Mercurial > emacs
diff etc/TUTORIAL.pl @ 25853:e96ffe544684
#
| author | Dave Love <fx@gnu.org> |
|---|---|
| date | Sun, 03 Oct 1999 12:39:42 +0000 |
| parents | |
| children | e7e9b4581430 |
line wrap: on
line diff
--- /dev/null Thu Jan 01 00:00:00 1970 +0000 +++ b/etc/TUTORIAL.pl Sun Oct 03 12:39:42 1999 +0000 @@ -0,0 +1,1165 @@ +Copyright (c) 1985 Free Software Foundation, Inc. -*-text-*- +Szczegóły na końcu pliku. Czytasz właśnie krótki podręcznik Emacsa. + +Polecenia Emacsa ogólnie wymagają wciśnięcia klawisza CONTROL (czasami +oznaczanego CTRL lub CTL) lub klawisza META (czasami oznaczanego EDIT +lub ALT). Zamiast pisać META czy CONTROL za każdym razem, gdy masz +przycisnąć ten klawisz, używać będziemy następujących skrótów: + + C-<znak> oznacza trzymanie klawisza CONTROL podczas wciskania klawisza <znak>. + Na przykład C-f będzie odpowiadało naciśnięciu f, podczas gdy + klawisz CONTROL był wciśnięty. + M-<znak> oznacza trzymanie klawisza META wciśniętego podczas + wciskania klawisza <znak>. Jeśli nie masz klawisza META, + naciśnij i puść klawisz ESC, a potem naciśnij klawisz <znak>. + +Uwaga: by zakończyć sesje Emacsa naciśnij C-x C-c (dwa znaki). +Znaki ">>" na lewym marginesie w dalszej części tego podręcznika +oznaczają ćwiczenia dla Ciebie. Na przykład: +<<Blank lines inserted here by startup of help-with-tutorial>> +>> Teraz naciśnij C-v (następny ekran), by przejść na następny ekran + podręcznika (zrób to naciskając jednocześnie klawisz CONTROL i v). + Od tego momentu powinieneś robić to zawsze, gdy dojdziesz + do końca ekranu. + +Zwróć uwagę na to, ze kilka linii powtarza się, gdy przechodzisz z +ekranu na ekran; zachowanie to ma zapewnić pewna ciągłość podczas +przesuwania się w obrębie pliku. + +Pierwsza umiejętnością, która powinieneś opanować, jest sposób +przesuwania się z miejsca na miejsce. Już wiesz, jak przesuwać się o +jeden ekran do przodu. By przesunąć się o jeden ekran do tylu, +wciśnij M-v (wciśnij META i naciśnij v, lub naciśnij <ESC>v jeśli nie +masz klawisza META lub EDIT). + +>> Spróbuj nacisnąć M-v, a potem C-v by przesunąć się w przód i w tył + kilka razy. + + +PODSUMOWANIE +------------ + +Następujące polecenia są użyteczne do przeglądania po jednym ekranie: + + C-v Przesuń się o jeden ekran do przodu + M-v Przesuń się o jeden ekran do tylu + C-l Wyczyść ekran i wyświetl go na nowo, umieszczając + tekst z okolic kursora w środku ekranu. + (Ta kombinacja to CONTROL-L, a nie CONTROL-1.) + +>> Znajdź kursor i zapamiętaj, jaki tekst jest w jego okolicy. + Naciśnij następnie C-l. + Znajdź kursor jeszcze raz i zwróć uwagę, że znajduje + się on w okolicy tego samego tekstu. + + +PODSTAWY KIEROWANIA KURSOREM +---------------------------- + +Przesuwanie się z ekranu na ekran jest użyteczne, ale jak przejść do +określonego miejsca w obrębie jednego ekranu? + +Można to zrobić na kilka sposobów. Najprostszym jest użycie poleceń +C-p, C-b, C-f oraz C-n. Każde z tych poleceń przesuwa kursor o jeden +wiersz lub kolumnę w określonym kierunku. Oto schemat, który to +obrazuje: + + Poprzednia linia, C-p + (ang. previous line) + : + : + Wstecz, C-b .... Kursor .... Do przodu, C-f + (ang. back) : (ang. forward) + : + : + Następna linia, C-n + (ang. next line) + +>> Przesuń kursor na środek schematu za pomocą C-n lub C-p. Naciśnij + potem C-l, by zobaczyć cały diagram na środku ekranu. + +To są podstawowe polecenia kierujące położeniem kursora, których +będziesz używać nieustannnie, warto więc je zapamiętać. + +>> Naciśnij kilka razy C-n, by przesunąć kursor do tej linii. + +>> Przesuń się w głąb linii za pomocą C-f, a potem do góry za pomocą + C-p. Zwróć uwagę na zachowanie się C-p, gdy kursor jest w środku + linii. + +Każda linia tekstu kończy się znakiem nowej linii, który oddziela ja +od następnej. Każdy Twój plik powinien kończyć się znakiem nowej +linii (ale Emacs nie zmusza Cię do tego). + +>> Spróbuj nacisnąć C-b na początku linii. Powinno to Cię przenieść + na koniec poprzedniej linii. Dzieje się tak dlatego, że kursor + przechodzi nad znakiem nowej linii. + +C-f przechodzi nad znakiem nowej linii tak samo jak C-b. + +>> Naciśnij kilka razy C-b, byś dostrzegł, gdzie jest kursor. + Naciśnij potem C-f, by wrócić na koniec linii. W końcu naciśnij + jeszcze raz C-f, by przejść do następnej linii. + +Gdy przesuwasz kursor poza dolna krawędź ekranu, tekst za krawędzią +przesuwa się na ekran (ang. scrolling). Dzięki temu Emacs może +przesunąć kursor do określonego miejsca bez umieszczania go poza +ekranem. + +>> Spróbuj przesunąć kursor poza dolna granice ekranu za pomocą C-n i + zobacz co się stanie. + +Jeśli przesuwanie się o jeden znak na raz jest dla Ciebie za wolne, +spróbuj przesuwać się o słowa. M-f (Meta-f) przesuwa kursor do przodu +o słowo, a M-b przesuwa go do tylu o jedno słowo. + +>> Spróbuj nacisnąć kilka M-f i M-b. + +Gdy jesteś w środku słowa, M-f przesuwa kursor na koniec słowa. Jeśli +natomiast jesteś w przerwie miedzy słowami, M-f przesuwa kursor na +koniec następnego