view DOCS/xml/pl/video.xml @ 12205:3eab916cdaa3

sync

<?xml version="1.0" encoding="utf-8"?>
<!-- synced with 1.50 -->
<sect2 id="video-dev">
<title>Urządzenia wyjścia video</title>

<sect3 id="mtrr">
<title>Ustawianie MTRR</title>

<para>
Jest WYSOCE wskazane, aby sprawdzić, czy rejestry MTRR są ustawione prawidłowo, 
ponieważ mogą dać duży wzrost wydajności.
</para>

<para>
Wykonaj <command>cat /proc/mtrr</command>:
<screen>
<prompt>--($:~)--</prompt> cat /proc/mtrr
reg00: base=0xe4000000 (3648MB), size=  16MB: write-combining, count=9
reg01: base=0xd8000000 (3456MB), size= 128MB: write-combining, count=1<!--
--></screen>
</para>

<para>
Widać mojego Matroksa G400 z 16MB pamięci. Wydałem tę komendę z XFree 4.x.x, 
które ustawiają MTRR automatycznie
</para>

<para>
Jeżeli nie zadziałało, trzeba to ustawić ręcznie. 
Przede wszystkim, musisz znaleźć adres bazowy. Możesz to zrobić na 3 sposoby:

<orderedlist>
<listitem><para>
  z komunikatów startowych X11, na przykład:
    <screen>
(--) SVGA: PCI: Matrox MGA G400 AGP rev 4, Memory @ 0xd8000000, 0xd4000000
(--) SVGA: Linear framebuffer at 0xD8000000<!--
--></screen>
  </para></listitem>
<listitem><para>
  z <filename>/proc/pci</filename> (użyj polecenia <command>lspci -v</command>
  ):
  <screen>
01:00.0 VGA compatible controller: Matrox Graphics, Inc.: Unknown device 0525
Memory at d8000000 (32-bit, prefetchable)
  </screen>
  </para></listitem>
<listitem><para>
  z komunikatów sterownika mga_vid w jądrze (użyj <command>dmesg</command>):
  <screen>mga_mem_base = d8000000</screen>
  </para></listitem>
</orderedlist>
</para>

<para>
Znajdźmy teraz rozmiar pamięci. Jest to bardzo łatwe, po prostu zamień 
rozmiar RAMu na karcie graficznej na system szestnastkowy, lub użyj 
tej tabelki:
<informaltable frame="none">
<tgroup cols="2">
<tbody>
<row><entry>1 MB</entry><entry>0x100000</entry></row>
<row><entry>2 MB</entry><entry>0x200000</entry></row>
<row><entry>4 MB</entry><entry>0x400000</entry></row>
<row><entry>8 MB</entry><entry>0x800000</entry></row>
<row><entry>16 MB</entry><entry>0x1000000</entry></row>
<row><entry>32 MB</entry><entry>0x2000000</entry></row>
</tbody>
</tgroup>
</informaltable>
</para>

<para>
Znasz już adres bazowy i rozmiar pamięci. Ustawmy więc rejestry MTRR! 
Na przykład dla powyższej karty Matrox (<literal>base=0xd8000000</literal>)
z 32MB RAMu (<literal>size=0x2000000</literal>) po prostu wykonaj:
<screen>
echo "base=0xd8000000 size=0x2000000 type=write-combining" &gt;| /proc/mtrr</screen>
</para>

<para> 
Nie wszystkie procesory obsługują MTRR. Na przykład starsze K6-2 
(jakieś 266MHz, stepping 0) nie obsługują MTRR, ale już stepping 12 tak. 
(<command>cat /proc/cpuinfo </command> aby sprawdzić).
</para>
</sect3>

<sect3 id="output-trad">
<title>Wyjścia video dla tradycyjnych kart graficznych</title>
<sect4 id="xv">
<title>Xv</title>

<para>
W XFree86 4.0.2 lub nowszym możesz używać sprzętowego YUV poprzez 
rozszerzenie XVideo. To tego używa opcja <option>-vo xv</option>.
Ten sterownik obsługuje także regulację jasności/kontrastu/nasycenia/itp. 
(chyba, że używasz starego, powolnego kodeka DirectShow DivX, 
który to obsługuje wszędzie). Spójrz na stronę man.
</para>

<para>
Aby to zadziałało upewnij się, że:

<orderedlist>
<listitem><para>
Masz XFree86 4.0.2 lub nowsze (starsze nie mają XVideo) 
  </para></listitem>
<listitem><para>
Twoja karta obsługuje przyśpieszanie sprzętowe (współczesne karty to mają)
  </para></listitem>
<listitem><para>
X ładuje rozszerzenie XVideo, zwykle wygląda to tak: 
   <programlisting>(II) Loading extension XVideo</programlisting>
  w logu <filename>/var/log/XFree86.0.log</filename>
  <note><para>
To ładuje tylko rozszerzenie XFree86. W dobrej instalacji 
jest to zawsze włączone i nie oznacza to że obsługa XVideo w 
<emphasis role="bold">karcie</emphasis> jest załadowana.
  </para></note>
  </para></listitem>
<listitem><para>
Twoja karta obsługuje Xv pod Linuksem. Aby sprawdzić, spróbuj 
<command>xvinfo</command>, wchodzące w skład dystrybucji XFree86.
Powinno wyświetlić długi tekst podobny do tego:
    <screen>
X-Video Extension version 2.2
screen #0
  Adaptor #0: "Savage Streams Engine"
    number of ports: 1
    port base: 43
    operations supported: PutImage
    supported visuals:
      depth 16, visualID 0x22
      depth 16, visualID 0x23
    number of attributes: 5
(...)
    Number of image formats: 7
      id: 0x32595559 (YUY2)
        guid: 59555932-0000-0010-8000-00aa00389b71
        bits per pixel: 16
        number of planes: 1
        type: YUV (packed)
      id: 0x32315659 (YV12)
        guid: 59563132-0000-0010-8000-00aa00389b71
        bits per pixel: 12
        number of planes: 3
        type: YUV (planar)
(...etc...)<!--
--></screen>
Karta musi obsługiwać formaty "YUY2 packed" i "YV12 planar", 
aby mogła być używana z <application>MPlayerem</application>.
  </para></listitem>
<listitem><para>
I na koniec sprawdź, czy <application>MPlayer</application> 
został skompilowany z obsługą Xv. 
Wykonaj <command>mplayer -vo help | grep xv </command>. 
Jeżeli została zbudowana obsługa Xv to powinna się pojawić podobna linia:
  <screen>
  xv      X11/Xv<!--
  --></screen>
</para></listitem>
</orderedlist>
</para>

<sect5 id="tdfx">
<title>Karty 3dfx</title>

<para>
Starsze sterowniki 3dfx znane były z tego, że miały problemy z akceleracją XVideo. 
Nie obsługiwały ani YUY2, ani YV12. Sprawdź czy masz XFree86 w wersji 4.2.0 
lub nowszej. Działają one dobrze z YV12 i YUY2. Poprzednie wersje z 4.1.0 
włącznie <emphasis role="bold">wywalały się na YV12</emphasis>. 
Jeżeli napotkasz na dziwne działanie używając <option>-vo xv</option>, 
spróbuj SDL (także ma XVideo) i zobacz, czy to pomaga.
Dokładniejsze instrukcje są w sekcji <link linkend="sdl">SDL</link>.
</para>

<para>
<emphasis role="bold">LUB</emphasis>, spróbuj NOWEGO sterownika <option>-vo tdfxfb</option>! Zajrzyj do sekcji <link linkend="tdfxfb">tdfxfb</link>
</para>
</sect5>

<sect5 id="s3">
<title>Karty S3</title>

<para>
S3 Savage3D powinny działać. Jeżeli masz Savage4 używaj XFree86 4.0.3 lub nowszego 
(gdyby występowały problemy z obrazem, spróbuj ustawić głębię kolorów na 16bpp). 
Jeżeli chodzi o S3 Virge: obsługuje ona Xv, ale jest bardzo wolna, 
więc najlepiej ją sprzedaj.
</para>

<note>
<para>
Obecnie niejasne jest, które modele kart Savage nie mają sprzętowej obsługi YV12 i 
robią to programowo (co jest wolne). Jeżeli podejrzewasz o to swoją kartę, 
zdobądź nowsze sterowniki, lub grzecznie poproś o sterownik z obsługą MMX/3DNow 
na grupie dyskusyjnej mplayer-users 
</para>
</note>
</sect5>


<sect5 id="nvidia">
<title>Karty nVidia</title>

<para>
nVidia nie zawsze jest dobrym wyborem dla Linuksa (wg nVidii to 
<link linkend="nvidia-opinions">nieprawda</link>)... 
Sterownik XFree86 o otwartych źródłach obsługuje większość tych kart, lecz 
w niektórych wypadkach 
będziesz zmuszony używać binarnych sterowników o zamkniętych źródłach 
(do pobrania ze <ulink url="http://www.nvidia.com/object/linux.html">strony nVidii</ulink>).
Jeżeli chcesz uzyskać przyspieszenie 3D to zawsze będziesz potrzebować tych sterowników.
</para>

<para>
karty Riva 128 nie obsługują XVideo nawet ze sterownikami nVidii :( 
Zażalenia składaj do nVidii.

</para>

<para>
Jednakże <application>MPlayer</application> zawiera sterownik <link linkend="vidix">VIDIX</link>
obsługujący większość kart nVidia.
Obecnie znajduje się w stadium beta i ma pewne ograniczenia. 
Więcej informacji znajdziesz w sekcji <link linkend="vidix-nvidia">nVidia</link>.
</para>
</sect5>


<sect5 id="ati">
<title>Karty ATI</title>

<para>
<ulink url="http://www.linuxvideo.org/gatos">Sterowniki GATOS</ulink> 
(których powinieneś używać, chyba że masz Rage128 lub Radeon) 
mają standardowo włączone VSYNC. Znaczy to, że szybkość dekodowania (!)
jest zsynchronizowana z (pionową) częstotliwością odświeżania obrazu. 
Jeżeli odtwarzanie wydaje Ci się powolne, 
spróbuj w jakiś sposób wyłączyć VSYNC, 
lub ustaw częstotliwość odświeżania na n*(fps filmu) Hz.
</para>

<para>
Radeon VE - jeżeli potrzebujesz X, używaj XFree86 4.2.0 lub nowszego. 
Brak obsługi wyjścia TV. 
Oczywiście w <application>MPlayerze</application> możesz uzyskać 
<emphasis role="bold">przyśpieszane</emphasis> wyświetlanie, 
z lub bez <emphasis role="bold">wyjścia TV</emphasis>.
Żadne biblioteki czy X nie są do tego potrzebne. 
Poczytaj sekcję o <link linkend="vidix">VIDIX</link>.
</para>
</sect5>


<sect5 id="neomagic">
<title>Karty NeoMagic</title>

<para>
Te karty można znaleźć w wielu laptopach. 
Musisz używać XFree86 4.3.0 lub nowszych, lub sterowników Stefana Seyfried'a 
<ulink url="http://www.mplayerhq.hu/MPlayer/contrib/NeoMagic-driver/"> 
obsługujących Xv</ulink>.
Po prostu wybierz ten, który pasuje do Twojej wersji XFree86. 
</para>

<para>
XFree86 4.3.0 zawierają obsługę Xv, lecz Bohdan Horst wysłał małą 
<ulink url="http://www.mplayerhq.hu/MPlayer/contrib/NeoMagic-driver/neo_driver.patch">łatkę</ulink> 
na źródła XFree86, która przyśpiesza operacje na buforze ramki (framebuffer) 
nawet czterokrotnie. Ta łatka została uwzględniona w XFree86 CVS 
i powinna znaleźć się w następnej wersji po 4.3.0
</para>

<para>
Aby umożliwić odtwarzanie zawartości o rozmiarach DVD zmodyfikuj 
swój XF86Config w następujący sposób:
<programlisting>
Section "Device"
    [...]
    Driver "neomagic"
    <emphasis>Option "OverlayMem" "829440"</emphasis>
    [...]
EndSection<!--
--></programlisting>
</para>
</sect5>


<sect5 id="trident">
<title>Karty Trident</title>
<para>
Jeżeli chcesz używać Xv z kartą trident (zakładając, że nie działa z 4.1.0), 
zainstaluj XFree 4.2.0. 4.2.0 obsługuje pełnoekranowe Xv 
w karcie Cyberblade XP.
</para>

<para>
Alternatywą jest sterownik <link linkend="vidix">VIDIX</link> dla
karty Cyberblade/i1.
</para>


</sect5>


<sect5 id="kyro">
<title>Karty Kyro/PowerVR</title>
<para>
Jeżeli chcesz używać Xv z kartą opartą na Kyro 
(na przykład Hercules Prophet 4000XT), powinieneś ściągnąć sterowniki ze 
<ulink url="http://www.powervr.com/">strony PowerVR</ulink>
</para>
</sect5>
</sect4>

<!-- ********** -->

<sect4 id="dga">
<title>DGA</title>

<formalpara>
<title>WSTĘP</title>
<para>
Celem tego dokumentu jest wyjaśnienie w kilku słowach, czym ogólnie jest DGA 
i co może zrobić sterownik do <application>MPlayera</application> 
(i czego nie może).
</para>
</formalpara>

