. | |
788 Zet de kantlijn nu terug op 70, weer met C-x f. | |
789 | |
790 Als je de tekst midden in een regel verandert vult Auto Fill mode | |
791 de regel niet opnieuw. | |
792 Om een paragraaf opnieuw te vullen, type M-q (Meta-q) terwijl de | |
793 cursor in de paragraaf staat. | |
794 | |
795 >> Plaats de cursor in de voorgaande paragraaf en type M-q. | |
796 | |
797 | |
798 * ZOEKEN | |
799 -------- | |
800 | |
801 Emacs kan strings zoeken (een string is een rij tekens), zowel volgend op | |
802 de cursorpositie, als eraan voorafgaand. Het zoeken van een string | |
803 verplaatst de cursor naar de volgende plaats waar de gezochte string | |
804 voorkomt. | |
805 | |
806 Het zoekcommando van Emacs is anders dan de zoekcommando's van de meeste | |
807 tekstverwerkers; het zoekt incrementeel. Dit betekent dat het zoeken | |
808 gebeurt tijdens het intypen van de gezochte string. | |
809 | |
810 Het commando om vooruit zoeken te starten is C-s (met de `s' van `to | |
811 search', i.e. zoeken); C-r start het zoeken achteruit (met de `r' van | |
812 `reverse' of achteruit). WACHT nog even met ze te proberen. | |
813 | |
814 Als je C-s typt verschijnt de string "I-search" in het echo gebied. Dit | |
815 betekent dat Emacs bezig is met een `incremental search' (incrementele | |
816 zoekopdracht) en wacht op het intypen van de zoekstring. <RET> be-eindigt | |
817 het zoeken. | |
818 | |
819 >> Type nu C-s om het zoeken te start. Type nu, LANGZAAM, een letter per | |
820 keer, het woord `cursor', met een pauze na elke letter zodat je kan | |
821 zien wat er met de cursor gebeurt. Je hebt nu eenmaal naar het woord | |
822 `cursor' gezocht. | |
823 >> Type nogmaals C-s, om naar het volgende voorkomen van `cursor' te | |
824 zoeken. | |
825 >> Type nu viermaal <Delete> en let op de cursorbewegingen. | |
826 >> Type <RET> om het zoeken te be-eindigen. | |
827 | |
828 Zag je wat er gebeurde? Tijdens incrementeel zoeken probeert Emacs naar | |
829 de eerste plek te gaan waar de string staat die je tot dan toe getypt | |
830 hebt. Om naar de volgende plek te gaan, type je C-s nog een keer. Als er | |
831 geen volgende plek is piept Emacs en vertelt je dat de zoekopdracht faalt | |
832 (`failing' in het engels); met C-g kan je het zoeken afbreken. | |
833 | |
834 OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-x C-s | |
835 typt, en daarna ook niets meer. Dit komt door een eigenschap van de | |
836 machine waarop je werkt die te maken heeft met `flow control'. Met C-s | |
837 stopt de `flow' en komt niets meer van wat je typt bij Emacs terecht. Om | |
838 deze situatie te herstellen, type C-q. Lees daarna de "Spontaneous Entry | |
839 to Incremental Search" sectie in het Emacs handboek over hoe om te gaan | |
840 met deze situatie. | |
841 | |
842 Als je tijdens incrementeel zoeken <Delete> typt, zal je zien dat het | |
843 laatste teken dat je in de zoekstring typte weggehaald wordt en dat het | |
844 zoeken teruggaat naar de voorgaande plaats. Als je bijvoorbeeld begint | |
845 met zoeken en je typt een "c" dan ga je naar het eerste voorkomen van een | |
846 "c". Type je vervolgens een "u" dan gaat de cursor naar het eerste | |
847 voorkomen van de string "cu". Als je nu <Delete> typt, dan wordt de "u" | |
848 van de zoekstring afgehaald en gaat de cursor terug naar de plaats waar | |
849 hij stond voordat je de "u" intypte, i.e. het eerste voorkomen van de "c". | |
850 | |
851 Als je tijdens een zoekoperatie een control- of meta-teken intypt dan | |
852 wordt het zoeken be-eindigd. Er zijn een paar uitzonderingen, namelijk | |
853 tekens die tijdens zoeken een speciale betekenis hebben, zoals C-s en C-r. | |
854 | |
855 Met C-s begin je te zoeken naar het eerste voorkomen van de zoekstring NA | |
856 de huidige cursorpositie. Als je iets wilt zoeken dat eerder in de tekst | |
857 moet voorkomen, gebruik dan C-r i.p.v. C-s. Alles wat we nu weten over | |