słowa. M-b zachowuje się podobnie, jak chodzi o +ruch do tyłu. + +>> Naciśnij M-f i M-b kilka razy na przemian z C-f i C-b tak, byś + mógł zauważyć działanie M-f i M-b naciśnietych w różnych miejscach + wewnątrz i pomiędzy słowami. + +Zauważ podobieństwo pomiędzy C-f i C-b oraz M-f i M-b. Bardzo często +kombinacje zawierające Meta opisują operacje związane z jednostkami +językowymi (słowa, zdania, akapity), podczas gdy kombinacje oparte o +Control działają na podstawowych jednostkach niezależnych od tego, co +edytujesz (znaki, linie, itd.). + +Ta zależność stosuje się do linii i zdań: C-a i C-e przesuwają kursor +na początek i koniec linii, a M-a i M-e przesuwają go na początek i +koniec zdania. + +>> Naciśnij kilka razy C-a, a potem kilka razy C-e. + Powtórz to z M-a, a potem z M-e. + +Czy zauważyłeś, ze powtarzanie C-a nic nie zmienia, natomiast powtórne +M-a przesuwa Cię o jedno zdanie? Chociaż nie jest to do końca +analogiczne, wydaje się jednak naturalne. + +Położenie kursora w tekście określane jest mianem "punktu". + +Oto podsumowanie prostych poleceń służących do przesuwania kursora, +włącznie z operacjami dotyczącymi słów i zdań: + + C-f Do przodu o jeden znak + C-b W tył o jeden znak + + M-f Do przodu o słowo + M-b W tył o słowo + + C-n Następna linia + C-p Poprzednia linia + + C-a Początek linii + C-e Koniec linii + + M-a W tył na początek zdania + M-e Do przodu na koniec zdania + +>> Przećwicz kilka razy wszystkie powyższe polecenia dla wprawy. + Są one najczęściej używanymi poleceniami. + +Dwa inne ważne polecenia przesuwające kursor to M-< (Meta i znak +mniejszości), które przesuwa kursor na początek całego tekstu i M-> +(Meta i znak większości), które przesuwa kursor na koniec całego +tekstu. + +Na większości terminali "<" jest nad przecinkiem, tak wiec musisz użyć +klawisza Shift by nacisnąć "<". Musisz wiec także użyć Shift by +nacisnąć M-<. Bez Shift byłoby to M-przecinek. + +>> Naciśnij M-< by przejść na początek podręcznika. Użyj potem C-v + kilkukrotnie, by wrócić tutaj. + +>> Teraz naciśnij M->, by przejść na koniec podręcznika. Wróć do tego + miejsca za pomocą kilkukrotnego M-v. + +Jeśli Twój terminal ma klawisze strzałek, to możesz ich użyć do +przesuwania kursora. Zalecamy Ci nauczenie się kombinacji C-b, C-f, +C-n i C-p z trzech powodów. Po pierwsze, działają one na wszystkich +typach terminali. Po drugie, gdy już zdobędziesz pewna praktykę w +posługiwaniu się Emacsem, będzie Ci szybciej nacisnąć te kombinacje +niż klawisze strzałek (ponieważ nie wymaga to przenoszenia dłoni z +miejsca, które zajmują podczas szybkiego pisania za pomocą 10 palców). +Po trzecie wreszcie, gdy już wyrobisz sobie zwyczaj posługiwania się +tymi poleceniami z klawiszem Control, będziesz mógł łatwo nauczyć się +innych zaawansowanych poleceń przesuwających kursor. + +Większość poleceń Emacsa akceptuje argument liczbowy; dla większości +poleceń służy on jako liczba powtórzeń. Sposób, w jaki określasz +liczbę powtórzeń polecenia, to naciśniecie C-u a potem cyfr, zanim +naciśniesz polecenie. Jeśli masz klawisz META (lub EDIT lub ALT), +alternatywnym sposobem jest wciskanie klawiszy cyfr podczas +wprowadzania argumentu liczbowego. Zalecamy nauczenie się metody +klawisza C-u, ponieważ działa ona na wszystkich terminalach. + +Na przykład C-u 8 C-f przesuwa kursor do przodu o osiem znaków. + +>> Spróbuj użyć C-n i C-p z argumentem liczbowym, by przesunąć kursor + do jednej z linii w pobliżu tego zdania za pomocą tylko jednego + polecenia. + +Większość poleceń używa argumentu liczbowego jako liczba powtórzeń. +Jest kilka poleceń, które używają go w inny sposób. C-v i M-v są +wśród tych wyjątków. Jeśli poda się im argument, przesuwają zawartość +ekranu w gore lub w dół o podana liczbę linii zamiast o tyleż ekranów. +Na przykład C-u 4 C-v przewija ekran o 4 linie. + +>> Spróbuj nacisnąć C-u 8 C-v. + +To powinno było przewinąć ekran do góry o 8 linii. Jeśli chciałbyś +przewinąć go w dół, możesz podać argument przed poleceniem M-v. + +Jeśli używasz systemu X-Windows, prawdopodobnie po lewej stronie okna +Emacsa znajduje się prostokątny obszar, nazywany po angielsku +"scrollbar". Za jego pomocą możesz przewijać tekst, używając do tego +celu myszy. + +>> Spróbuj nacisnąć środkowy klawisz myszy u góry podświetlonego + obszaru na scrollbarze. To powinno przewinąć tekst do miejsca + określonego wysokością, na której nacisnąłeś klawisz myszy. + +>> Przesuń mysz do miejsca oddalonego od górnego końca scrollbaru + mniej więcej o trzy linie i naciśnij lewy klawisz myszy kilka razy. + + +* KIEROWANIE KURSOREM Z X TERMINALA +----------------------------------- + +Jeśli masz X terminal, prawdopodobnie łatwiej Ci będzie używać +klawiszy strzałek po prawej stronie klawiatury do kierowania kursorem. +Klawisze strzałek w lewo, w prawo, w górę i w dół działają zgodnie z +oczekiwaniem; odpowiadają one dokładnie C-b, C-f, C-p i C-n, ale są +łatwiejsze do zapamiętania. Możesz także używać C-lewo i C-prawo by +przesuwać się o słowa oraz