<formalpara>
<title>CO TO JEST DGA</title>
<para>
<acronym>DGA</acronym> to skrót od <emphasis>Direct Graphics Access 
(Bezpośredni Dostęp do Grafiki)</emphasis> i jest środkiem dla programu 
na ominięcie X serwera i bezpośrednią modyfikację pamięci bufora ramki 
(framebuffer). Technicznie mówiąc, działa to w ten sposób, 
że pamięć bufora ramki mapowana jest na zakres pamięci Twojego procesu. 
Jest to dozwolone tylko i wyłącznie gdy masz prawa administratora (superuser). 
Możesz je uzyskać logując się jako  
<systemitem class="username">root</systemitem> lub ustawiając bit SUID 
na pliku wykonywalnym <application>MPlayera</application> 
(<emphasis role="bold">nie zalecane</emphasis>).
</para>
</formalpara>
<para>
Istnieją dwie wersje DGA: DGA1 używane przez XFree 3.x.x i DGA2, 
które pojawiło się w XFree 4.0.1.
</para>

<para>
DGA1 zapewnia jedynie bezpośredni dostęp do bufora ramki, 
w sposób opisany powyżej. 
Aby zmienić rozdzielczość sygnału video będziesz musiał polegać na 
rozszerzeniu XVidMode.
</para>

<para>
DGA2 łączy cechy rozszerzenia XVidMode z możliwością zmiany głębi wyświetlania, 
więc możesz mając uruchomiony X serwer w 32 bitowej głębi przełączać się na 
15 bitów i vice versa.
</para>

<para>
Jednakże DGA ma pewne wady. Jest poniekąd zależne od układu graficznego 
jakiego używasz, a także od implementacji sterownika video (w X serwerze) 
sterującego układem. Nie działa to więc na każdym systemie...
</para>

<formalpara>
<title>INSTALOWANIE OBSŁUGI DGA W MPLAYERze</title>

<para>
  Przede wszystkim upewnij się, że X ładuje rozszerzenie DGA. Spójrz na 
<filename>/var/log/XFree86.0.log</filename>:

<programlisting>(II) Loading extension XFree86-DGA</programlisting>

XFree86 4.0.x lub nowsze jest <emphasis role="bold">wysoce wskazane</emphasis>!
Sterownik DGA <application>MPlayera</application> jest wykrywany automatycznie 
przez <filename>./configure</filename>. Możesz także wymusić jego obsługę 
poprzez <option>--enable-dga</option>.
</para>
</formalpara>

<para>
Jeżeli sterownik nie mógł przełączyć się na niższą rozdzielczość, 
poeksperymentuj z opcjami <option>-vm</option> (tylko w X 3.3.x), 
<option>-fs</option>, <option>-bpp</option>, <option>-zoom</option> 
aby znaleźć tryb wyświetlania, który odpowiada filmowi. 
Na razie nie ma żadnego konwertera :(
</para>

<para>
Stań się użytkownikiem <systemitem class="username">root</systemitem>. 
DGA wymaga praw roota, aby móc zapisywać bezpośrednio do pamięci video. 
Jeżeli chcesz posługiwać się DGA jako zwykły użytkownik, zainstaluj 
<application>MPlayera</application> w trybie SUID root:

<screen>
chown root <replaceable>/usr/local/bin/mplayer</replaceable>
chmod 750 <replaceable>/usr/local/bin/mplayer</replaceable>
chmod +s <replaceable>/usr/local/bin/mplayer</replaceable>
</screen>
Teraz DGA działa także dla zwykłego użytkownika.
</para>

<caution>
<title>Zagrożenie Bezpieczeństwa</title>
<para>
To jest <emphasis role="bold">poważne</emphasis> zagrożenie bezpieczeństwa! 
<emphasis role="bold">Nigdy</emphasis> 
nie rób tego na serwerze, ani na komputerze dostępnym dla innych osób, 
ponieważ mogą one zdobyć prawa roota poprzez SUID root 
<application>MPlayer</application>.
</para>
</caution>

<para>
Teraz użyj opcji <option>-vo dga</option> i już! (mam nadzieję:) 
Powinieneś także spróbować czy działa u Ciebie opcja <option>-vo sdl:dga</option>! 
Jest wiele szybsza!
</para>


<formalpara id="dga-modelines">
<title>ZMIANA ROZDZIELCZOŚCI</title>

<para>
Sterownik DGA zezwala na zmianę rozdzielczości sygnału wyjściowego. 
Eliminuje to potrzebę (wolnego) programowego skalowania i 
równocześnie zapewnia wyświetlanie pełnoekranowe. 
W warunkach idealnych rozdzielczość zostałaby zmieniona na dokładnie taką samą 
(z zachowaniem formatu obrazu) jak dane video, 
ale X serwer pozwala stosować tylko tryby predefiniowane w 
<filename>/etc/X11/XF86Config</filename> 
(<filename>/etc/X11/XF86Config-4</filename> dla XFree 4.X.X). 
Są one definiowane przez tak zwane "modelines" (linie trybów) i zależą od możliwości 
Twojego sprzętu. 
X serwer skanuje przy starcie ten plik konfiguracyjny 
i wyłącza tryby nie pasujące do Twojego sprzętu. Aby się dowiedzieć, 
które tryby przetrwały ten proces sprawdź: 
<filename>/var/log/XFree86.0.log</filename>.
</para>
</formalpara>

<para>
Te wpisy działają z układem Riva128, przy użyciu modułu sterownika nv.o 
(moduł X serwera):
</para>


<para><programlisting>
Section "Modes"
  Identifier "Modes[0]"
  Modeline "800x600"  40     800 840 968 1056  600 601 605 628
  Modeline "712x600"  35.0   712 740 850 900   400 410 412 425
  Modeline "640x480"  25.175 640 664 760 800   480 491 493 525
  Modeline "400x300"  20     400 416 480 528   300 301 303 314 Doublescan
  Modeline "352x288"  25.10  352 368 416 432   288 296 290 310
  Modeline "352x240"  15.750 352 368 416 432   240 244 246 262 Doublescan
  Modeline "320x240"  12.588 320 336 384 400   240 245 246 262 Doublescan
EndSection
</programlisting></para>


<formalpara>
<title>DGA i MPLAYER</title>
<para>
DGA jest używane w dwóch miejscach w <application>MPlayerze</application>: 
może go używać sterownik SDL (<option>-vo sdl:dga</option>) 
oraz bezpośrednio przez sterownik DGA (<option>-vo dga</option>). 
To co zostało napisane powyżej jest prawdziwe dla obu; 
w następnych sekcjach wyjaśnię jak działa sterownik DGA dla 
<application>MPlayera</application>.
</para>
</formalpara>


<formalpara>
<title>WŁASNOŚCI</title>

<para>
Sterownik DGA wywoływany jest poprzez podanie <option>-vo dga</option> 
w linii poleceń. 
Standardowym zachowaniem jest zmiana rozdzielczości na jak najbardziej 
pasującą do obrazu. 
Ignorowane są opcje <option>-vm</option> i <option>-fs</option> 
(zmiana trybu wyświetlania oraz wyświetlanie pełnoekranowe). 
Sterownik zawsze próbuje pokryć jak największą powierzchnię ekranu poprzez 
zmianę trybu wyświetlania, dzięki temu oszczędza jeden cykl procesora, 
który byłby wykorzystany na skalowanie obrazu. 
Jeżeli nie podoba Ci się dobrany tryb, możesz sam go określić, 
korzystając z opcji <option>-x</option> oraz <option>-y</option>. 
Jeżeli podasz opcję <option>-v</option>, 
sterownik DGA wyświetli między innymi listę wszystkich obsługiwanych 
w tej chwili trybów, dostępnych w Twoim pliku konfiguracyjnym 
<filename>XF86Config</filename>. 
Mając DGA2 możesz zmusić je także do wyświetlania obrazu w określonej głębi, 
używając opcji <option>-bpp</option>. 
Prawidłowymi głębiami są 15, 16, 34 i 32. 
Od Twojego sprzętu zależy czy są one obsługiwane natywnie czy też dokonywana 
jest konwersja (możliwe, że powolna).

</para>
</formalpara>
<para>
Jeżeli jesteś takim szczęśliwcem, że masz wystarczająco dużo pamięci poza-ekranowej 
(offscreen memory) aby zmieścił się tam cały obraz, 
sterownik DGA użyje podwójnego buforowania (doublebuffering). 
Efektem będzie płynniejsze odtwarzanie filmu. 
Sterownik poinformuje Cię czy podwójne buforowanie jest włączone czy nie.
</para>

<para>
Podwójne buforowanie oznacza, że następna ramka Twojego filmu jest rysowana 
w pamięci poza-ekranowej w czasie gdy obecna ramka jest wyświetlana. 
Gdy następna ramka będzie gotowa, układ graficzny zostanie poinformowany 
o lokalizacji nowej ramki w pamięci i po prostu sięgnie tam po dane 
aby je wyświetlić. 
W międzyczasie poprzedni bufor w pamięci zostanie ponownie wypełniony 
kolejnymi danymi video.
</para>

<para>
Podwójne buforowanie może być włączane opcją 
<option>-double</option> oraz może być wyłączane opcją 
<option>-nodouble</option>. 
Obecnie standardowym zachowaniem jest wyłączone podwójne buforowanie. 
Jeśli używasz sterownika DGA wyświetlanie OSD 
(On Screen Display - wyświetlanie na ekranie) 
działa wyłącznie z włączonym podwójnym buforowaniem. 
Jednakże włączenie podwójnego buforowania może zaowocować dużym spadkiem 
szybkości (na moim K6-II+ 525 jest używane dodatkowe 20% czasu procesora!) 
w zależności od implementacji DGA dla Twojego sprzętu.
</para>


<formalpara>
<title>SPRAWA SZYBKOŚCI</title>

<para>
Ogólnie rzecz biorąc dostęp do bufora ramki poprzez DGA powinien być 
przynajmniej tak szybki jak podczas używania sterownika X11, 
z dodatkową korzyścią uzyskania pełnoekranowego obrazu. 
Procentowe wartości szybkości wyświetlane przez 
<application>MPlayera</application> należy ostrożnie interpretować. 
Na przykład przy korzystaniu ze sterownika X11 nie jest uwzględniany czas 
potrzebny dla X serwera na rysowanie. 
Podłącz terminal do portu szeregowego swojego komputera i uruchom 
<command>top</command> aby zobaczyć co się na prawdę dzieje w Twoim komputerze.
</para>
</formalpara>

<para>
Generalnie przyśpieszenie przy używaniu DGA w stosunku  do "normalnego" 
używania X11 bardzo zależy od Twojej karty graficznej i od tego jak dobrze 
zoptymalizowany jest moduł do X serwera.
</para>

<para>
Jeżeli masz wolny system, lepiej używaj 15 lub 16 bitowej 
głębi kolorów ponieważ wymaga ona tylko połowy przepustowości pamięci 
w porównaniu do głębi 32 bitowej.
</para>

<para>
Używanie 24 bitowej głębi jest dobrym pomysłem jeżeli 
Twoja karta natywnie obsługuje tylko 32 bitową głębię, ponieważ 24 bitowa głębia 
przesyła 25% mniej danych w porównaniu do w pełni 32 bitowego trybu.
</para>

<para>
Widziałem pewne pliki AVI odtwarzane na Pentium MMX 266. 
Na AMD K6-2 powinno działać od 400MHz.
</para>


<formalpara>
<title>ZNANE BŁĘDY</title>

<para>
Według niektórych deweloperów XFree DGA jest niezłą bestią. 
Mówią oni, że lepiej go nie używać, ponieważ jego implementacja nie zawsze 
jest bezbłędna dla każdego sterownika XFree.
</para>
</formalpara>

<itemizedlist>
<listitem><simpara>
Istnieje błąd związany z XFree 4.0.3 i sterownikiem <filename>nv.o</filename> 
objawiający się dziwnymi kolorami
</simpara></listitem>
<listitem><simpara>
Sterowniki ATI wymagają wielokrotnego przełączania trybu po użyciu DGA.
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
Niektóre sterowniki po prostu nie wracają do normalnej rozdzielczości(użyj 
  <keycap>Ctrl</keycap>+<keycap>Alt</keycap>+<keycap>Keypad +</keycap> oraz
  <keycap>Ctrl</keycap>+<keycap>Alt</keycap>+<keycap>Keypad -</keycap>
  aby przełączać się ręcznie).
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
Niektóre sterowniki wyświetlają dziwne kolory.
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
Niektóre sterowniki kłamią na temat rozmiaru pamięci, 
którą mapują na przestrzeń adresową procesu. 
Poprzez to vo_dga nie będzie używać podwójnego buforowania (SIS?).
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
Niektóre sterowniki nie zwracają żadnego poprawnego trybu. 
W tym wypadku sterownik DGA się wywali mówiąc Ci o bezsensownym 
trybie 100000x100000 (lub podobnym).
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
OSD działa tylko z włączonym podwójnym buforowaniem (w przeciwnym razie migocze).
  </simpara></listitem>
</itemizedlist>

</sect4>
<!--</sect3>-->

<!-- ********** -->

<sect4 id="sdl">
<title>SDL</title>

<para>
<acronym>SDL</acronym> (Simple Directmedia Layer) jest w gruncie rzeczy 
zunifikowanym interfejsem video/audio. 
Programy, które go używają wiedzą tylko o SDL, 
a nie o sterownikach audio lub video, których używa SDL. 
Na przykład port Doom'a używający SDL może działać korzystając z 
svgalib, aalib, X, fbdev i innych, musisz tylko określić (na przykład) 
sterownik video, którego chcesz użyć. 
Wybór następuje poprzez zmienną środowiskową <envar>SDL_VIDEODRIVER</envar>. 
No, teoretycznie.
</para>