858 C-s geldt ook voor C-r, alleen de zoekrichting is omgedraaid. | |
859 | |
860 | |
861 * MEERDERE VENSTERS | |
862 ------------------- | |
863 | |
864 Een van Emacs' aardige eigenschappen is dat je meerdere vensters op het | |
865 scherm kan laten zien. | |
866 | |
867 >> Zet de cursor op deze regel en type C-u 0 C-l. | |
868 | |
869 >> Type C-x 2 om het scherm in twee vensters op te splitsen. | |
870 Beide vensters laten deze uitleg zien; de cursor blijft in het | |
871 bovenste venster. | |
872 | |
873 >> Type C-M-v om de tekst in het onderste venster te verschuiven. | |
874 (Als je geen Meta toets hebt, type dan ESC C-v.) | |
875 | |
876 >> Type C-x o (met de `o' van `other'; `ander' in het nederlands) | |
877 om de cursor naar het andere venster te verplaatsen. | |
878 | |
879 >> Verschuif de tekst in het onderste venster, m.b.v. C-v en M-v. | |
880 Zorg ervoor dat je deze uitleg in het bovenste venster leest. | |
881 | |
882 >> Type weer C-x o om de cursor weer in het bovenste venster | |
883 te zetten. De cursor staat weer precies op de plaats waar | |
884 hij stond toen je het venster verliet. | |
885 | |
886 Je kan C-x o blijven gebruiken om van venster naar venster te gaan. Elk | |
887 venster heeft zijn eigen cursorpositie; de cursor is altijd maar zichtbaar | |
888 in een daarvan. Alle normale commando's hebben betrekking op het venster | |
889 waar de cursor in staat. Dit venster is het `geselecteerde venster' | |
890 (`selected window' in het engels). | |
891 | |
892 Het C-M-v commando is erg nuttig wanneer je tekst aan het bewerken bent in | |
893 het ene venster, terwijl je het andere venster als referentie gebruikt. | |
894 Je kan de cursor dan altijd in het venster houden waarin je bezig bent, | |
895 terwijl je met C-M-v door de tekst in het andere venster loopt. | |
896 | |
897 C-M-v is een voorbeeld van een CONTROL-META teken. Als je een echte META | |
898 toets hebt kan je C-M-v intypen door zowel CTRL als META ingedrukt te | |
899 houden terwijl je v typt. Het maakt niet uit in welke volgorde je de CTRL | |
900 en META indrukt; het gaat erom welke ingedrukt zijn terwijl je typt. | |
901 | |
902 Als je geen echte META toets hebt kan je ESC gebruiken; de volgorde maakt | |
903 dan wel uit. Je moet dan ESC typen, gevolgd door CTRL-v; CTRL-ESC v zal | |
904 niet werken. Dit komt doordat ESC zelf een teken is, terwijl CTRL en META | |
905 dat niet zijn. | |
906 | |
907 >> Type C-x 1 (in het bovenste venster) om het onderste venster te laten | |
908 verdwijnen. | |
909 | |
910 (Als je C-x 1 typt in het onderste venster laat je het bovenste | |
911 verdwijnen. C-x 1 betekent zoveel als `ik wil maar 1 venster, | |
912 en wel dat venster waar de cursor nu in staat.') | |
913 | |
914 Hier is nog een manier om twee venster te krijgen die elk een andere tekst | |
915 laten zien: | |
916 | |
917 >> Type C-x 4 C-f gevolgd door de naam van een van je bestanden, gevolgd | |
918 door <Return>. Het opgegeven bestand zal in het onderste venster | |
919 verschijnen, en de cursor zal in dat venster staan. | |
920 | |
921 >> Type C-x o om terug naar het bovenste venster te gaan, en C-x 1 om | |
922 het onderste venster te laten verdwijnen. | |
923 | |
924 | |
925 * RECURSIEVE BEWERKINGSNIVEAUS | |
926 ------------------------------ | |
927 | |
928 Soms kom je in Emacs in een recursief bewerkingsniveau terecht (engels: | |
929 `recursive editing level'). Dit is te zien in de moderegel aan de rechte | |
930 haken om de haakjes die om naam van de hoofdmode staan. Dan staat er | |
931 bijvoorbeeld [(Fundamental)] in plaats van (Fundamental). | |
932 | |
933 Type ESC ESC ESC Om uit een recursief bewerkingsniveau te komen. Dit is | |
934 een generiek `ontsnappingscommando'. Je kan het ook gebruiken om extra | |
935 vensters weg te gooien of om uit de minibuffer te komen. | |
936 | |