C-góra i C-dół, by przesuwać się o bloki +(np. akapity, jeśli edytujesz tekst). Jeśli masz klawisze oznaczone +HOME (lub BEGIN) oraz END, zaniosą Cię one na początek i koniec linii, +a C-home i C-end na początek i koniec pliku. Jeśli Twoja klawiatura +ma klawisze PgUp i PgDn, możesz ich użyć do przesuwania się o jeden +ekran za jednym razem, tak jak M-v i C-v. + +Wszystkie te polecenia akceptują argument liczbowy, jak to jest +opisane powyżej. Możesz stosować pewne skróty w celu wpisania tych +argumentów: naciśnij i trzymaj CONTROL lub META i wpisz liczbę. Na +przykład, by przesunąć kursor o 12 słów w prawo naciśnij C-1 C-2 +C-prawo. Zwróć uwagę, ze jest to łatwe do wpisania, ponieważ nie +musisz puszczać klawisza CONTROL podczas wciskania klawiszy. + + +* GDY EMACS JEST ZABLOKOWANY +---------------------------- + +Jeśli Emacs przestaje odpowiadać na Twoje polecenia, możesz go +bezpiecznie zatrzymać przyciskając C-g. Możesz użyć C-g do przerwania +polecenia, które zabiera zbyt wiele czasu. + +Możesz użyć C-g także, by anulować argument liczbowy lub początek +polecenia, którego nie chcesz dokańczać. + +>> Napisz C-u 100 jako argument liczbowy, po czym naciśnij C-g. + Teraz naciśnij C-f. Powinno przesunąć to kursor o tylko jeden + znak, ponieważ anulowałeś argument za pomocą C-g. + +Jeśli nacisnąłeś <ESC> przez pomyłkę, możesz tego się pozbyć za pomocą +C-g. + + +* ZABLOKOWANE POLECENIA +----------------------- + +Pewne polecenia Emacsa są "zablokowane", tak by początkujący +użytkownicy nie mogli ich wywołać przez przypadek. + +Jeśli wywołasz jedno z zablokowanych poleceń, Emacs wypisze komunikat +informujący o tym, co to za polecenie, i zapyta Cię, czy chcesz je +wywołać. + +Jeśli naprawdę chcesz wywołać to polecenie, naciśnij spacje w +odpowiedzi na pytanie. Jeśli nie chcesz wywołać zablokowanego +polecenia, odpowiedz na pytanie naciskając "n". + +>> Napisz `C-x n p' (co jest zablokowanym poleceniem) i odpowiedz "n" + na zadane pytanie. + + +* OKNA +------ + +Emacs może mięć kilka okien, każde wyświetlające własny tekst. Zwróć +uwagę, ze "okno" jeśli chodzi o Emacsa, nie odnosi się do osobnego +okienka systemu okienkowego, ale do pojedynczego panelu wewnątrz +okienka systemu X-Windows. (Emacs może mięć kilka X-okien, lub +"ramek" w terminologii Emacsa. Opisane jest to poniżej.) + +Na tym etapie lepiej jest się nie zagłębiać w techniki wykorzystujące +kilka okien. Powinieneś jedynie wiedzieć, w jaki sposób pozbyć się +nadmiaru okien, które mogą pojawić się jako składniki systemu pomocy +lub wynik pewnych poleceń. Robi się to w prosty sposób: + + C-x 1 Jedno okno (tzn. zabij wszystkie inne okna). + +Kombinacja ta to Control-x, po którym występuje cyfra 1. C-x 1 +powiększa okno, w którym jest kursor tak, by zajęło cały ekran. +Kasuje to wszystkie inne okna Emacsa. + +>> Przesuń kursor do tej linii i naciśnij C-u 0 C-l. + +(C-l, jak pamiętasz odświeża zawartość ekranu. Jeśli poda się temu +poleceniu argument liczbowy, będzie to oznaczało "odśwież zawartość +ekranu i umieść bieżąca linie o tyle linii od góry ekranu". Tak wiec +C-u 0 C-1 oznacza "odśwież ekran, umieszczając bieżąca linie na samej +górze".) + +>> Naciśnij Control-x 2 + Zauważ jak okno się kurczy, podczas gdy nowe okno pojawia się, + wyświetlając zawartość tego bufora. + +>> Naciśnij C-x 1 i nowe okno zniknie. + + +* WSTAWIANIE I USUWANIE +----------------------- + +Jeśli chcesz wstawiać tekst, po prostu go napisz. Znaki, które da się +wyświetlić, takie jak A, 7, *, itd, Emacs traktuje jako tekst i +wstawia natychmiast do bufora. Naciśnij <Return> (znak powrotu +karetki), by wstawić znak nowej linii. + +Ostatni znak, który napisałeś możesz skasować przez naciśniecie +klawisza <Delete>. Klawisz ten może być oznaczony "Del". W pewnych +wypadkach klawisz "Backspace" może służyć za <Delete>, ale nie jest to +regułą! + +Ogólniej, <Delete> usuwa znak bezpośrednio przed bieżąca pozycją +kursora. + +>> Zrób to teraz: wstaw kilka znaków, po czym usuń je za pomaca + kilkukrotnego naciśnięcia <Delete>. Nie przejmuj się tym, + że zmieniasz ten plik; nie zmienisz w ten sposób głównego pliku + podręcznika. To jest Twoja własna kopia. + +Gdy linia tekstu staje się zbyt długa, by zmieścić się w jednym +wierszu na ekranie, jest ona "kontynuowana" w następnym wierszu +ekranu. Znak "backslash" (`\') na prawym marginesie pozwala Ci +rozpoznać takie linie. + +>> Wpisuj jakiś tekst tak długo, aż dojdziesz do prawego marginesu, i + potem nie przestawaj. Zauważysz, ze pojawi się linia kontynuacji. + +>> Użyj <Delete> by usunąć tekst tak, by linia znowu + mieściła się na ekranie. Linia kontynuacji zniknie. + +Znak nowej linii może być kasowany tak, jak każdy inny znak. +Usuniecie znaku nowej linii łączy je w jedna. Jeśli powstała w wyniku +tego linia jest zbyt długa, by zmieścić się na szerokość ekranu, +zostanie ona wyświetlona z linią kontynuacji. + +>> Przesuń kursor na początek linii i naciśnij <Delete>. Bieżąca + linia zostanie połączona z poprzednia. + +>> Naciśnij <Return>, by z powrotem wstawić znak nowej linii, który + skasowałeś. + +Pamiętaj, ze większość poleceń Emacsa może zostać wywołanych z +parametrem liczby powtórzeń; dotyczy to także znaków tekstu. Argument +liczbowy powoduje wstawienie znaku kilkukrotnie. + +>> Spróbuj zrobić to teraz -- naciśnij C-u 8 * by uzyskać ********. + +Nauczyłeś się już większej części podstawowych sposobów pisania oraz +poprawiania błędów. W Emacsie możesz usuwać również cale słowa lub +cale linie. Oto podsumowanie operacji usuwania znaków: + + <Delete> usuń znak bezpośrednio przed kursorem + C-d usuń znak bezpośrednio za kursorem + + M-<Delete> wytnij słowo bezpośrednio przed kursorem + M-d wytnij następne słowo bezpośrednio za kursorem + + C-k wytnij zawartość linii od kursora do jej końca + M-k wytnij wszystkie znaki od kursora do końca zdania + +Zauważ, ze <Delete> i C-d w połączeniu z M-<Delete> i M-d rozszerzają +regule rozpoczętą przez C-f i M-f (Cóż, <Delete> tak naprawdę nie +wymaga wciśnięcia Control, ale pomińmy to milczeniem). C-k i M-k są +podobne do C-e i M-e w sensie, że linie są odpowiednikami zdań. + +Gdy usuwasz więcej niż jeden znak naraz, Emacs zachowuje usunięty +tekst tak, byś mógł go gdzieś wstawić z powrotem. Wstawianie +usuniętego tekstu to "wklejanie". Możesz wklejać usunięty tekst bądź +to w to samo miejsce, z którego został usunięty, bądź to w inne +miejsca. Ten sam tekst możesz wklejać kilkukrotnie, w celu uzyskania +wielu kopii. Poleceniem, które wkleja tekst jest C-y. + +Zauważ różnicę pomiędzy "wycinaniem" i "usuwaniem", polegającą na tym, +ze wycięte rzeczy mogą być wklejone na nowo, natomiast usunięte nie. +W ogólności, polecenia, które kasują dużo tekstu zachowują go, podczas +gdy polecenia, które usuwają po prostu jeden znak lub puste linie i +przerwy, nie zachowują usuniętego tekstu. + +>> Przesuń kursor na początek linii, która nie jest pusta. Naciśnij + C-k, by wyciąć tekst z tej linii. + +>> Naciśnij C-k jeszcze raz. Zauważ, ze wycina to znak nowej linii, + który znajduje się za ta linia. + +Zwróć uwagę, ze pojedyncze C-k wycina zawartość linii, a powtórne C-k +wycina samą linie tak, że pozostałe linie przesuwają się do góry. C-k +traktuje argument liczbowy w specjalny sposób: wycina ono tyle linii +ORAZ ich zawartość. To nie jest samo powtarzanie kilka razy C-k. C-u +2 C-k wycina dwie linie i ich znaki nowej linii; dwukrotne naciśniecie +C-k nie zrobiłoby tego. + +By odzyskać ostatnio wycięty tekst i wstawić go w miejsce kursora, +naciśnij C-y. + +>> Twoja kolej. Naciśnij C-y, by z powrotem wstawić tekst. + +Zwróć uwagę, ze jeśli naciśniesz C-k kilka razy pod rząd, cały wycięty +tekst jest zachowywany w jednym kawałku tak, że jedno C-y wklei +wszystkie linie. + +>> Naciśnij C-k kilka razy. + +By odzyskać ten wycięty tekst... + +>> ...naciśnij C-y. Przesuń potem kursor o kilka linii w dół i + naciśnij C-y jeszcze raz. Widzisz, ze wstawia to ten sam tekst. + +Co zrobić, jeśli chcesz wstawić tekst, który wcześniej wyciąłeś, a +potem wycinasz cos innego? C-y wstawia tekst ostatnio wycięty. +Poprzedni fragment nie jest jednak stracony. Możesz wrócić do niego, +używając polecenia M-y. Po tym, jak naciśniesz C-y, by wstawić +ostatnio wycięty tekst, naciśniecie M-y zastępuje wstawiony tekst +poprzednio wyciętym. Dalsze naciskanie M-y przywołuje coraz +wcześniejsze fragmenty tekstu. Gdy dojdziesz do tekstu, którego +szukałeś, nie musisz robić nic, by został on we właściwym miejscu. Po +prostu kontynuuj edycję tekstu, pozostawiając wklejony tekst tam, +gdzie się znajduje. + +Jeśli będziesz naciskał M-y wystarczająco wiele razy, dojdziesz do +punktu, z którego wystartowałeś (tekst ostatnio wycięty). + +>> Wytnij jakąś line, zmień pozycję kursora i wytnij inna. Naciśnij + potem C-y by wstawić druga z wyciętych linii. Potem naciśnij M-y, + i linia ta zostanie zastąpiona przez ta pierwsza. Naciśnij M-y + jeszcze kilka razy, by zobaczyć co się dzieje. Powtarzaj to tak + długo, aż druga z linii pojawi się z powrotem. Jeśli chcesz, + możesz podąć M-y dodatnie i ujemne argumenty. + + +* COFNIJ +-------- + +Jeśli wprowadzisz zmiany do tekstu, a potem dojdziesz do wniosku, że +to była pomyłka, możesz cofnąć te zmiany za pomocą polecenia "cofnij" +(ang. undo), C-x u. + +C-x u cofa zmiany wprowadzone przez jedno polecenie; jeśli powtórzysz +C-x u kilka razy pod rząd, każde powtórzenie cofa koleje polecenie. + +Od tej reguły są dwa wyjątki: polecenia, które nie zmieniają tekstu +nie liczą się jako polecenia, które można cofnąć (zarówno przesunięcia +kursora, jak i przewijanie tekstu), oraz znaki wstawiane do tekstu +(np. litery) łączone są w grupy do 20. (Ma to na celu zredukowanie +liczby naciśnięć C-x u, które musiałbyś wykonać, by cofnąć wstawianie +tekstu.) + +>> Wytnij te linie za pomocą C-k, a potem naciśnij C-x u i linia + powinna pojawić się tu z powrotem. + +C-_ jest innym sposobem wywołania polecenia "cofnij"; działa to +dokładnie tak samo jak C-x u, jest jedynie łatwiejsze do naciśnięcia +kilka razy