<para>
W <application>MPlayerze</application> używaliśmy programowego skalowania 
sterownika SDL dla X11, dla kart/sterowników, które nie obsługują XVideo, 
dopóki nie zrobiliśmy własnego (szybszego, lepszego) programowego skalowania. 
Używaliśmy także jego wyjścia aalib, ale teraz mamy własny sterownik, 
który jest wygodniejszy. Jego tryb DGA był lepszy od naszego... aż do niedawna. 
Rozumiesz już? :)
</para>

<para>
Pomaga także z niektórymi wadliwymi sterownikami/kartami w przypadku gdy 
odtwarzanie kuleje (nie z powodu wolnego systemu), lub gdy dźwięk jest opóźniony.
</para>

<para>
Wyjście video SDL obsługuje wyświetlanie napisów pod filmem, na czarnym pasku 
(jeżeli obecny).
</para>

<variablelist>
<title>Istnieje wiele opcji wiersza poleceń dla SDL</title>
<varlistentry>
  <term><option>-vo sdl:<replaceable>nazwa</replaceable></option></term>
  <listitem><simpara>
  określa sterownik video którego ma użyć SDL (np. <literal>aalib</literal>,
    <literal>dga</literal>, <literal>x11</literal>)
  </simpara></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
  <term><option>-ao sdl:<replaceable>nazwa</replaceable></option></term>
  <listitem><simpara>
  określa sterownik audio którego ma użyć SDL (np. <literal>dsp</literal>,
    <literal>esd</literal>, <literal>arts</literal>)
  </simpara></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
  <term><option>-noxv</option></term>
  <listitem><simpara>
  wyłącza sprzętowe przyśpieszanie XVideo
  </simpara></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
  <term><option>-forcexv</option></term>
  <listitem><simpara>
  próbuje wymusić przyśpieszanie XVideo
  </simpara></listitem>
</varlistentry>
</variablelist>

<table>
<title>Klawiszologia tylko dla SDL</title>
<tgroup cols="2">
<thead>
<row><entry>Klawisz</entry><entry>Akcja</entry></row>
</thead>
<tbody>
<row><entry><keycap>c</keycap></entry><entry>
    poruszanie się pomiędzy dostępnymi trybami pełnoekranowymi
    </entry></row>
<row><entry><keycap>n</keycap></entry><entry>
    powraca do normalnego trybu
    </entry></row>
</tbody>
</tgroup>
</table>

<itemizedlist>
<title>Znane błędy:</title>
<listitem><simpara>
  Klawisze wciśnięte pod konsolowym sterownikiem sdl:aalib są powtarzane 
  w nieskończoność. (użyj <option>-vo aa</option>!). 
  To jest błąd w SDL. Nie mam na to wpływu (testowane z SDL 1.2.1).
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
  NIE UŻYWAJ SDL z GUI (Graficznym Interfejsem Użytkownika)! 
  Nie będzie to działało tak jak powinno.
  </simpara></listitem>
</itemizedlist>
</sect4>


<sect4 id="svgalib">
<title>SVGAlib</title>

<formalpara>
<title>INSTALACJA</title>
<para>
Będziesz musiał zainstalować pakiety svgalib i svgalib-devel, aby 
<application>MPlayer</application> zbudował swój własny sterownik 
SVGAlib (automatycznie wykrywane, lecz można wymusić). 
Nie zapomnij przerobić <filename>/etc/vga/libvga.config</filename>, tak aby
svgalib współdziałało z Twoją kartą i monitorem.
</para>
</formalpara>

<note>
<para>
Nie używaj opcji <option>-fs</option> ponieważ włącza ona 
skalowanie programowe, które jest powolne. Jeżeli naprawdę tego potrzebujesz, 
używaj opcji <option>-sws 4</option>, 
która produkuje obraz złej jakości, ale jest poniekąd szybsza.
</para>
</note>

<formalpara><title>OBSŁUGA EGA (4BPP)</title>
<para>
SVGAlib zawiera EGAlib i <application>MPlayer</application> 
może wyświetlać każdy film w 16 kolorach. 
Używalne jest to w następujących zestawieniach:
</para>
</formalpara>

<itemizedlist>
<listitem><simpara>
  karta EGA z monitorem EGA: 320x200x4bpp, 640x200x4bpp, 640x350x4bpp
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
  karta EGA z monitorem CGA: 320x200x4bpp, 640x200x4bpp
  </simpara></listitem>
</itemizedlist>

<para>
bpp (bity na piksel) musi być ustawione na 4 ręcznie: <option>-bpp 4</option>
</para>

<para>
Film prawdopodobnie musi być przeskalowany tak, aby pasował do trybu EGA:
<screen>-vf scale=640:350</screen>
lub
<screen>-vf scale=320:200</screen>
</para>

<para>
Aby to osiągnąć potrzebujemy sięgnąć po szybką, lecz złej jakości metodę skalowania:
<screen>-sws 4</screen>
</para>

<para>
Możliwe, że trzeba wyłączyć automatyczną korekcję proporcji obrazu:
<screen>-noaspect</screen>
</para>

<note><para>
Z praktyki wiem, że najlepszą jakość obrazu na ekranach EGA można 
osiągnąć poprzez lekkie zmniejszenie jasności:
<option>-vf eq=-20:0</option>. Musiałem także zmniejszyć częstotliwość 
próbkowania, ponieważ dźwięk 44kHz był popsuty: <option>-srate 22050</option>.
</para></note>

<para>
OSD i napisy możesz wyłączyć tylko przy pomocy filtru 
<option>expand</option>. Dokładne parametry znajdziesz na stronie man.
</para>
</sect4>


<sect4 id="fbdev">
<title>Wyjście bufora ramki (FBdev)</title>

<para>
<filename>./configure</filename> automatycznie wykrywa, czy zbudować 
wyjście FBdev. Więcej informacji znajdziesz w dokumentacji bufora 
ramki w źródłach jądra (<filename>Documentation/fb/*</filename>).
</para>

<para>
Jeżeli Twoja karta nie obsługuje standardu VBE 2.0 (starsze karty ISA/PCI, 
takie jak S3 Trio64), lecz VBE 1.2 (lub starsze?): cóż, pozostaje VESAfb, 
ale będziesz musiał załadować SciTech Display Doctor 
(dawniej UniVBE) przed zabootowaniem Linuksa. 
Użyj dyskietki startowej DOS lub czegoś innego. 
Nie zapomnij zarejestrować swojej kopii UniVBE ;))
</para>

<para>
Wyjście FBdev przyjmuje kilka dodatkowych parametrów:
</para>

<variablelist>
<varlistentry>
  <term><option>-fb</option></term>
  <listitem><simpara>
  Określa urządzanie bufora ramki, którego użyć (<filename>/dev/fb0</filename>)
    </simpara></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
  <term><option>-fbmode</option></term>
  <listitem><simpara>
  Nazwa trybu do użycia (zgodnie z <filename>/etc/fb.modes</filename>)
    </simpara></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
  <term><option>-fbmodeconfig</option></term>
  <listitem><simpara>
  Plik konfiguracyjny trybów (standardowo <filename>/etc/fb.modes</filename>)
    </simpara></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
  <term><option>-monitor-hfreq</option></term>
  <term><option>-monitor-vfreq</option></term>
  <term><option>-monitor-dotclock</option></term>
  <listitem><simpara>
    <emphasis role="bold">ważne</emphasis> wartości, patrz
    <filename>example.conf</filename>
    </simpara></listitem>
</varlistentry>
</variablelist>

<para>
Jeżeli chcesz się przełączyć na określony tryb, użyj 
<screen>
mplayer -vm -fbmode <replaceable>nazwa_trybu</replaceable> <replaceable>nazwa_pliku</replaceable>
</screen>
</para>

<itemizedlist>
<listitem><para>
  Samo <option>-vm</option> wybierze najbardziej odpowiedni tryb z 
  <filename>/etc/fb.modes</filename>. Można użyć także wraz z opcjami
  <option>-x</option> oraz <option>-y</option>. Opcja
  <option>-flip</option> jest obsługiwana wyłącznie gdy format 
  (pixel format) filmu pasuje do formatu (pixel format) obrazu. 
  Zwróć uwagę na wartość bpp. Sterownik fbdev próbuje użyć bieżącej wartości, 
  chyba że użyjesz opcji <option>-bpp</option>.
  </para></listitem>
<listitem><para>
  Opcja <option>-zoom</option> nie jest obsługiwana (użyj <option>-vf scale</option>).
  Nie możesz używać trybów 8bpp (lub mniej).
  </para></listitem>
<listitem><para>
Możliwe, że chcesz wyłączyć kursor:
  <screen>echo -e '\033[?25l'</screen>
  lub
  <screen>setterm -cursor off</screen>
  oraz wygaszacz ekranu:
  <screen>setterm -blank 0</screen>
  Aby z powrotem włączyć kursor:
  <screen>echo -e '\033[?25h'</screen>
  lub
  <screen>setterm -cursor on</screen>
  </para></listitem>
</itemizedlist>

<note>
<para>
Zmiana trybów FBdev <emphasis>nie działa</emphasis> z buforem ramki VESA, 
i nie proś o to, ponieważ nie jest to ograniczenie w 
<application>MPlayerze</application>.
</para>
</note>
</sect4>


<sect4 id="mga_vid">
<title>Bufor ramki Matrox (mga_vid)</title>

<para>
Ta sekcja traktuje o obsłudze układu BES (Back-End Scaler) na kartach 
Matrox G200/G400/G450/G550 przez sterowniku mga_vid w jądrze. 
Jest on aktywnie rozwijany przez A'rpiego i 
ma sprzętowy VSYNC z potrójnym buforowaniem. 
Działa na konsoli framebuffer oraz w X.
</para>

<warning>
<para>
Tylko dla Linuksa! Na systemach nie-Linuksowych (testowane na FreeBSD) używaj 
<link linkend="vidix">VIDIX</link> zamiast tego!
</para>
</warning>

<procedure>
<title>Instalacja</title>
<step><para>
  Przed użyciem musisz skompilować <filename>mga_vid.o</filename>:
  <screen>
cd drivers
make<!--
--></screen>
  </para></step>
<step><para>
  Następnie stwórz urządzenie (device) <filename>/dev/mga_vid</filename>:
  <screen>mknod /dev/mga_vid c 178 0</screen>
  oraz załaduj sterownik poprzez:
  <screen>insmod mga_vid.o</screen>
  </para></step>
<step><para>
  Powinieneś sprawdzić rozmiar wykrywanej pamięci używając polecenia 
  <command>dmesg</command>.
  Jeżeli zwracana wartość jest zła użyj opcji:
  <option>mga_ram_size</option>
  (najpierw <command>rmmod mga_vid</command>),
  określ rozmiar pamięci na karcie (w MB):
  <screen>insmod mga_vid.o mga_ram_size=16</screen>
  </para></step>
<step><para>
  Aby moduł był ładowany/usuwany automatycznie w razie potrzeby: 
  najpierw wstaw następującą linię na końcu 
  <filename>/etc/modules.conf</filename>:
  
  <programlisting>alias char-major-178 mga_vid</programlisting>

  Następnie skopiuj moduł <filename>mga_vid.o</filename> 
  we właściwe miejsce w <filename>/lib/modules/<replaceable>wersja jądra</replaceable>/<replaceable>gdzieś</replaceable></filename>.
  </para><para>
  Po czym uruchom 
  <screen>depmod -a</screen>
  </para></step>
<step><para>
  Teraz musisz (ponownie) skompilować <application>MPlayera</application>,
  <filename>./configure</filename> wykryje 
  <filename>/dev/mga_vid</filename> i zbuduje sterownik "mga". 
  Używanie go w <application>MPlayerze</application> uzyskuje się poprzez <option>-vo mga</option>
  jeżeli masz konsolę matroxfb, lub <option>-vo xmga</option> pod XFree86 3.x.x lub 4.x.x.
  </para></step>
</procedure>

<para>
Sterownik mga_vid współpracuje z Xv.
</para>

<para>
 Plik urządzenia (device file) <filename>/dev/mga_vid</filename> 
 może być odczytywany aby uzyskać pewne informacje, 
 na przykład poprzez <screen>cat /dev/mga_vid</screen> 
 i może być modyfikowany w celu zmiany jasności:
<screen>echo "brightness=120" &gt; /dev/mga_vid</screen>
</para>
</sect4>


<sect4 id="tdfxfb" xreflabel="3Dfx YUV support (tdfxfb)">
<title>Obsługa 3dfx YUV</title>
<para>
Ten sterownik używa bufora ramki tdfx w jądrze aby odtwarzać filmy 
z przyśpieszeniem YUV. Będziesz potrzebował jądra z obsługą tdfxfb. 
Będziesz także musiał odpowiednio skompilować <application>MPlayera</application>. 
<screen>./configure --enable-tdfxfb</screen>
</para>
</sect4>


<sect4 id="opengl">
<title>Wyjście OpenGL</title>

<para>
<application>MPlayer</application> obsługuje wyświetlanie filmów używając OpenGL, 
lecz jeśli Twoja platforma/sterownik obsługuje Xv, 
jak powinno być w przypadku PeCetów z Linuksem, używaj Xv. 
Wydajność OpenGL jest znacząco mniejsza. 
Jeżeli masz implementację X11 bez obsługi Xv, OpenGL jest poważną alternatywą.
</para>

<para>
Niestety nie wszystkie sterowniki to obsługują. 
Sterowniki Utah-GLX (dla XFree86 3.3.6) obsługują to w każdej karcie. 
Szczegóły odnośnie instalacji dostępne są na stronie
<ulink url="http://utah-glx.sourceforge.net"/>.
</para>