937 >> Type M-x om in een minibuffer te komen, en type dan ESC ESC ESC | |
938 om er weer uit te komen. | |
939 | |
940 C-g is niet bruikbaar om uit een recursief bewerkingsniveau te komen. De | |
941 reden hiervoor is dat C-g gebruikt wordt om commando's af te breken BINNEN | |
942 het recursieve bewerkingsniveau. | |
943 | |
944 | |
945 * MEER INFORMATIE | |
946 ----------------- | |
947 | |
948 We hebben geprobeerd je met deze uitleg precies genoeg informatie te geven | |
949 om met Emacs te beginnen. De mogelijkheden van Emacs zijn zo legio dat | |
950 het onmogelijk is nu alles uit te leggen. Emacs heeft zoveel nuttige | |
951 mogelijkheden dat je er meer over zou kunnen willen leren. Emacs heeft | |
952 commando's om documentatie te laten zien over Emacs commando's. Deze | |
953 `helpcommando's' beginnen allemaal met C-h: `het Hulpteken'. | |
954 | |
955 Om hulp te krijgen, type C-h, gevolgd door een teken om aan te duiden | |
956 welke hulp je wilt. Als je het echt niet meer weet, type C-h ? en Emacs | |
957 vertelt welke hulp het allemaal te bieden heeft. Als je C-h hebt getypt | |
958 maar van gedachten veranderd bent, type je gewoon C-g om het af te breken. | |
959 | |
960 (Op sommige computers is de betekenis van C-h veranderd. Dat is een | |
961 slecht plan, zeker als die verandering op alle gebruikers invloed heeft, | |
962 en is dus een geldige reden om je beklag te doen bij de systeembeheerder | |
963 of helpdesk. Als C-h intussen niet een bericht onderaan het scherm laat | |
964 zien over mogelijke hulp, probeer dan de F1 toets (functietoets 1) of | |
965 gebruik M-x help RET.) | |
966 | |
967 De eenvoudigste hulp is C-h c. Type C-h, het teken `c' en een teken of | |
968 uitgebreid commando, en Emacs laat een zeer korte beschrijving van het | |
969 commando zien. | |
970 | |
971 >> Type C-h c Control-p. | |
972 De beschrijving die getoond wordt zou zoiets moeten zijn als | |
973 | |
974 C-p runs the command previous-line | |
975 | |
976 (nederlands: C-p voert het commando previous-line uit.) | |
977 | |
978 Dit commando vertelt je `de naam van de functie'. Functies worden vooral | |
979 gebruikt om Emacs uit te breiden of aan de wensen van de gebruiker aan te | |
980 passen. Aangezien functienamen gekozen zijn om aan te geven wat de | |
981 functie doet, zijn ze ook geschikt als erg korte documentatie; genoeg om | |
982 je te herinneren aan wat de commando's die je al geleerd hebt betekenen. | |
983 | |
984 Uitgebreide commando's zoals C-x C-s en (als je geen META, EDIT or ALT | |
985 toets hebt) <ESC> v kunnen ook getypt worden na C-h c. | |
986 | |
987 Om meer informatie over een commando te krijgen, type C-h k in plaats van | |
988 C-h c. | |
989 | |
990 >> Type C-h k Control-p. | |
991 | |
992 Dit laat de documentatie van de functie zien, inclusief de naam van de | |
993 functies, in een apart venster. Als je klaar bent met lezen, type C-x 1 | |
994 om van dat venster af te komen. Je hoeft dat natuurlijk niet meteen te | |
995 doen. Je kan ook eerst wat anders doen voordat je C-x 1 typt. | |
996 | |
997 Hier zijn nog wat nuttige mogelijkheden van C-h: | |
998 | |
999 C-h f Beschrijf een functie. Je moet de naam van de functie | |
1000 intypen. | |
1001 | |
1002 >> Type C-h f previous-line<Return> | |
1003 Dit laat alle informatie zien die Emacs heeft over de functie die het | |
1004 C-p commando implementeert. | |
1005 | |
1006 C-h a Commando Apropos. Type een woord in en Emacs zal een | |
1007 lijst van alle commando's laten zien waarin dat woord | |
1008 voorkomt. Al deze commando's kunnen aangeroepen worden | |
1009 met M-x. Bij sommige commando's staat met welke tekens | |
1010 dit commando direct uitgevoerd kan worden. | |
1011 | |
1012 >> Type C-h a file<Return>. | |
1013 | |
1014 Dit laat in een ander venster alle M-x commando's zien met `file' in hun | |
1015 naam. Je zal teken-commando's zien als C-x C-f naast de overeenkomende | |