pod rząd. Wada C-_ jest to, ze nie jest to oczywiste w +jaki sposób nacisnąć te kombinacje na niektórych klawiaturach. To +właśnie dlatego C-x u jest także dostępne. Na niektórych terminalach +możesz nacisnąć C-_ poprzez przytrzymanie CTRL i naciśniecie /. + +Argument liczbowy podany przed C-_ lub C-x u określa liczbę powtórzeń +tego polecenia. + + +* PLIKI +------- + +Aby edytowny przez Ciebie tekst został nma trwałe zachowany, musisz +umieścić go w pliku. W przeciwnym wypadku zniknie on, gdy Emacs w +którym go edytowałeś zostanie zamknięty. Zachowywanie Twojego tekstu +w pliku nazywane bywa "odwiedzaniem" lub "znajdywaniem" pliku (ang. +"visiting" lub "finding"). + +Odwiedzanie pliku oznacza, że jego zawartość zostaje wyświetlona w +Emacsie. Bardzo często sprowadza się to do edycji samego pliku. +Jednakże zmiany, które wprowadzasz nie są trwałe do momentu, w którym +"zachowasz" plik (ang. save). Zapobiega to sytuacji, w której +zostawiasz w systemie plik, który został tylko w połowie zmieniony, a +tego nie chcesz zrobić. Nawet wtedy, gdy zachowujesz plik, Emacs +zostawia oryginał zachowany pod inna nazwa na wypadek, gdybyś doszedł +do wniosku, że wprowadzone zmiany były błędne. + +Jeśli popatrzysz na dół ekranu, zauważysz linie, która zaczyna i +kończy się myślnikami i zawiera tekst "Emacs: TUTORIAL". W tej +części ekranu zawsze możesz znaleźć nazwę pliku, który właśnie +odwiedzasz. W tej chwili odwiedzasz plik o nazwie "TUTORIAL", który +jest Twoja własną kopią podręcznika Emacsa. Obojętnie jaki plik +odwiedzisz, jego nazwa pojawi się dokładnie w tym miejscu. + +Polecenia, które służą do odwiedzania i zachowywania plików różnią się +od innych poleceń, które poznałeś tym, że składają się one z dwóch +znaków. Obydwa zaczynają się od znaku Control-x. Jest mnóstwo +poleceń, które zaczynają się od tego właśnie znaku; wiele z nich +dotyczy plików, buforów i z tym związanych rzeczy. Polecenia te mają +długość dwóch, trzech lub czterech znaków. + +Kolejną nowa rzeczą odnośnie polecenia odwiedzania pliku jest to, że +musisz mu podąć nazwę pliku, który chcesz znaleźć. Mówimy o tym, że +polecenie "czyta argument z terminala" (w tym wypadku argument jest +nazwa pliku). Po tym, gdy wpiszesz polecenie + + C-x C-f znajdź plik (ang. find a file) + +Emacs poprosi Cię o wpisanie nazwy pliku. Nazwa ta pojawia się w +dolnej linii ekranu. Linię tę nazywa się "minibuforem" (ang. +"minibuffer") wtedy, gdy jest używana do wprowadzania tego typu +danych. Do edycji nazwy pliku używasz zwykłych poleceń Emacsa. + +Wprowadzanie nazwy pliku (lub jakichkolwiek innych danych w +minibuforze) może zostać anulowane za pomocą C-g. + +>> Naciśnij C-x C-f, po czym naciśnij C-g. Na skutek tego zniknie + minibufor oraz przerwane zostanie polecenie C-x C-f, które tego + minibufora używało. W rezultacie więc nie odwiedzisz żadnego + pliku. + +Gdy skończysz wpisywać nazwę pliku, naciśnij <Return>, po czym +polecenie C-x C-f zabierze się do roboty i znajdzie plik, który +wybrałeś. Minibufor znika z chwilą zakończenia wykonywania polecenia +C-x C-f. + +Po chwili zawartość pliku pojawia się na ekranie i możesz ją edytować. +Gdy chcesz zachować zmiany, tak by je utrwalić, wydaj polecenie + + C-x C-s zachowaj plik (ang. save). + +Kopiuje to tekst z Emacsa do pliku. Za pierwszym razem gdy to robisz +Emacs zmienia nazwę oryginalnego pliku poprzez dodanie "~" na końcu +jego nazwy. + +Gdy zachowywanie skończy się, Emacs wypisuje nazwę zapisanego pliku. +Pliki powinieneś zachowywać stosunkowo często, tak by nie stracić za +dużo w przypadku załamania systemu. + +>> Naciśnij C-x C-s by zachować swoja kopie podręcznika. Emacs + powinien wypisać "Wrote ...TUTORIAL" na dole ekranu. + +UWAGA: W niektórych systemach naciśniecie C-x C-s zamrozi ekran i nie +zobaczysz żadnego tekstu z Emacsa. Oznacza to, że składowa systemu +operacyjnego, zwana kontrolą przepływu (ang. flow control) +przechwyciła C-s i nie pozwoliła mu dojść do Emacsa. By odzyskać +kontrole nad ekranem, naciśnij C-q. Dodatkowej pomocy poszukaj w +rozdziale "Spontaneous Entry to Incremental Search" w podręczniku +Emacsa. + +Możesz odwiedzić istniejące pliki w celu ich edycji lub czytania. +Możesz także odwiedzić plik, który jeszcze nie istnieje. W ten +właśnie sposób tworzy się w Emacsie nowe pliki: odwiedź plik, co da Ci +nowe puste miejsce, a potem zacznij wstawiać tekst. Gdy zażądasz +zachowania pliku, wtedy Emacs naprawdę utworzy plik z tekstem, który +wpisałeś. Od tego momentu możesz uważać, że edytujesz istniejący +plik. + + +* BUFORY +-------- + +Jeśli odwiedzisz inny plik za pomocą C-x C-f, poprzedni plik pozostaje +w Emacsie. Możesz przełączyć się do niego, odwiedzając go jeszcze raz +za pomocą C-x C-f. W ten sposób możesz w Emacsie mięć całkiem dużo +plików. + +>> Utwórz plik o nazwie "foo" za pomocą C-x C-f foo <Return>. + Wpisz w niego jakiś tekst i zachowaj "foo" za pomocą C-x C-s. + W końcu napisz C-x C-f TUTORIAL <Return>, by wrócić do podręcznika. + +Emacs przechowuje tekst każdego