<para>
XFree86(DRI) 4.0.3 i nowsze obsługują OpenGL w kartach Matrox i Radeon, 
4.2.0 i nowsze obsługują Rage128. Na <ulink url="http://dri.sourceforge.net"/> 
znajdziesz instrukcję ściągania (download) i instalacji.
</para>

<para>
Podpowiedź od jednego z naszych użytkowników: wyjście video GL może 
być użyte aby uzyskać wyjście TV z vsync. Będziesz musiał ustawić 
zmienną środowiskową (przynajmniej dla nVidia):
</para>

<para>
<command>export $__GL_SYNC_TO_VBLANK=1</command>
</para>

</sect4>


<sect4 id="aalib">
<title>AAlib - wyświetlanie w trybie tekstowym</title>

<para>
AAlib jest biblioteką do wyświetlania grafiki w trybie tekstowym, 
używając potężnego silnika renderującego ASCII. Istnieje <emphasis>wiele</emphasis> 
programów już ją obsługujących, takich jak Doom, Quake, etc. 
<application>MPlayer</application> zawiera świetnie działający  sterownik. 
Jeżeli <filename>./configure</filename> wykryje zainstalowane aalib, 
zostanie zbudowany sterownik aalib libvo.
</para>

<para>
Możesz używać pewnych klawiszy w oknie AA aby zmienić opcje renderowania:
</para>

<informaltable>
<tgroup cols="2">
<thead>
  <row><entry>Klawisz</entry><entry>Akcja</entry></row>
</thead>
<tbody>
<row><entry><keycap>1</keycap></entry><entry>
  zmniejsz kontrast
  </entry></row>
<row><entry><keycap>2</keycap></entry><entry>
  zwiększ kontrast
  </entry></row>
<row><entry><keycap>3</keycap></entry><entry>
  zmniejsz jasność
  </entry></row>
<row><entry><keycap>4</keycap></entry><entry>
  zwiększ jasność
  </entry></row>
<row><entry><keycap>5</keycap></entry><entry>
  włącz/wyłącz szybkie renderowanie
  </entry></row>
<row><entry><keycap>6</keycap></entry><entry>
  ustaw tryb ditheringu (brak, error distribution, Floyd Steinberg)
  </entry></row>
<row><entry><keycap>7</keycap></entry><entry>
  odwróć obraz
  </entry></row>
<row><entry><keycap>8</keycap></entry><entry>
  przełączanie kontroli między aa i <application>MPlayerem</application>
  </entry></row>
</tbody>
</tgroup>
</informaltable>

<variablelist>
<title>Następujące opcje mogą być użyte w wierszu poleceń:</title>
<varlistentry>
  <term><option>-aaosdcolor=<replaceable>V</replaceable></option></term>
  <listitem><para>
    zmiana koloru OSD
    </para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
  <term><option>-aasubcolor=<replaceable>V</replaceable></option></term>
  <listitem><para>
    zmiana koloru napisów
    </para><para>
    gdzie <replaceable>V</replaceable> jest jednym z:
    <literal>0</literal> (normalny),
    <literal>1</literal> (ciemny),
    <literal>2</literal> (pogrubiony),
    <literal>3</literal> (pogrubiona czcionka),
    <literal>4</literal> (odwrócony),
    <literal>5</literal> (specjalny).
    </para></listitem>
</varlistentry>
</variablelist>

<variablelist>
<title>AAlib samo w sobie ma wiele opcji. Poniżej znajduje się 
kilka ważniejszych:</title>
<varlistentry>
  <term><option>-aadriver</option></term>
  <listitem><simpara>
    ustawia sugerowany sterownik aa (X11, curses, Linux)
    </simpara></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
  <term><option>-aaextended</option></term>
  <listitem><simpara>
    używa wszystkich 256 znaków.
    </simpara></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
  <term><option>-aaeight</option></term>
  <listitem><simpara>
    używa 8-bitowego ASCII
    </simpara></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
  <term><option>-aahelp</option></term>
  <listitem><simpara>
    wyświetla wszystkie opcje aalib
    </simpara></listitem>
</varlistentry>
</variablelist>

<note>
<para>
Renderowanie bardzo obciąża CPU, zwłaszcza przy użyciu AA-on-X (aalib w X), 
a mniej zajmuje CPU na standardowej, nie-framebuffer konsoli. 
Użyj SVGATextMode aby ustawić duży tryb tekstowy i baw się dobrze! 
(drugie złącze karty Hercules wymiata:)) 
(ale moim skromnym zdaniem możesz używać opcji 
<option>-vf 1bpp</option> aby dostać grafikę na hgafb:)
</para>
</note>

<para>
Użyj opcji <option>-framedrop</option> jeżeli Twój komputer nie jest na tyle szybki 
aby wyrenderować wszystkie ramki!
</para>

<para>
Odtwarzając w terminalu osiągniesz lepszą szybkość i jakość używając sterownika Linux, 
a nie curses (<option>-aadriver linux</option>). 
Jednakże będziesz potrzebował praw zapisu na 
<filename>/dev/vcsa<replaceable>&lt;terminal&gt;</replaceable></filename>! 
Nie jest to  wykrywane automatycznie przez aalib, ale vo_aa próbuje 
znaleźć najlepszy tryb. Spójrz na 
<ulink url="http://aa-project.sourceforge.net/tune"/>, 
jest tam więcej informacji o dostrajaniu.
</para>
</sect4>


<sect4 id="vesa">
<title>VESA - wyjście na VESA BIOS</title>

<para>
Ten sterownik został stworzony jako 
<emphasis role="bold">ogólny sterownik</emphasis> dla jakiejkolwiek karty, 
która ma BIOS zgodny z VESA VBE 2.0. Inną zaletą tego sterownika jest to, 
ze próbuje on wymusić włączenie wyjścia TV.
<citetitle>VESA BIOS EXTENSION (VBE) Version 3.0, z dnia 16 września 1998</citetitle>
(Strona 70) mówi:
</para>

<blockquote>
<formalpara><title>Podwójne kontrolery (Dual-Controller Designs)</title>
<para>
VBE 3.0 obsługuje podwójne kontrolery zakładając, że zwykle obydwa kontrolery
są dostarczane przez ten sam OEM, pod kontrolą pojedynczego BIOS ROM 
na karcie graficznej. Jest możliwe ukrycie przed aplikacją, 
że obecne są dwa kontrolery. Ograniczeniem tego jest brak możliwości 
równoczesnego używania niezależnych kontrolerów, ale umożliwia aplikacjom 
wypuszczonym przed VBE 3.0 na normalne działanie. 
Funkcja VBE 00h (zwróć informację o kontrolerze) zwraca połączone 
informacje o obydwóch kontrolerach, włącznie z połaćzoną listą 
dostępnych trybów. 
Gdy aplikacja wybiera tryb, włączany jest odpowiedni kontroler. 
Każda z pozostałych funkcji VBE operuje później na aktywnym kontrolerze.
</para>
</formalpara>
</blockquote>

<para>
Są więc szanse, że używając tego sterownika uzyskasz działające wyjście TV. 
(Zgaduję, że często wyjście TV jest samodzielnym układem (standalone head), 
lub przynajmniej samodzielnym wyjściem.)
</para>

<itemizedlist spacing="compact">
<title>ZALETY</title>
<listitem><simpara>
Jest szansa, że będziesz mógł oglądać filmy 
<emphasis role="bold">nawet, gdy Linux nie wie</emphasis> jakiego sprzętu używasz.
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
Nie ma potrzeby instalowania jakichkolwiek rzeczy związanych z grafiką 
(takich jak X11 (aka XFree86), fbdev i tak dalej) na Twoim Linuksie. 
Ten sterownik można uruchamiać z <emphasis role="bold">trybu tekstowego</emphasis>.
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
Jest szansa że uzyskasz <emphasis role="bold">działające wyjście TV</emphasis>. 
(Jest tak przynajmniej w przypadku kart ATI).
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
Ten sterownik wywołuje procedurę obsługi przerwania 10h 
(<function>int 10h</function> handler) więc nie jest emulatorem - 
odwołuje się do <emphasis role="bold">rzeczywistych</emphasis> rzeczy 
<emphasis>rzeczywistego</emphasis> BIOSu w 
<emphasis>trybie rzeczywistym (real-mode)</emphasis>. (
tak na prawdę to w trybie vm86, ale działa równie szybko).
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
Możesz używać VIDIX, uzyskując po przez to przyśpieszone wyświetlanie video 
<emphasis role="bold">oraz</emphasis> wyjście TV w tym samym czasie! 
(Zalecane dla kart ATI.)
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
Jeżeli masz VESA VBE 3.0+ i określiłeś gdzieś 
<option>monitor-hfreq, monitor-vfreq, monitor-dotclock</option> 
(w pliku konfiguracyjnym lub w wierszu poleceń) uzyskasz najwyższą możliwą 
częstotliwość odświeżania (Używając General Timing Formula 
(Ogólnej Formuły Taktowania)). Aby uzyskać tę cechę musisz określić 
<emphasis role="bold">wszystkie</emphasis> opcje monitora.
  </simpara></listitem>
</itemizedlist>

<itemizedlist spacing="compact">
<title>WADY</title>
<listitem><simpara>
  Działa tylko na <emphasis role="bold">systemach x86</emphasis>.
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
  Może być używane tylko przez użytkownika 
  <systemitem class="username">root</systemitem>.
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
  Obecnie jest dostępne tylko dla <emphasis role="bold">Linuksa</emphasis>.
  </simpara></listitem>
</itemizedlist>

<important>
<para>
Nie używaj tego sterownika wraz z <emphasis role="bold">GCC 2.96</emphasis>!
Nie będzie działać!
</para>
</important>

<variablelist>
<title>OPCJE LINII POLECEŃ DLA VESA</title>
<varlistentry>
  <term><option>-vo vesa:<replaceable>opts</replaceable></option></term>
  <listitem><simpara>
    obecnie rozpoznawane: <literal>dga</literal> aby wymusić tryb dga oraz
    <literal>nodga</literal> aby wyłączyć tryb dga. W trybie dga możesz 
    włączyć podwójne buforowanie
    poprzez opcję <option>-double</option>. Informacja: możesz pominąć 
    te parametry aby włączyć <emphasis role="bold">automatyczne wykrywanie
    </emphasis> trybu dga.
    </simpara></listitem>
</varlistentry>
</variablelist>

<itemizedlist spacing="compact">
<title>ZNANE PROBLEMY I ICH OBEJŚCIA</title>
<listitem><simpara>
  Jeżeli zainstalowałeś czcionkę <emphasis role="bold">NLS 
  (Native Language Support - Obsługa Języka Rodzimego)</emphasis> 
  w swoim Linuksie i używasz sterownika VESA z trybu tekstowego to po zakończeniu 
  <application>MPlayera</application> będziesz miał załadowaną 
  <emphasis role="bold">czcionkę ROM</emphasis> zamiast narodowej. 
  Możesz z powrotem załadować czcionkę narodową używając na przykład narzędzia 
  <command>setsysfont</command> z dystrybucji Mandrake.
  (<emphasis role="bold">Podpowiedź</emphasis>: 
  To samo narzędzie jest używane do lokalizacji fbdev).
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
  Niektóre <emphasis role="bold">Linuksowe sterowniki grafiki</emphasis> 
  nie aktualizują aktywnego <emphasis role="bold">trybu BIOS</emphasis> w pamięci DOS. 
  Więc jeżeli masz taki problem - zawsze używaj trybu VESA tylko z 
  <emphasis role="bold">trybu tekstowego</emphasis>. 
  W przeciwnym wypadku tryb tekstowy (#03) i tak będzie włączany 
  i będziesz musiał restartować komputer.
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
Często po zakończeniu pracy sterownika VESA dostajesz 
<emphasis role="bold">czarny</emphasis> ekran. 
Aby przywrócić ekran do stanu oryginalnego po prostu przełącz się na 
inną konsolę (wciskając <keycap>Alt</keycap>+<keycap>F&lt;x&gt;</keycap>) 
po czym przełącz się z powrotem na poprzednią konsolę w ten sam sposób.
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
Aby uzyskać <emphasis role="bold">działające wyjście TV</emphasis> 
musisz mieć podłączony odbiornik TV przed włączeniem swojego PC, 
ponieważ video BIOS inicjalizuje się tylko podczas procedury POST
  </simpara></listitem>
</itemizedlist>
</sect4>


<sect4 id="x11">
<title>X11</title>

<para>
Unikaj jeśli to możliwe. Wyjście na X11 (używa rozszerzenia współdzielonej pamięci) 
nie używa żadnego przyśpieszania sprzętowego. 
Obsługuje (przyśpieszane przez MMX/3DNow/SSE, lecz ciągle wolne) skalowanie programowe. 
Użyj opcji <option>-fs -zoom</option>. 
Większość kart ma obsługę sprzętowego skalowania, warto więc użyć dla nich opcji 
<option>-vo xv</option> lub 
<option>-vo xmga</option> dla kart Matrox.
</para>

<para>
Problemem jest to, że sterowniki do większości kart nie obsługują sprzętowego 
przyśpieszenia na wyjściu na drugi monitor (second head)/TV. 
W takim przypadku widać zielone/niebieskie okno zamiast filmu. 
To tutaj przydaje się ten sterownik, lecz potrzebujesz potężnego 
CPU aby używać programowego skalowania. Nie używaj programowego 
wyjścia SDL + skalowania, jakość obrazu jest wiele gorsza!
</para>

<para>
Skalowanie programowe jest bardzo wolne, lepiej spróbuj zmienić tryb video. 
Jest to bardzo proste. Spójrz na 
<link linkend="dga-modelines">linie trybów sekcji DGA</link> 
i wstaw je do swojego <filename>XF86Config</filename>.