1016 commandonaam zoals find-file. | |
1017 | |
1018 >> Type C-M-v herhaaldelijk om de tekst in het hulpvenster te verschuiven. | |
1019 | |
1020 >> Type C-x 1 om het hulpvenster weg te gooien. | |
1021 | |
1022 | |
1023 * CONCLUSIE | |
1024 ----------- | |
1025 | |
1026 Denk eraan dat je met C-x C-c gebruikt om Emacs te verlaten. Om tijdelijk | |
1027 een shell te krijgen en daarna weer in Emacs terug te komen, type C-x. | |
1028 | |
1029 De bedoeling van deze uitleg is dat ze begrijpelijk is voor alle nieuwe | |
1030 Emacs gebruikers. Als je dus iets onduidelijks bent tegengekomen blijf | |
1031 dan niet zitten en maak jezelf geen verwijten. Klaag erover! | |
1032 | |
1033 | |
1034 * COPI-EREN | |
1035 ----------- | |
1036 | |
1037 (De engelse versie van) deze uitleg is voorafgegaan door een lange reeks | |
1038 van Emacs tutorials, die begon met de uitleg die Stuart Cracraft schreef | |
1039 voor de originele Emacs. Deze nederlandse vertaling is gemaakt door | |
1040 Pieter Schoenmakers <tiggr@ics.ele.tue.nl> op basis van de GNU Emacs 20.2 | |
1041 TUTORIAL. | |
1042 | |
1043 (Wat nu volgt is een vertaling naar het nederlands van de condities voor | |
1044 gebruik en verspreiding van deze uitleg. Deze vertaling is niet | |
1045 gecontroleerd door een jurist. Er kunnen derhalve geen rechten aan de | |
1046 vertaling worden ontleend, en de vertaling wordt gevolgd door het engelse | |
1047 origineel.) | |
1048 | |
1049 Deze versie van de uitleg valt onder copyright, net als GNU Emacs. | |
1050 Je mag deze uitleg distribu-eren onder bepaalde condities: | |
1051 | |
1052 Copyright (c) 1985, 1996, 1997 Free Software Foundation | |
1053 | |
1054 Iedereen mag letterlijke copi-en van dit document, zoals ontvangen, | |
1055 verspreiden, op elke medium, vooropgesteld dat de copyrightmelding en | |
1056 toestemmingsmelding niet aangetast worden en dat de verspreider aan de | |
1057 ontvanger dezelfde distributierechten verleend als aan hem verleend | |
1058 door deze melding. | |
1059 | |
1060 Toestemming wordt verleend om gemodificeerde versies van dit document, | |
1061 of delen daarvan, te verspreiden, onder bovenstaande condities, | |
1062 vooropgesteld dat ze ook duidelijk melding maken van degene die als | |
1063 laatste modificaties doorgevoerd heeft. | |
1064 | |
1065 De condities voor het copi-eren van Emacs zelf zijn complexer dan dit, | |
1066 maar gebaseerd op dezelfde gedachte. Lees het bestand COPYING en geef | |
1067 vervolgens copi-en van Emacs aan al je vrienden. Help bij het uitroeien | |
1068 van softwarebeschermingspolitiek (`software eigendom') door vrije software | |
1069 te gebruiken, schrijven en delen! | |
1070 | |
1071 (Engels origineel van de copyrightmelding en condities: | |
1072 | |
1073 This version of the tutorial, like GNU Emacs, is copyrighted, and | |
1074 comes with permission to distribute copies on certain conditions: | |
1075 | |
1076 Copyright (c) 1985, 1996 Free Software Foundation | |
1077 | |
1078 Permission is granted to anyone to make or distribute verbatim copies | |
1079 of this document as received, in any medium, provided that the | |
1080 copyright notice and permission notice are preserved, | |
1081 and that the distributor grants the recipient permission | |
1082 for further redistribution as permitted by this notice. | |
1083 | |
1084 Permission is granted to distribute modified versions | |
1085 of this document, or of portions of it, | |
1086 under the above conditions, provided also that they | |
1087 carry prominent notices stating who last altered them. | |
1088 | |
1089 The conditions for copying Emacs itself are more complex, but in the | |
1090 same spirit. Please read the file COPYING and then do give copies of | |
1091 GNU Emacs to your friends. Help stamp out software obstructionism | |
1092 ("ownership") by using, writing, and sharing free software!) |