pliku w obiekcie, zwanym "buforem". +Odwiedzenie pliku tworzy nowy bufor wewnątrz Emacsa. By zobaczyć +listę buforów, które istnieją w Twoim Emacsie, naciśnij + + C-x C-b lista buforów (ang. list buffers). + +>> Naciśnij C-x C-b. + +Zwróć uwagę, ze każdy bufor ma własną nazwę, może także mieć +skojarzoną z sobą nazwę pliku, który zawiera. Pewne bufory nie +odpowiadają żadnym plikom. Na przykład bufor "*Buffer List*" nie +odwiedza żadnego pliku. Jest to bufor, który zawiera listę buforów +stworzona przez Twoje naciśniecie C-x C-b. DOWOLNY tekst, który +oglądasz w oknie Emacsa jest zawsze częścią jakiegoś bufora. + +>> Naciśnij C-x 1 by pozbyć się listy buforów. + +Jeśli dokonujesz zmian tekstu w jakimś pliku, a potem odwiedzisz inny +plik, zawartość tego pierwszego NIE jest automatycznie zachowywana. +Zmiany, które wprowadziłeś pozostają w Emacsie, w buforze tegoż pliku. +Tworzenie czy edytowanie innego bufora nie ma żadnego wpływu na ten +pierwszy. Jest to bardzo przydatne, ale oznacza także, że potrzebny +jest Ci wygodny sposób zachowywania zawartości Twoich buforów. +Przełączanie się z powrotem do pierwszego bufora zawsze przy +wykonywaniu C-x C-f tylko po to, by nacisnąć tam C-x C-s byłoby +niewygodne. Dlatego istnieje polecenie: + + C-x s Zachowaj bufory (ang. save some buffers) + +C-x s pyta Cię, czy chcesz zachować każdy z buforów, w którym +dokonałeś pewnych nie zachowanych jeszcze zmian. + +>> Wstaw jakąś linię tekstu, a potem naciśnij C-x s. + Powinieneś zostać zapytany o to, czy chcesz zachować bufor + TUTORIAL. Odpowiedz na to pytanie twierdząco naciskając "y". + +* UŻYWANIE MENU +--------------- + +Jeśli siedzisz przy X-terminalu zauważysz u góry okna Emacsa pasek +menu. Możesz używać menu by dotrzeć do najpopularniejszych poleceń +Emacsa, takich jak "find file". Na początku będziesz sądził, ze jest +to łatwiejsze niż klawiatura, ponieważ nie musisz uczyć się na pamięć +kombinacji klawiszy uruchamiających jakieś polecenie. Gdy już +zaznajomisz się z Emacsem, będziesz mógł zacząć uczyć się klawiszy --- +elementy menu pokazują kombinacje klawiszy, która wywołuje dane +polecenie. + +Zwróć uwagę, ze pewne polecenia w menu nie maja jednoznacznych +odpowiedników klawiszowych. Na przykład menu "Buffers" zawiera listę +wszystkich dostępnych buforów. Możesz przełączyć się do dowolnego z +nich wybierając jego nazwę z menu Buffers. + + +* UŻYWANIE MYSZY +---------------- + +Emacs potrafi w pełni wykorzystywać mysz, jeśli tylko jest uruchomiony +pod X-Windows. Możesz zmieniać pozycje kursora poprzez naciśniecie +lewego klawisza myszy w pożądanym miejscu, możesz także zaznaczać +tekst przez przesuniecie myszy z wciśniętym lewym klawiszem nad +tekstem, który chcesz zaznaczyć. (Innym sposobem jest kliknięcie na +jednym z końców obszaru, przesunięcie myszy na drugi koniec i +kliknięcie tam z jednoczesnym wciśnięciem klawisza Shift.) + +By wyciąć zaznaczony tekst możesz nacisnąć C-w lub wybrać Cut z menu +Edit. Zwróć uwagę na to, ze *nie* są to równoważne polecenia: C-w +zapamiętuje zaznaczony tekst tylko wewnątrz Emacsa (podobnie jak +omówione powyżej C-k), natomiast Cut robi to oraz umieszcza ten tekst +w schowku systemu X, skąd może on zostać pobrany przez inne programy. + +By wkleić tekst ze schowka systemu X-Windows użyj polecenia Paste z +menu Edit. + +Środkowy klawisz myszy jest często używany do wybierania elementów, +które są wyświetlone na ekranie. Na przykład, jeśli uruchomisz Info +(system dokumentacji Emacsa) naciskając C-h i, lub wybierając ten +element z menu Help, przejście podświetlonym połączeniem (ang. link) +odbywa się poprzez naciśniecie środkowego klawisza myszy. Podobnie, +jeśli wpisujesz nazwę pliku (np. podczas wykonywania "Find File") i +naciśniesz TAB, by zobaczyć wszystkie możliwe dokończenia nazwy, +możesz wybrać jedno z nich z wyświetlonej listy, właśnie naciskając +środkowy klawisz myszy. + +Prawy klawisz myszy pokazuje lokalne menu. Zawartość tego menu zależy +od trybu pracy Emacsa, w którym aktualnie jesteś, i zawiera kilka +często używanych poleceń, tak by były one łatwiejsze w dostępie. + +>> Naciśnij prawy klawisz myszy + +Prawy klawisz myszy musi być trzymany, by menu nie znikło +automatycznie. + + +* ROZSZERZANIE ZESTAWU POLECEN +------------------------------ + +Poleceń Emacsa jest dużo dużo więcej, niż można by skojarzyć +kombinacjami zwykłych klawiszy oraz META czy CTRL. Emacs radzi sobie +z tym za pomocą polecenia X (ang. eXtend). Istnieją jego dwa rodzaje: + + C-x Rozszerzenie o znak. Następuje po nim jeden znak. + M-x Rozszerzenie o nazwane polecenie. Następuje po nim + pełna długa nazwa polecenia. + +Polecenia te w ogólności są użyteczne, ale są używane nie tak często +jak polecenia, których już się nauczyłeś. Miałeś już okazje poznać +dwa z nich: C-x C-f służące do odwiedzania plików oraz C-x C-s do ich +zachowywania. Innym przykładem może być polecenie, które kończy sesje +Emacsa C-x C-c. (Nie martw się, ze możesz w ten sposób stracić +zmiany, które dokonałeś; C-x