<itemizedlist spacing="compact">
<listitem><simpara>
Jeżeli masz 4.x.x: użyj opcji <option>-vm</option>. 
Zmieni ona rozdzielczość na taką jaką ma twój film. Jeżeli nie:
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
  W XFree86 3.x.x: musisz poruszać się po dostępnych rozdzielczościach 
  poprzez kombinacje klawiszy 
  <keycap>Ctrl</keycap>+<keycap>Alt</keycap>+<keycap>plus</keycap>
  oraz
  <keycap>Ctrl</keycap>+<keycap>Alt</keycap>+<keycap>minus</keycap>.
  </simpara></listitem>
</itemizedlist>
</para>

<para>
Jeżeli nie możesz znaleźć trybów, które wstawiłeś, przeszukaj komunikaty XFree86. 
Niektóre sterowniki nie mogą używać niskich pixelclock (częstotliwości 
taktowania układu RAMDAC), które są wymagane dla trybów o niskiej rozdzielczości.
</para>
</sect4>


<sect4 id="vidix">
<title>VIDIX</title>

<formalpara>
<title>WSTĘP</title>
<para>
<acronym>VIDIX</acronym> jest skrótem od 
<emphasis role="bold">VID</emphasis>eo
<emphasis role="bold">I</emphasis>nterface 
for *ni<emphasis role="bold">X</emphasis> 
(Interfejs VIDeo dla *niXów). 
VIDIX został stworzony jako interfejs dla szybkich sterowników przestrzeni 
użytkownika (user-space) zapewniających taką samą wydajność jak mga_vid 
dla kart Matrox. Jest także wysoce przenośny (portable).
</para>
</formalpara>
<para>
Ten interfejs został zaprojektowany jako próba dopasowania istniejących 
interfejsów przyśpieszanego video 
(znanych jako mga_vid, rage128_vidm radeon_vid, pm3_vid) do ustalonego schematu. 
Zapewnia wysokopoziomowy interfejs dla układów znanych jako BES (BackEnd Scalers) 
lub OV (Video Overlay - maskowanie video). 
Nie zapewnia on niskopoziomowego interfejsu do tworów znanych jako serwery grafiki. 
(nie chcę współzawodniczyć z zespołem X11 w zmienianiu trybów graficznych). 
Innymi słowy, 
głównym celem tego interfejsu jest maksymalizacja szybkości odtwarzania video.
</para>

<itemizedlist spacing="compact">
<title>ZASTOSOWANIE</title>
<listitem><simpara>
Możesz używać samodzielnego sterownika wyjścia video: 
<option>-vo xvidix</option>. Ten sterownik został stworzony jako front end 
do technologii VIDIX. Wymaga X serwera i może pracować tylko w X serwerze. 
Zwróć uwagę na to, że stosowany jest bezpośredni dostęp do sprzętu 
i omijany jest sterownik X, pixmapy przechowywane (cached) w pamięci karty 
mogą być uszkodzone. Możesz temu zapobiec ograniczając ilość używanej przez X 
pamięci poprzez opcję "VideoRam" w sekcji "device". 
Powinieneś ustawić to na rozmiar pamięci na karcie minus 4MB. 
Jeżeli masz mniej niż 8MB pamięci video (video RAM), 
możesz użyć zamiast tego opcji "XaaNoPixmapCache" w sekcji "screen".
  </simpara></listitem>
  <listitem><simpara>
Istnieje konsolowy sterownik VIDIX: <option>-vo cvidix</option>.
Wymaga on dla większości kart działającego i zainicjalizowanego bufora ramki 
(albo po prostu zapaskudzisz sobie ekran). Otrzymasz podobny efekt jak przy 
<option>-vo mga</option> lub <option>-vo fbdev</option>. Jednakże karty nVidia
są zdolne do wyświetlania w pełni graficznego obrazu w konsoli całkowicie tekstowej.
Więcej informacji znajdziesz w sekcji <link linkend="vidix-nvidia">nvidia_vid</link>.
  </simpara></listitem>
  
<listitem><simpara>
Możesz użyć podurządzenia (subdevice) VIDIX, które zostało dodane 
do rozmaitych sterowników wyjścia video, takich jak: 
<option>-vo vesa:vidix</option> 
(<emphasis role="bold">tylko Linux</emphasis>) 
oraz <option>-vo fbdev:vidix</option>.
  </simpara></listitem>
</itemizedlist>

<para>
W rzeczywistości nie ma znaczenia, który sterownik wyjścia video jest używany z 
<emphasis role="bold">VIDIX</emphasis>.
</para>

<itemizedlist spacing="compact">
<title>WYMAGANIA</title>
<listitem><simpara>
Karta graficzna powinna pracować w trybie graficznym (z wyjątkiem kart nVidia 
z w/w sterownikiem wyjścia <option>-vo cvidix</option>).
<!--do usunięcia: <emphasis role="bold">Informacja</emphasis>: Każdy może spróbować tego triku, 
wykomentowując zmianę trybu w sterowniku vo_vesa.-->

  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
Sterownik wyjścia video <application>MPlayera</application> powinien znać 
aktywny tryb video, a także powinien być w stanie przekazać podurządzeniu 
VIDIX niektóre cechy serwera.
  </simpara></listitem>
</itemizedlist>

<formalpara>
<title>METODY UŻYWANIA</title>
<para>
Gdy VIDIX używany jest jako <emphasis role="bold">podurządzenie</emphasis> 
(<option>-vo vesa:vidix</option>) konfiguracja trybu video jest dokonywana przez 
urządzenie wyjścia video (w skrócie <emphasis role="bold">vo_server</emphasis>). 
Możesz więc przekazać <application>MPlayerowi</application> 
takie same ustawienia jak dla vo_server. 
Dodatkowo rozumie on ustawienie <option>-double</option> 
jako globalnie widoczny parametr. 
(Zalecam używanie tego ustawienia z VIDIX przynajmniej dla kart ATI). 
Jeżeli chodzi o <option>-vo xvidix</option>, to obecnie rozpoznaje następujące opcje 
<option>-fs -zoom -x -y -double</option>.
</para>
</formalpara>
<para>
Możesz także określić sterownik VIDIX jako trzeci podargument w linii poleceń:

<screen>
mplayer -vo xvidix:mga_vid.so -fs -zoom -double <replaceable>plik.avi</replaceable>
</screen>
lub
<screen>
mplayer -vo vesa:vidix:radeon_vid.so -fs -zoom -double -bpp 32 <replaceable>plik.avi
</replaceable>
</screen>

Ale jest to niebezpieczne i nie powinieneś tego robić. 
W tym przypadku podany sterownik zostanie wymuszony i rezultat może być 
nieprzewidywalny (może <emphasis role="bold">zawiesić</emphasis> Twój komputer). 
Powinieneś to robić TYLKO gdy jesteś całkowicie pewien, że zadziała, 
a <application>MPlayer</application> nie robi tego automatycznie. 
Proszę powiadom o tym deweloperów. Prawidłowym sposobem jest używanie VIDIX 
bez żadnych argumentów, aby umożliwić automatyczne wykrywanie sterownika.
</para>

<para>
VIDIX jest nową technologią i jest bardzo możliwe, że nie będzie działał 
na Twoim systemie. W tym przypadku jedynym rozwiązaniem jest przeportowanie go 
(głównie libdha). Ale jest nadzieja, że będzie działać na tych systemach, 
na których działa X11.
</para>

<para>
Ponieważ VIDIX wymaga bezpośredniego dostępu do sprzętu, musisz uruchamiać 
<application>MPlayera</application> jako root lub ustawić bit SUID na binarce 
<application>MPlayera</application> 
(<emphasis role="bold">Ostrzeżenie: Jest to zagrożenie bezpieczeństwa!</emphasis>). 
Alternatywnie możesz używać specjalnego modułu jądra, takiego jak ten:
</para>

<procedure>
<step><para>
Ściągnij <ulink url="http://www.arava.co.il/matan/svgalib/">rozwojową wersję</ulink> 
svgalib (na przykład 1.9.17) <emphasis role="bold">LUB</emphasis> ściągnij 
<ulink url="http://www.mplayerhq.hu/~alex/svgalib_helper-1.9.17-mplayer.tar.bz2">stąd</ulink> 
wersję stworzoną przez Alexa specjalnie do użytku z <application>MPlayerem</application> 
(nie potrzebuje ona do kompilacji źródeł svgalib)
  </para></step>
<step><para>
Skompiluj moduł w katalogu <filename class="directory">svgalib_helper</filename> 
(jeżeli ściągnąłeś źródła ze strony svgalib to można go znaleźć wewnątrz katalogu 
<filename class="directory">svgalib-1.9.17/kernel/</filename>) i załaduj go (insmod).
  </para></step>
  <step><para>
  Aby stworzyć odpowiednie urządzenia (devices) w katalogu <filename class="directory">/dev</filename>,
  wykonaj jako root <screen>make device</screen> w katalogu <filename class="directory">svgalib_helper</filename>.
  </para></step>

<step><para>
Przenieś katalog <filename class="directory">svgalib_helper</filename> do
  <filename class="directory">mplayer/main/libdha/svgalib_helper</filename>.
  </para></step>
<step><para>
Wymagane jeżeli ściągnąłeś źródła ze strony svgalib: usuń komentarz przed linią 
CFLAGS zawierający ciąg "svgalib_helper" z 
<filename class="directory">libdha/Makefile</filename>.
  </para></step>
<step><para>
Przekompiluj i zainstaluj libdha
  </para></step>
</procedure>

<sect5 id="vidix-ati">
<title>Karty ATI</title>
<para>
Obecnie większość kart ATI jest obsługiwana natywnie, 
od Mach64 do najnowszych Radeonów.
</para>

<para>
Są dwie skompilowanie binarki: <filename>radeon_vid</filename> dla Radeonów oraz 
<filename>rage128_vid</filename> dla kart Rage 128. 
Możesz wymusić jedną z nich lub pozwolić systemowi VIDIX na autodetekcję 
dostępnych sterowników.
</para>
</sect5>

<sect5 id="vidix-mga">
<title>Karty Matrox</title>
<para>
Matrox G200, G400, G450 i G550 zgłoszono jako działające.
</para>

<para>
Sterownik obsługuje korektory (equalizery) video i powinien być prawie tak szybki jak 
<link linkend="mga_vid">Matrox framebuffer</link>
</para>
</sect5>

<sect5 id="vidix-trident">
<title>Karty Trident</title>
<para>
Jest dostępny sterownik dla układu Trident Cyberblade/i1, który można znaleźć 
na płytach głównych VIA Epia.
</para>

<para>
Sterownik ten został napisany (i jest utrzymywany) przez
<ulink url="http://www.blackfiveservices.co.uk/EPIAVidix.shtml">Alastaira M. Robinsona</ulink>
</para>
</sect5>

<sect5 id="vidix-3dlabs">
<title>Karty 3DLabs</title>
<para>
Chociaż istnieje sterownik dla układów 3DLabs GLINT R3 oraz Permedia3, 
to nikt go nie testował (sprawozdania są mile widziane)
</para>
</sect5>

<sect5 id="vidix-nvidia">
<title>Karty nVidia</title>
<para>
Dostępny jest stosunkowo nowy sterownik nVidia, działa na kartach Riva128, TNT i 
GeForce2. Doniesiono nam, że na innych też działa.
</para>

<itemizedlist spacing="compact">
<title>OGRANICZENIA</title>
<listitem><para>
Wskazane jest używanie binarnych sterowników nVidia dla X zanim użyjesz tego 
sterownika VIDIX. Jest to spowodowane tym, że niektóre rejestry, które muszą być zainicjalizowane 
nie zostały jeszcze odkryte, więc prawdopodobnie próba z otwartym sterownikiem XFree86
<filename>nv.o</filename> także się nie powiedzie.
</para></listitem>

<listitem><para>
Obecnie tylko kodeki zdolne do wyjścia na przestrzeń kolorów UYVY mogą współpracować
z tym sterownikiem. Niestety żaden dekoder z rodziny 
<systemitem class="library">libavcodec</systemitem> się nie nadaje.
Pozostają nam następujące popularne kodeki: <systemitem>cvid, divxds, xvid, divx4, 
wmv7, wmv8</systemitem> i kilka innych. Zauważ, że jest to tylko chwilowa niedogodność.
składnie wygląda w ten sposób:
  <screen>
    mplayer -vf format=uyvy -vc divxds <replaceable>plik_divx3.avi</replaceable>
  </screen>
  </para></listitem>
</itemizedlist>

<para>
Unikalną cechą sterownika nvidia_vid jest jego zdolność do wyświetlania obrazu na
<emphasis role="bold">zwykłej, czysto tekstowej konsoli</emphasis> - bez magicznych X, 
bufora ramki, czy czegokolwiek.
W tym celu będziemy musieli użyć wyjścia video <option>cvidix</option>, jak w pokazuje
poniższy przykład:
  <screen>
    mplayer -vf format=uyvy -vc divxds -vo cvidix <replaceable>przykład.avi</replaceable>
  </screen>
</para>

<para>
Czekamy na raporty!
</para>
</sect5>

<sect5 id="vidix-sis">
<title>Karty SiS</title>
<para>
Jest to kod wysoce eksperymentalny. (Tak jak nvidia_vid).
</para>

<para>
Przetestowano go na SiS 650/651/740 (najczęściej używane układy w SiSowskiej
wersji "Shuttle XPC")
<!--It's been tested on SiS 650/651/740 (the most common chipsets used in the 
SiS versions of the "Shuttle XPC" barebones boxes out there)-->
</para>

<para>
Czekamy na raporty!
</para>
</sect5>
</sect4>



<sect4 id="directfb">
<title>DirectFB</title>
<blockquote><para>
&quot;DirectFB jest biblioteką graficzną, która była tworzona z myślą o 
systemach typu embedded.
Oferuje ona maksymalną przyśpieszaną sprzętowo wydajność przy minimalnym zużyciu 
i obciążeniu zasobów.
&quot; - cytat z <ulink url="http://www.directfb.org"/>
</para></blockquote>

<para>Nie będę tu podawał cech DirectFB.</para>

<para>
Chociaż <application>MPlayer</application> nie jest obsługiwany jako 
&quot;dostawca video&quot; dla DirectFB, 
ten sterownik wyjścia umożliwi odtwarzanie video poprzez DirectFB.
Będzie ono - oczywiście - przyśpieszane. 
Na moim Matroksie G400 szybkość DirectFB była taka sama jak XVideo.
</para>

<para>
Zawsze próbuj używać najnowszej wersji DirectFB. 
Możesz używać opcji DirectFB w linii poleceń, używając opcji <option>-dfbopts</option>. 
Wyboru warstwy można dokonać metodą podurządzenia. 
Przykład: <option>-vo directfb:2</option> (standardową jest warstwa -1 : autodetekcja)
</para>
</sect4>

<sect4 id="dfbmga">
<title>DirectFB/Matrox (dfbmga)</title>
<para>
Przeczytaj proszę główną sekcję <link linkend="directfb">DirectFB</link>, znajdziesz tam
ogólne informacje. 
</para>

<para>
Ten sterownik wyjścia video włączy CRTC2 
(na drugim wyjściu z karty) w kartach Matrox G400/G450/G550, 
wyświetlając obraz <emphasis role="bold">niezależnie</emphasis> 
od pierwszego wyjścia z karty.
</para>

<para>
Ville Syrjala ma na swojej stronie domowej
<ulink url="http://www.sci.fi/~syrjala/directfb/Matrox_TV-out_README.txt">README</ulink>
oraz
<ulink url="http://www.sci.fi/~syrjala/directfb/matrox_tv-out_howto">HOWTO</ulink>
wyjaśniające jak uruchomić wyjście TV DirectFB w kartach Matrox.
</para>
 
<note><para>
Pierwszą wersją DirectFB, jaką udało nam się uruchomić była 0.9.17 
(wadliwa, potrzebuje łatki <systemitem>surfacemanager</systemitem> 
z powyższego URL).
W ogóle to kod CRTC2 jest w trakcie portowania do 
<emphasis role="bold">mga_vid</emphasis>.
</para></note>
</sect4>
</sect3>

<sect3 id="mpeg_decoders">
<title>Dekodery MPEG</title>

<sect4 id="dvb">
<title>Wejście i wyjście DVB</title>
<para>
<application>MPlayer</application> obsługuje karty z układem Siemens DVB, 
od producentów takich jak Siemens, Technotrend, Galaxis czy Hauppauge.
Najnowsze sterowniki DVB są dostępne na 
<ulink url="http://www.linuxtv.org">stronie Linux TV</ulink>.
Jeżeli chcesz programowego transkodowania powinieneś dysponować procesorem 
o zegarem co najmniej 1GHz.
</para>

<para>
Configure powinien wykryć Twoją kartę DVB. Jeżeli tak się nie stało, 
możesz wymusić obsługę DVB poprzez:
</para>

<para><screen>./configure --enable-dvb</screen></para>

<para>Jeżeli Twoje nagłówki 'ost' znajdują się w niestandardowym miejscu, 
ustaw ścieżkę poprzez</para>

<para><screen>./configure --with-extraincdir=<replaceable>katalog ze źródłami DVB</replaceable>/ost/include</screen></para>

<para>Po czym skompiluj i zainstaluj jak zwykle.</para>

<formalpara>
<title>ZASTOSOWANIE</title>
<para>
Sprzętowego dekodowania (odtwarzanie standardowych plików MPEG1/2) 
można dokonać tą komendą:
</para>
</formalpara>

<para><screen>mplayer -ao mpegpes -vo mpegpes <replaceable>plik.mpg|vob</replaceable></screen></para>

<para>
Programowego dekodowania oraz transkodowania różnych formatów do MPEG1 
można uzyskać używając polecenia takiego jak te:
</para>
<para><screen>
mplayer -ao mpegpes -vo mpegpes <replaceable>twójplik.roz</replaceable>
mplayer -ao mpegpes -vo mpegpes -vf expand <replaceable>twójplik.roz</replaceable>
</screen></para>

<para>
Zauważ, że karty DVB obsługują tylko pionową rozdzielczość równą 288 i 576 dla PAL 
oraz 240 i 480 dla NTSC.
<emphasis role="bold">Musisz</emphasis> przeskalować obraz, dodając opcję 
<option>scale=szerokość:wysokość</option>, 
gdzie szerokość i wysokość są takie jak dla opcji <option>-vf</option>.
Karty DVB akceptują różne szerokości, takie jak 720, 704, 640, 512, 480, 352 itp 
i dokonują sprzętowego skalowania w kierunku horyzontalnym, 
więc w większości przypadków nie musisz skalować horyzontalnie.
Dla DivX 512x384 (format 4:3) wypróbuj:
</para>

<para><screen>mplayer -ao mpegpes -vo mpegpes -vf scale=512:576</screen></para>

<para>Jeżeli masz film w formacie panoramicznym i nie chcesz go skalować 
do pełnej wysokości, możesz użyć filtru <option>expand=szer:wys</option> 
aby dodać czarne paski. Aby wyświetlić DivX 640x384, wypróbuj:
</para>

<para><screen>mplayer -ao mpegpes -vo mpegpes -vf expand=640:576 <replaceable>plik.avi</replaceable>
</screen></para>

<para>Jeżeli twój CPU jest za wolny na pełnowymiarowy DivX 720x576, 
spróbuj przeskalować w dół:</para>

<para><screen>mplayer -ao mpegpes -vo mpegpes -vf scale=352:576 <replaceable>plik.avi</replaceable>
</screen></para>

<para>Jeżeli to nie poprawiło szybkości, spróbuj także pionowego 
skalowania w dół:</para>

<para><screen>mplayer -ao mpegpes -vo mpegpes -vf scale=352:288 <replaceable>plik.avi</replaceable>
</screen></para>

<para>
Dla OSD i napisów użyj cechy OSD filtru expand. Tak więc zamiast 
<option>expand=wys:szer</option> lub <option>expand=wys:szer:x:y</option>, użyj
<option>expand=wys:szer:x:y:1</option> (piąty parametr <option>:1</option>
na końcu umożliwi renderowanie (wyświetlanie) OSD).
Możesz chcieć przesunąć obraz trochę w górę, aby zyskać więcej miejsca na napisy. 
Możesz także chcieć przesunąć napisy w górę, jeżeli znajdują się poza ekranem TV, 
użyj opcji <option>-subpos &lt;0-100&gt;</option> aby to dopasować 
(<option>-subpos 80</option> jest dobrym wyborem).
</para>

<para>
Aby odtwarzać filmy inne niż 25fps na telewizorze PAL lub na wolnym CPU, 
dodaj opcję <option>-framedrop</option>.
</para>

<para>
Aby zachować proporcje plików DivX oraz otrzymać optymalne parametry skalowania 
(sprzętowe poziome i programowe pionowe z zachowaniem odpowiednich proporcji), 
użyj nowego filtru dvbscale:
</para>

<para><screen>
dla 4:3 TV: -vf dvbscale,scale=-1:0,expand=-1:576:-1:-1:1
dla 16:9 TV: -vf dvbscale=1024,scale=-1:0,expand=-1:576:-1:-1:1
</screen></para>

<formalpara>
<title>Cyfrowa telewizja (moduł wejścia DVB)</title>
<para>Możesz użyć swojej karty DVB do oglądania cyfrowej telewizji.</para>
</formalpara>

<para>
 Powinieneś mieć zainstalowane programy <command>scan</command> oraz
 <command>szap/tzap/czap</command>; wszystkie są w paczce ze sterownikami.
</para>

<para>
  Sprawdź czy Twoje sterowniki działają prawidłowo używając programu takiego jak 
  <ulink url="http://www.sf.net/projects/dvbtools/"><command>dvbstream</command></ulink>
  (jest on podstawą modułu wejścia DVB).
</para>

<para>
  Teraz powinieneś skompilować plik <filename>~/.mplayer/channels.conf</filename>
  zgodnie ze składnią akceptowaną przez <command>szap/tzap/czap</command> lub
  kazać <command>scan</command> zrobić to za Ciebie.
</para>

<para>
Jeżeli masz kartę więcej niż jednego typu (np. z satelity, kablówkę, z nadajnika 
naziemnego), to możesz zapisać swoje pliki kanałów jako:
  <filename>~/.mplayer/channels.conf.sat</filename> (satelita),
  <filename>~/.mplayer/channels.conf.ter</filename> (naziemna)
 oraz <filename>~/.mplayer/channels.conf.cbl</filename> (kablówka),
 dając w ten sposób <application>MPlayerowi</application> wskazówkę aby raczej 
 użwyał tych plików zamiast <filename>~/.mplayer/channels.conf</filename>, a Ty
 musisz tylko określić, której karty użyć.
</para>

<para>
  Upewnij się, że w <filename>channels.conf</filename> masz
  <emphasis>tylko</emphasis> kanały niekodowane (Free to Air). W przeciwnym
  razie <application>MPlayer</application> będzie próbował przeskoczyć do
  następnego widzialnego kanału, lecz może to zająć trochę czasu jeżeli wystąpi
  po sobie wiele kanałów kodowanych.
</para>

<para>
  Aby wyświetlić pierwszy z kanałów obecnych na Twojej liście uruchom
</para>

<screen>
  mplayer dvb://
</screen>

<para>
  Jeżeli chcesz oglądać określony kanał, na przykład R1, uruchom 
</para>

<screen>
  mplayer dvb://R1
</screen>

<para>
  Aby przełączać kanały używaj klawiszy <keycap>h</keycap> (następny) oraz
  <keycap>k</keycap> (poprzedni) lub skorzystaj z menu OSD (wymaga działającego 
  <link linkend="subosd">podsystemu OSD</link>).
</para>

<para>
  Jeżeli Twój <filename>~/.mplayer/menu.conf</filename> zawiera wpis
  <literal>&lt;dvbsel&gt;</literal>, taki jak ten w przykładowym pliku 
  <filename>etc/dvb-menu.conf</filename> (którego możesz użyć do nadpisania 
  <filename>~/.mplayer/menu.conf</filename>), w menu głównym pokaże się
  podmenu, które zezwoli Ci na wybór jednego kanału z obecnych w Twoim 
  <filename>channels.conf</filename>.
</para>

<para>
  Jeżeli chcesz zapisać program (audycję) na dysku użyj 
</para>

<screen>
  mplayer -dumpfile r1.ts -dumpstream dvb://R1
</screen>

<para>
  Jeżeli chcesz nagrać go w innym formacie (przekodowując go) możesz zamiast
  tego użyć polecenia takiego jak
</para>

<screen>
  mencoder -o r1.avi -ovc xvid -xvidencopts bitrate=800 -oac mp3lame -lameopts cbr:br=128 -pp=ci dvb://R1
</screen>

<para>
  Na stronie man znajdziesz listę opcji, które możesz przekazać modułowi wejścia
  DVB.
</para>


<formalpara>
<title>PRZYSZŁOŚĆ</title>
<para>
Jeżeli masz pytania lub chcesz otrzymywać przyszłe ogłoszenia, 
a także wziąć udział w dyskusjach na ten temat, przyłącz się do naszej 
listy mailingowej
<ulink url="http://mplayerhq.hu/mailman/listinfo/mplayer-dvb">MPlayer-DVB</ulink>.
Proszę pamiętaj, że językiem listy jest angielski.
</para>
</formalpara>

<para>
W przyszłości możesz się spodziewać zdolności wyświetlania OSD i napisów 
przy użyciu natywnej cechy OSD kart DVB, a także bardziej płynnego 
odtwarzania filmów innych niż 25fps oraz transkodowania w czasie rzeczywistym MPEG2 i MPEG4 
(częściowa dekompresja)
</para>
</sect4>

<sect4 id="dxr2">
<title>DXR2</title>
<para><application>MPlayer</application> obsługuje sprzętowo przyśpieszane odtwarzanie przy 
użyciu karty DXR2.</para>
<para>
Przede wszystkim będziesz potrzebował poprawnie zainstalowanych sterowników DXR2. 
Sterowniki i instrukcję instalacji możesz znaleźć na stronie 
<ulink url="http://dxr2.sourceforge.net/">Centrum zasobów DXR2 (DXR2 Resource Center)</ulink>.
</para>

<variablelist>
<title>ZASTOSOWANIE</title>
<varlistentry>
<term><option>-vo dxr2</option></term>
<listitem><para>włącz wyjście TV</para></listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><option>-vo dxr2:x11</option> lub <option>-vo dxr2:xv</option></term>
<listitem><para>włącz wyjście Overlay w X11</para></listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><option>-dxr2 &lt;opcja1:opcja2:...&gt;</option></term>
<listitem><para>Ta opcja używana jest do sterowania sterownikiem DXR2.</para></listitem>
</varlistentry>
</variablelist>