C-c oferuje Ci możliwość zachowania +każdego ze zmodyfikowanych plików przed zamknięciem Emacsa.) + +C-z jest poleceniem, które wychodzi z Emacsa *na chwile*, tak byś mógł +wrócić do tej samej sesji Emacsa po jakimś czasie. + +W systemach, w których jest to możliwe, C-z zawiesza proces Emacsa; +powoduje to powrót do powłoki (ang. shell), ale nie niszczy Emacsa. +W najpopularniejszych powłokach możesz wrócić do Emacsa za pomocą +polecenia `fg' lub `%emacs'. + +W systemach, w których zawieszanie procesów nie działa, C-z tworzy +proces podpowłoki (ang. "subshell"), który działa pod Emacsem i daje +Ci szansę uruchamiania innych programów i powrotu do Emacsa po ich +skończeniu; w tych systemach C-z nie wychodzi naprawdę z Emacsa. W +tych wypadkach normalnym poleceniem powrotu do Emacsa jest wyjście z +podpowłoki za pomocą "exit". + +Polecenia C-x C-c powinieneś używać, gdy masz się wylogować. Zalecane +jest także wychodzenie z Emacsa wystartowanego przez np. programy +obsługujące pocztę elektroniczna lub innego rodzaju narzędzia, +ponieważ mogą one nie wiedzieć jak sobie poradzić z zawieszeniem +Emacsa. Jednakże w zwykłych okolicznościach, jeśli nie musisz +wylogowywać się z systemu, lepiej jest zawiesić Emacsa za pomocą C-z +niż z niego wyjść. + +Istnieje wiele poleceń zaczynających się od C-x. Oto lista tych, +których się już nauczyłeś: + + C-x C-f odwiedź plik + C-x C-s zachowaj plik + C-x C-b wyświetl listę buforów + C-x C-c wyjdź z Emacsa + C-x u cofnij + +Poleceń podawanych za pomocą nazwy używa się jeszcze rzadziej lub +używa się tylko w pewnych trybach. Przykładem może być polecenie +replace-string, które globalnie zastępuje jeden łańcuch innym. Gdy +naciskasz M-x, Emacs czeka na ciąg dalszy, wyświetlając "M-x" na dole +ekranu. Powinieneś po tym wpisać nazwę polecenia, w tym wypadku +"replace-string". Napisz tylko "repl s<TAB>", a Emacs dokończy nazwę. +Zakończ wprowadzanie nazwy przez naciśniecie klawisza <Return>. + +Polecenie replace-string wymaga dwóch argumentów: łańcucha, który ma +zostać zastępowany i łańcucha, który ma być wstawiony w miejsce tegoż. +Obydwa łańcuchy musza być zakończone przyciśnięciem <Return>. + +>> Przesuń kursor do czystej linii, dwie linie poniżej tej. + Naciśnij M-x repl s<Return>zmieni<Return>zmodyfikuje<Return>. + +Zwróć uwagę na to, jak ta linia się zmieni: zastąpiłeś słowem +"zmodyfikuje" każde wystąpienie słowa z-m-i-e-n-i poniżej początkowej +pozycji kursora. + + +* AUTOMATYCZNE ZACHOWYWANIE +--------------------------- + +Gdy wprowadzisz zmiany do pliku i ich nie zachowasz, mogą one zostać +stracone, jeśli Twój komputer przestanie działać. By uchronić Cię +przed tym, Emacs okresowo zapisuje specjalny plik z wprowadzonymi +zmianami. Plik ten ma znak # na początku i na końcu swojej nazwy. Na +przykład, załóżmy, ze Twój plik nazywa się "hello.c". Odpowiadający +mu plik automatycznie zachowywany będzie nosił nazwę "#hello.c#". Gdy +zachowujesz plik w zwykły sposób, Emacs kasuje plik automatycznie +zachowany. + +Jeśli Twój komputer przestanie działać, możesz odzyskać Twoje dane z +pliku automatycznie zachowanego przez zwykle odwiedzenie pliku (tego, +który edytowałeś, a nie pliku automatycznie zachowanego) i napisanie +M-x recover file<return>. Gdy Emacs zapyta o potwierdzenie, napisz +yes<return> by odzyskać dane, które zostały automatycznie zachowane. + + +* OBSZAR ECHA +------------- + +Jeśli polecenia dla Emacsa wpisujesz dostatecznie wolno, zostaną one +pokazywane w specjalnym obszarze na dole ekranu, zwanym obszarem echa +(ang. echo area). Obszar echa zawiera ostatnia dolna linie ekranu. + + +* LINIA STANU +------------- + +Linia, która znajduje się bezpośrednio nad obszarem echa, zwana jest +"linią trybu" (ang. modeline). Pokazuje ona tekst podobny do +następującego: + +--:** TUTORIAL (Fundamental)--L670--58%---------------- + +Linia ta podaje użyteczne informacje o stanie Emacsa i tekstu, który +edytujesz. Wiesz już, jakie jest znaczenie nazwy pliku: jest to plik, +który odwiedziłeś. --NN%-- opisuje Twoja bieżącą pozycje wewnątrz +tekstu; oznacza to, że NN procent tekstu znajduje się ponad górnym +brzegiem ekranu. Jeśli początek pliku znajduje się na początku +ekranu, zamiast liczby --00%-- zobaczysz w tym miejscu --Top--. +Podobnie dla końca tekstu pojawi się tam napis --Bot-- (od +ang. bottom). Jeśli wyświetlasz tekst na tyle krótki, ze mieści się w +całości na ekranie, linia stanu pokaże --All--. + +Gwiazdki blisko początku linii trybu oznaczają, ze wprowadziłeś do +tekstu jakieś zmiany. Bezpośrednio po odwiedzeniu lub po zachowaniu +pliku nie będzie w tym miejscu żadnych gwiazdek, a tylko myślniki. + +Wewnątrz nawiasów znajdziesz informacje na temat trybu edycji, w +którym właśnie jest Emacs. Domyślnym trybem edycji jest tryb +podstawowy (ang. fundamental), który jest trybem (właśnie w tej chwili +używanym--) używanym właśnie w tej chwili. Jest to przykład "trybu +głównego" (ang. major mode). + +Emacs może działać w wielu trybach głównych. Pewne z nich