<para>
Graficzny układ maskujący (overlay chipset) używany w DXR2 jest złej jakości, 
ale standardowe ustawienia powinny działać u każdego.
OSD może być użyte z maską (nie na TV) poprzez rysowanie go poprzez kolor kluczowy (colorkey). 
Ze standardowymi ustawieniami koloru kluczowego możesz uzyskać różne rezultaty, 
zwykle będziesz widział kolor kluczowy dookoła znaków lub inny śmieszny efekt. 
Jeżeli dobrze dostosujesz ustawienia koloru kluczowego powinieneś uzyskać akceptowalne wyniki.
</para>

<para>Listę dostępnych opcji znajdziesz na stronie man.</para>
</sect4>

<sect4 id="dxr3">
<title>DXR3/Hollywood+</title>
<para>
<application>MPlayer</application> obsługuje sprzętowo przyśpieszane odtwarzanie 
na kartach Creative DXR3 oraz Sigma Designs Hollywood Plus.
Obie te karty używają układu dekodującego em8300 firmy Sigma Designs.
</para>

<para>
Przede wszystkim będziesz potrzebował poprawnie zainstalowanych sterowników DXR3/H+ 
w wersji 0.12.0 lub nowszej.
Sterowniki i instrukcję ich instalacji możesz znaleźć na stronie 
<ulink url="http://dxr3.sourceforge.net/">DXR3 &amp; Hollywood Plus dla Linuksa</ulink>.
<filename>configure</filename> powinno wykryć Twoją kartę automatycznie, kompilacja powinna przebiec bez problemu.
</para>

<!-- FIXME: find a more clear presentation -->
<variablelist>
<title>ZASTOSOWANIE</title>
<varlistentry>
<term><option>-vo dxr3:prebuf:sync:norm=x:<replaceable>device</replaceable></option></term>
<listitem><para>
<option>overlay</option> włącza maskę zamiast wyjścia TV.
Do działania wymaga poprawnie skonfigurowanych ustawień maski.
Najłatwiejszym sposobem konfiguracji maski jest odpalenie autocal.
Następnie uruchom <application>MPlayera</application> z wyjściem dxr3 oraz z 
wyłączoną maską; uruchom dxr3view.
W dxr3view możesz dostrajać ustawienia maski i oglądać efekty na bieżąco,
być może będzie to w przyszłości obsługiwane przez GUI <application>MPlayera</application>.
Po poprawnym ustawieniu maski nie będziesz już musiał używać dxr3view.
<option>prebuf</option> włącza buforowanie z wyprzedzeniem (prebuffering).
Prebuffering jest możliwością układu em8300, która umożliwia przetrzymywanie w pamięci
więcej niż jednej ramki video na raz. Oznacza to, że <application>MPlayer</application>, 
gdy uruchomiony z włączonym prebufferingiem, będzie próbował cały czas utrzymywać 
wypełniony bufor. Jeżeli masz wolną maszynę, <application>MPlayer</application> będzie 
używał prawie lub dokładnie 100% CPU. Jest to szczególnie powszechne przy odtwarzaniu
czystych strumieni MPEG (takich jak DVD, SVCD itd.). <application>MPlayer</application> wypełni
bufor bardzo szybko, ponieważ nie będzie musiał przekodowywać strumienia do MPEG.
Z prebufferingiem odtwarzanie video jest <emphasis role="bold">dużo</emphasis> 
mniej wrażliwe na inne programy wykorzystujące CPU. Nie będzie gubił ramek, chyba że 
inne aplikacje będą wykorzystywały CPU przez dłuższy czas.
Gdy uruchamiany bez prebufferingu, em839 jest o wiele bardziej wrażliwy na obciążenie 
CPU, włączenie opcji <option>-framedrop</option> jest więc wysoce wskazane aby 
uniknąć dalszej utraty synchronizacji.
<option>sync</option> włączy nowy mechanizm synchronizacji (sync-engine). Jest
to na razie możliwość eksperymentalna. Z włączonym sync wewnętrzny zegar em8300
będzie cały czas monitorowany. Gdy zacznie się różnić od zegara <application>MPlayera</application> 
zostanie zresetowany, czego skutkiem będzie opuszczenie przez em8300 wszystkich opóźnionych 
ramek. <option>norm=x</option> ustawi normę TV dla DXR3, bez potrzeby
używania zewnętrznych narzędzi, takich jak em8300setup. Poprawnymi normami są:
5 = NTSC, 4 = PAL-60, 3 = PAL. Specjalnymi normami są 2 (automatyczne dostrojenie
używające PAL/PAL-60) oraz 1 (automatyczne dostrojenie używające PAL/NTSC);
decydują one, której normy użyć patrząc na ilość klatek na sekundę filmu. 
norm = 0 (standardowe) nie zmienia obecnej normy. 
<option><replaceable>device</replaceable></option> = numer urządzenia, którego
użyć jeżeli masz więcej niż jedną kartę em8300.
Każda z tych opcji może zostać opuszczona.
<option>:prebuf:sync</option> spisuje się doskonale przy odtwarzaniu filmów
DivX. Niektórzy miewają problemy podczas odtwarzania plików MPEG1/2 korzystając
z opcji prebuf. Spróbuj najpierw bez żadnych opcji. Jeżeli będziesz miał
problemy z synchronizacją lub z napisami DVD wypróbuj <option>:sync</option>.
</para></listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><option>-ao oss:/dev/em8300_ma-<replaceable>X</replaceable></option></term>
<listitem><para>
Ustawia wyjście audio, gdzie <replaceable>X</replaceable> jest numerem urządzenia (0
jeżeli pojedyncza karta).
</para></listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><option>-aop list=resample:fout=<replaceable>xxxxx</replaceable></option></term>
<listitem><para>
em8300 nie potrafi odgrywać dźwięku o częstotliwości próbkowania niższej niż
44100Hz. Jeżeli częstotliwość próbkowania jest niższa niż 44100Hz wybierz
44100HZ lub 48000Hz w zależności, która bardziej pasuje. Na przykład jeżeli film
używa 22050Hz - wybierz 44100Hz (44100 / 2 = 22050), jeżeli używa 24000Hz -
wybierz 48000Hz (48000 / 2 = 24000) i tak dalej. Nie działa to z cyfrowym 
wyjściem audio (<option>-ac hwac3</option>).
</para></listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><option>-vf lavc/fame</option></term>
<listitem><para>
Aby oglądać zawartość nie-MPEG na em8300 (np. DivX lub RealVideo) będziesz
musiał określić filtr video MPEG1 taki jak 
<systemitem class="library">libavcodec</systemitem> (lavc) lub 
<systemitem class="library">libfame</systemitem> (fame).
W tej chwili lavc jest szybszy i daje lepszą jakość obrazu. Sugerowanie jest
jego użycie, chyba że masz z nim problemy. Spójrz na stronę man aby
uzyskać więcej informacji o <option>-vf lavc/fame</option>. Używanie lavc jest
wysoce zalecane. Obecnie nie istnieje sposób ustawienia współczynnika fps dla
em8300, co oznacza, że jest on zablokowany na 29.97fps. Z tego powodu jest
bardzo wskazane abyś używał 
<option>-vf lavc=<replaceable>quality</replaceable>:25</option>. Szczególnie
jeżeli używasz buforowania z wyprzedzeniem. Dlaczego 25 a nie 29.97? Cóż,
przy 29.97 odtwarzanie staje się nieco skokowe. Powód tego nie jest nam znany.
Jeżeli ustawisz fps pomiędzy 25 a 27 obraz stanie się stabilny. W chwili obecnej
nie możemy zrobić nić poza zaakceptowaniem tego faktu.
</para></listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><option>-vf expand=-1:-1:-1:-1:1</option></term>
<listitem><para>
Chociaż sterownik DXR3 może wstawić jakieś OSD w obraz MPEG1/2/4, ma ono wiele
niższą jakość niż tradycyjne OSD <application>MPlayera</application>, 
ma także liczne problemy z odświeżaniem. Powyższa linia najpierw zamieni 
wejściowe video na MPEG4 (jest to konieczne, przepraszamy), 
następnie nałoży filtr expand (rozszerzenie), który
nic nie rozszerzy (-1: standard) ale doda normalne OSD do obrazu (robi to ta
jedynka na końcu).

</para></listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><option>-ac hwac3</option></term>
<listitem><para>
em8300 obsługuje odtwarzanie AC3 audio (dźwięk przestrzenny) poprzez cyfrowe
wyjście karty. Spójrz na opcję <option>-ao oss</option> powyżej. Musi ona być
użyta aby określić wyjście DXR3 zamiast tego z karty dźwiękowej.
</para></listitem>
</varlistentry>
</variablelist>
</sect4>

</sect3>

<sect3 id="other">
<title>Inny sprzęt do wizualizacji</title>

<sect4 id="zr">
<title>Zr</title>

<para>
Jest to sterownik wyświetlania (<option>-vo zr</option>) dla wielu kart
służących do przechwytywania/odtwarzania MJPEG (testowane z DC10+ i Buz,
powinien także działać dla LML33 oraz DC10). Sterownik koduje ramkę na JPEG i
wysyła ją do karty. Do konwersji na JPEG używany i wymagany jest
<systemitem class="library">libavcodec</systemitem>. Korzystając ze specjalnego trybu
<emphasis>cinerama</emphasis>
możesz oglądać filmy w formacie panoramicznym (wide screen), zakładając że masz
dwa ekrany i dwie karty MJPEG. W zależności od rozdzielczości i ustawień
jakości, sterownik ten może wymagać sporo mocy CPU. Pamiętaj aby użyć
<option>-framedrop</option> jeżeli Twoja maszyna jest zbyt wolna. Info: Mój AMD
K6-2 350MHz jest (z <option>-framedrop</option>) całkiem wystarczający do
oglądania materiałów o rozmiarach VCD, oraz przeskalowanych w dół filmów.
</para>

<para>
sterownik ten "rozmawia" ze sterownikiem jądra dostępnym na
<ulink url="http://mjpeg.sourceforge.net"/>, więc najpierw musisz go uruchomić.
Obecność karty MJPEG jest wykrywana automatycznie przez skrypt
<filename>configure</filename>. Jeżeli autodetekcja zawiedzie, wymuś wykrywanie
używając <screen>./configure --enable-zr</screen>
</para>
<para>
Wyjście można kontrolować licznymi opcjami. Obszerny opis opcji można znaleźć na
stronie man, krótki poprzez wywołanie 
<screen>mplayer -zrhelp</screen>
</para>

<para>
Rzeczy takie jak skalowanie i OSD (wyświetlanie na ekranie) nie są obsługiwane
przez ten sterownik, ale można je uzyskać poprzez filtry video. Załóżmy, że
masz film w rozdzielczości 512x272 i chciałbyś go wyświetlić na pełnym
ekranie, używając swojego DC10+. Istnieją trzy główne możliwości - możesz
przeskalować film do szerokości 768, 384 lub 192. Ze względu na wydajność i
jakość wybrałbym przeskalowanie filmu do 384x204 używając szybkiego programowego
skalowania w trybie bilinear. Polecenie wygląda w ten sposób: 
<screen>
mplayer -vo zr -sws 0 -vf scale=384:204 <replaceable>film.avi</replaceable>
</screen>
</para>

<para>
Kadrowania można dokonać filtrem <option>crop</option> albo tym
sterownikiem. załóżmy, że Twój film jest zbyt szeroki aby go wyświetlić na Twoim
Buz i chcesz użyć <option>-zrcrop</option>, aby uczynić film mniej szerokim. 
Powinieneś użyć takiego polecenia: 
<screen>
mplayer -vo zr -zrcrop 720x320+80+0 <replaceable>benhur.avi</replaceable>
</screen>
</para>

<para>
jeżeli chcesz użyć filtru <option>crop</option> to wykonaj: 
<screen>
mplayer -vo zr -vf crop=720:320:80:0 <replaceable>benhur.avi</replaceable>
</screen>
</para>

<para>
Dodatkowe wystąpienia <option>-zrcrop</option> wywołują tryb
<emphasis>cinerama</emphasis>. Możesz na przykład rozdzielić obraz na kilka TV
lub projektorów, uzyskując w ten sposób większy ekran.  Powiedzmy, że masz dwa
projektory, lewy podłączony do karty Buz na <filename>/dev/video1</filename>
a prawy do DC10+ na <filename>/dev/video0</filename>. Film jest w
rozdzielczości 704x288. Załóżmy także, że chcesz żeby obraz z prawego projektora
był czarno-biały oraz, że ramki jpeg wyświetlane z lewego projektora były
jakości 10. Aby uzyskać taki efekt powinieneś wydać takie polecenie:
<screen>
mplayer -vo zr -zrdev /dev/video0 -zrcrop 352x288+352+0 -zrxdoff 0 -zrbw \
          -zrcrop 352x288+0+0 -zrdev /dev/video1 -zrquality 10 \
	  <replaceable>film.avi</replaceable>
</screen>
</para>

<para>
Jak pewnie zauważyłeś opcje przed drugim <option>-zrcrop</option> odnoszą się
tylko do DC10+ a opcje po drogim <option>-zrcrop</option> odnoszą się do Buz.
Ilość kart uczestniczących w <emphasis>cinerama</emphasis> ograniczona jest do
czterech, więc możesz zbudować ekran (ścianę video:) 2x2.
<!--frogu: 2x2 vidiwall.=ściana video??-->
</para>

<para>
Na koniec - ważna uwaga: Nie włączaj ani wyłączaj XawTV na urządzeniu
odtwarzającym - zawiesisz swój komputer. W porządku jest 
<emphasis role="bold">NAJPIERW</emphasis> włączyć XawTV, 
<emphasis role="bold">NASTĘPNIE</emphasis> włączyć <application>MPlayera</application>, 
poczekać aż <application>MPlayer</application> zakończy działanie i 
<emphasis role="bold">POTEM</emphasis> wyłączyć XawTV.
</para>
</sect4>

<sect4 id="blinkenlights">
<title>Blinkenlights</title>
<para>
Ten sterownik zdolny jest do odtwarzanie używając protokołu UDP Blinkenlights
(mrugające światła - przyp. tłum.). Jeżeli nie wiesz czym jest 
<ulink url="http://www.blinkenlights.de/">Blinkenlights</ulink>,
nie potrzebujesz tego sterownika.
</para>
</sect4>
</sect3>

<sect3 id="tvout">
<title>Obsługa wyjścia TV</title>

<sect4 id="tvout-mga-g400">
<title>Karty Matrox G400</title>

<para>
Pod Linuksem istnieją dwa sposoby uruchomienia wyjścia TV na karcie Matrox G400:
</para>

<important>
<para>
instrukcje dla Matrox G450/G550 znajdują się w następnej sekcji!
</para>
</important>

<variablelist>
<varlistentry>
  <term>XFree86</term>
  <listitem><para>
    Używając sterownika oraz modułu HAL, dostępnego na
    <ulink url="http://www.matrox.com">stronie Matroksa</ulink>. Będziesz miał X
    na TV.
    </para><para>
    <emphasis role="bold">Ten sposób nie umożliwia Ci przyśpieszanego
    odtwarzania</emphasis> jak pod Windowsami! Drugie wyjście ma tylko bufor
    ramki YUV, <emphasis>BES</emphasis> (Back End Scaler, układ skalujący YUV na
    kartach G200/G400/G450/G550) tam nie działa. Windowsowy sterownik jakoś to
    obchodzi, prawdopodobnie używając silnika (engine) 3D do powiększania, a
    bufora ramki YUV do wyświetlania obrazu. Jeżeli na prawdę musisz używać X,
    użyj opcji <option>-vo x11 -fs -zoom</option>. Ostrzegam, że będzie to 
    <emphasis role="bold">WOLNE</emphasis> i będzie miało włączone zabezpieczenie przed 
    kopiowaniem <emphasis role="bold">Macrovision</emphasis> (Macrovision copy protection).
    (możesz &quot;obejść&quot; Macrovision używając tego 
    <ulink url="http://avifile.sourceforge.net/mgamacro.pl">skryptu perla</ulink>).
    </para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
  <term>Bufor ramki (framebuffer)</term>
  <listitem><para>
    Używając <emphasis role="bold">modułów matroxfb</emphasis> w jądrach 2.4.
    2.2 nie obsługują wyjścia TV, więc są do tego celu bezużyteczne. Musisz
    włączyć WSZYSTKIE specyficzne dla matroxfb podczas kompilacji (poza
    MultiHead) i skompilować je w <emphasis role="bold">moduły</emphasis>!
    Będziesz także potrzebował włączonego I2C.
    </para>

    <procedure>
    <step><para>
      Wejdź do <filename class="directory">TVout</filename> i wpisz
      <command>./compile.sh</command>. Zainstaluj 
      <filename>TVout/matroxset/matroxset</filename> w jakimś katalogu
      znajdującym się w zmiennej <envar>PATH</envar>.
      </para></step>
    <step><para>
      Jeżeli nie masz zainstalowanego <command>fbset</command>, umieść 
      <filename>TVout/fbset/fbset</filename> gdzieś w 
      swojej zmiennej <envar>PATH</envar>.
      </para></step>
    <step><para>
      Jeżeli nie masz zainstalowanego <command>con2fb</command>, umieść 
      <filename>TVout/con2fb/con2fb</filename>gdzieś w 
      swojej zmiennej <envar>PATH</envar>.
      </para></step>
    <step><para>
      Następnie wejdź do katalogu <filename class="directory">TVout/</filename> 
      w źródłach <application>MPlayera</application> i uruchom 
      <filename>./modules</filename> jako root. Twoja konsola tekstowa wejdzie w
      tryb framebuffer (nie ma odwrotu!).
      </para></step>
    <step><para>
      Następnie, WYEDYTUJ i uruchom skrypt <filename>./matroxtv</filename>.
      Ukaże Ci się bardzo proste menu. Naciśnij <keycap>2</keycap> i
      <keycap>Enter</keycap>. Teraz powinieneś mieć ten sam obraz na monitorze i
      TV. Jeżeli na obrazie TV (standardowo PAL) są jakieś paski, znaczy to, że
      skrypt nie był w stanie poprawnie ustawić rozdzielczości (standardowo na
      640x512). Wypróbuj inne rozdzielczości z menu i/lub poeksperymentuj z
      fbset.
      </para></step>
    <step><para>
      Tiaa. Następnym zadaniem będzie sprawienie aby kursor na tty1 (lub innym)
      zniknął oraz aby wyłączyć wygaszanie ekranu. Wykonaj następujące
      polecenia:
   <!--Tiaa :) było: Yah (od: yeah)-->
   
      <screen>
echo -e '\033[?25l'
setterm -blank 0<!--
   --></screen>
      lub
      <screen>
setterm -cursor off
setterm -blank 0<!--
   --></screen>
      
      Możliwe, że chcesz umieścić to w skrypcie, a także wyczyścić ekran. Aby
      z powrotem włączyć kursor:
      <screen>echo -e '\033[?25h'</screen> lub
      <screen>setterm -cursor on</screen>
      </para></step>
    <step><para>
      
      Tiaa git. Rozpocznij odtwarzanie filmu przez:
      <!--Tiaa git :) było: Yeah kewl (od: yeah cool)-->
      <screen>
mplayer -vo mga -fs -screenw 640 -screenh 512 <replaceable>nazwa_pliku</replaceable><!--
   --></screen>
      
      (Jeżeli używasz X, przełącz się teraz na matroxfb używając np. 
      <keycap>Ctrl</keycap>+<keycap>Alt</keycap>+<keycap>F1</keycap>.)
      Zmień <literal>640</literal> oraz <literal>512</literal> jeżeli chcesz
      ustawić inną rozdzielczość...
     </para></step>
    <step><para>
      <emphasis role="bold">Ciesz się ultra-szybkim ultra-bajernym wyjściem TV
      Matroksa (lepsze niż Xv)!</emphasis>
      <!-- ultra-fast ultra-featured -->
      </para></step>
    </procedure>
  </listitem>
</varlistentry>
</variablelist>

<formalpara>
<title>Konstruowanie kabla TV-out do Matroksów</title>
<para>
Nikt nie bierze na siebie ŻADNEJ odpowiedzialności za zniszczenia spowodowane tą
dokumentacją.
</para>
</formalpara>

<formalpara>
<title>Kabel dla G400</title>
<para>
W złączu CRTC2 na czwartej nóżce (pin) jest sygnał composite video. Ziemia
(uziemienie) jest na szóstej, siódmej i ósmej nóżce. (info dostarczone przez 
Balázs Rácz)

</para>
</formalpara>

<formalpara>
<title>Kabel dla G450</title>
<para>
W złączu CTRC2 na pierwszej nóżce jest sygnał composite video. Ziemia jest na
piątej, szóstej, siódmej i pietnastej (5, 6, 7, 15) nóżce. (info dostarczone
przez Balázs Kerekes)
</para>
</formalpara>
</sect4>

<sect4 id="tv-out_matrox_g450">
<title>Karty Matrox G450/G550</title>
<para>
Obsługa wyjścia TV dla tych kart została przedstawione dopiero niedawno i nie
należy jeszcze do głównego drzewa jądra. <!--mainstream kernel-->. Z tego co
wiem obecnie  moduł <emphasis role="bold">mga_vid</emphasis> nie może być użyty
ponieważ sterownik G450/G550 pracuje tylko w jednej konfiguracji: pierwszy układ
CRTC (z wieloma możliwościami) na pierwszym ekranie (monitor) i drugi CRTC (bez
<emphasis role="bold">BES</emphasis> - po objaśnienia do BES sięgnij do sekcji
wyżej) na TV. W chwili obecnej możesz więc używać tylko sterownika wyjścia 
<emphasis>fbdev</emphasis> <application>MPlayera</application>.
</para>

<para>
Obecnie pierwszy CRTC nie może być przekierowany na drugie wyjście. Autor
sterownika jądra matroxfb - Petr Vandrovec - być może zrobi obsługę tego poprzez
wyświetlanie wyjścia z pierwszego CRTC na obydwa złącza jednocześnie, jak to
jest w tej chwili zalecane dla G400 (-> sekcja wyżej).
</para>

<para>
Potrzebną łatkę na jądro i dokładne howto można ściągnąć z 
<ulink url="http://www.bglug.ca/matrox_tvout/"/>
</para>
</sect4>


<sect4 id="tvout-ati">
<title>karty ATI</title>

<formalpara>
<title>WSTĘP</title>
<para>
Obecnie ATI nie chce wspierać pod Linuksem żadnego z układów TV-out, z powodu ich
licencjonowanej technologii Macrovision.
</para>
</formalpara>

<itemizedlist>
<title>STATUS KART ATI Z TV-OUT POD LINUKSEM</title>
<listitem><simpara>
  <emphasis role="bold">ATI Mach64</emphasis>:
  obsługiwane przez <ulink url="http://gatos.sf.net">gatos</ulink>.
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
  <emphasis role="bold">ASIC Radeon VIVO</emphasis>:
  obsługiwane przez <ulink url="http://gatos.sf.net">gatos</ulink>.
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
  <emphasis role="bold">Radeon</emphasis> oraz <emphasis role="bold">Rage128</emphasis>:
  obsługiwane przez <application>MPlayera</application>!
  Sprawdź sekcje <link linkend="vesa">sterownik VESA</link> oraz
  <link linkend="vidix">VIDIX</link>.
  </simpara></listitem>
<listitem><simpara>
  <emphasis role="bold">Rage Mobility P/M, Radeon, Rage 128, Mobility M3/M4</emphasis>:
  obsługiwane przez <ulink url="http://www.stud.uni-hamburg.de/users/lennart/projects/atitvout/">atitvout</ulink>.
  </simpara></listitem>
</itemizedlist>

<para>
Na innych kartach używaj sterownika <link linkend="vesa">VESA</link>, bez VIDIX.
Potrzebny jest jednak potężny CPU.
</para>

<para>
Jedyna rzecz, którą musisz zrobić to: 
<emphasis role="bold">Mieć podłączony odbiornik TV przez zabootowaniem swojego
PC</emphasis>, ponieważ video BIOS inicjalizuje się tylko podczas procedury POST.
</para>
</sect4>


<sect4 id="tvout-voodoo">
<title>Voodoo 3</title>
<para>
Sprawdź <ulink url="http://www.iki.fi/too/tvout-voodoo3-3000-xfree">ten URL</ulink>.
</para>
</sect4>

<sect4 id="tvout-nvidia">
<title>nVidia</title>
<para>
Najpierw MUSISZ ściągnąć sterowniki o zamkniętych źródłach z 
<ulink url="http://nvidia.com"/>. Nie będę tutaj opisywał procesu instalacji i
konfiguracji ponieważ nie jest to celem tej dokumentacji.
</para>

<para>
Jeżeli XFree86, XVideo i przyśpieszanie 3D już działa prawidłowo, przerób
sekcję Device swojej karty w pliku <filename>XF86Config</filename> zgodnie z
poniższym wzorcem (dostosuj do swojej karty/TV):
<programlisting>
Section "Device"
        Identifier      "GeForce"
        VendorName      "ASUS"
        BoardName       "nVidia GeForce2/MX 400"
        Driver          "nvidia"
        #Option         "NvAGP" "1"
        Option          "NoLogo"
        Option          "CursorShadow"  "on"

        Option          "TwinView"
        Option          "TwinViewOrientation" "Clone"
        Option          "MetaModes" "1024x768,640x480"
        Option          "ConnectedMonitor" "CRT, TV"
        Option          "TVStandard" "PAL-B"
        Option          "TVOutFormat" "Composite"

EndSection
</programlisting>
</para>

<para>
Oczywiście najważniejsza jest część TwinView.
</para>
</sect4>

<sect4 id="tvout-neomagic">
<title>Neomagic</title>
<para>
Przetestowane na Toshiba Tecra 8000. Jego układ wyjścia TV jest żałosnym złomem. 
Unikaj tego jeżeli tylko możesz.
</para>
<para>
Musisz używać <option>-vo vesa</option>. Testowany układ był zdolny do
wyświetlania obrazu tylko w formacie (proporcjach) 1.333333, wiec musisz używać
opcji <option>-x</option>, <option>-y</option> i/lub filtrów
<option>-vf scale,crop,expand</option> jeżeli sprzęt nie pozwoli Ci włączyć
wyjścia TV. Maksymalną rozdzielczością było 720*576 przy 16bpp.
</para>
<para>
Znane problemy: tylko VESA, ograniczenie do 1.33333, obraz nie zawsze jest
wyśrodkowany, co 10 minut film zmienia się na 4bpp i tak zostaje. Częste twarde
zwisy, problemy z wyświetlaczem LCD.
</para>
</sect4>
</sect3>
</sect2>