zostały +zaprojektowane do edycji rozmaitych języków i/lub rodzajów tekstu, +takie jak tryb Lispu, tryb tekstowy, itd. W danej chwili może być +aktywny tylko jeden główny tryb pracy, i to jego nazwa jest +wyświetlana w linii trybu w miejscu, w którym teraz jest +"Fundamental". + +Każdy z głównych trybów edycyjnych może zmienić zachowanie niektórych +poleceń. Na przykład, w Emacsie istnieją polecenia służące do +tworzenia komentarzy w programach. Każdy język programowania na swój +sposób określa, jak powinien wyglądać komentarz, tak wiec każdy z +głównych trybów edycyjnych musi wstawiać komentarze w specyficzny +sposób. Każdy tryb edycyjny jest nazwą polecenia, które możesz +wykonać, by przełączyć się w ten tryb lub wyłączyć ten tryb. +Przykładem może być M-x fundamental-mode, które jest poleceniem +przełączającym tryb podstawowy. + +Jeśli zamierzasz edytować tekst w języku angielskim, taki jak na +przykład oryginalna wersja tego podręcznika, prawdopodobnie powinieneś +używać trybu tekstowego (ang. text mode). + +>> Napisz M-x text-mode<Return>. + +Nie musisz się martwić, żadne z poleceń, które do tej pory poznałeś, +nie zmienia Emacsa w poważny sposób. Możesz jednak zauważyć, ze teraz +M-f i M-b traktują apostrofy jako części słów. Poprzednio, w trybie +podstawowym, polecenia te traktowały apostrofy jako separatory słów. + +Główne tryby edycji wprowadzają zwykle subtelne zmiany, takie jak +opisana powyżej: większość poleceń robi dalej "to samo", robi to +jednak w sposób troszeczkę inny. + +By zobaczyć dokumentację na temat bieżącego głównego trybu edycji, +naciśnij C-h m. + +>> Naciśnij C-u C-v raz lub więcej razy tak, by ta linia znalazła się + blisko góry ekranu. + +>> Naciśnij C-h m, by zobaczyć jak tryb tekstowy różni się od trybu + podstawowego. + +>> Naciśnij q, by usunąć dokumentacje z ekranu. + +Główne tryby edycji nazywają się "głównymi", ponieważ są także +podrzędne tryby edycji (ang. minor modes). Podrzędne tryby edycji nie +są alternatywą dla głównych trybów edycji, a jedynie ich niewielką +modyfikacją. Każdy podrzędny tryb edycji może zostać włączony lub +wyłączony niezależnie od pozostałych podrzędnych trybów edycji oraz +niezależnie od głównego trybu edycji. Możesz wiec używać jednego, +kombinacji dowolnych, lub nie używać żadnego trybu podrzędnego. + +Jednym z podrzędnych trybów edycji, który jest bardzo użyteczny +szczególnie do edycji tekstu angielskiego, jest tryb automatycznego +wypełniania (ang. auto fill mode). Jeśli ten tryb jest włączony, +Emacs lamie linie pomiędzy słowami automatycznie, gdy wstawiasz tekst +i linia robi się za szeroka. + +Tryb automatycznego wstawiania włącza się na przykład poprzez +wywołanie polecenia M-x auto-fill-mode<Return>. Jeśli ten tryb jest +włączony to samo polecenie wyłącza go, i vice versa. Mówimy, ze +polecenie to "przełącza ten tryb". + +>> Napisz M-x auto-fill-mode<Return>. Wstawiaj potem linię pełną + "asdf " tak długo, aż zobaczysz, że się podzieli na dwie linie. + Musisz wstawić spacje pomiędzy znaki, ponieważ tryb automatycznego + wypełniania łamie linie tylko tam, gdzie są spacje. + +Margines jest zazwyczaj ustawiony na 70 znaków, ale możesz go zmienić +za pomocą polecenia C-x f. Powinieneś podać mu argument liczbowy +mówiący, w której kolumnie ma zostać ustawiony margines. + +>> Wywołaj C-x f z argumentem równym 20. (C-u 2 0 C-x f). + Napisz potem jakiś tekst i zauważ, ze Emacs wypełnia linie do + długości co najwyżej 20 znaków. Ustaw margines z powrotem na + 70 znaków, wywołując jeszcze raz C-x f. + +Jeśli dokonujesz zmian wewnątrz akapitu, tryb +automatycznego wypełniania nie wyrówna marginesu +sam z siebie. By wywołać polecenie +wyrównania marginesu, naciśnij M-q (Meta-q), +podczas gdy kursor znajduje się wewnątrz akapitu. + +>> Przesuń kursor do poprzedniego akapitu i naciśnij M-q. + + +* SZUKANIE +---------- + +Emacs potrafi szukać łańcuchów (zwartych ciągów znaków lub słów) +zarówno wstecz jaki i do przodu. Szukanie łańcucha jest poleceniem, +które przesuwa kursor; przesuwa ono kursor do następnego miejsca, w +którym dany łańcuch występuje. + +Polecenie Emacsa "search" różni się od podobnych poleceń innych +edytorów w tym sensie, ze jest ono przyrostowe. Znaczy to, ze +szukanie odbywa się w trakcie, gdy Ty wpisujesz kolejne znaki +łańcucha, który ma zostać odnaleziony. + +Poleceniami zapoczątkowującymi szukanie są: C-s dla szukania w przód +oraz C-r dla szukania wstecz. POCZEKAJ PROSZĘ! Nie próbuj ich w tej +chwili. + +Gdy naciśniesz C-s zauważysz, ze tekst "I-search" pojawi się w +obszarze echa. Informuje Cię to, że Emacs znajduje się w trybie +"incremental search", czekając byś napisał tekst, który ma on znaleźć. +Naciśniecie <Return> kończy proces szukania. + +>> Teraz naciśnij C-s, by rozpocząć szukanie. POWOLI, litera po + literze, napisz słowo "kursor", zatrzymując się po każdym znaku i + obserwując, gdzie zatrzymuje się kursor. Gdy naciśniesz drugie + "r", będzie można powiedzieć, że szukałeś słowa "kursor" + jednokrotnie. Naciśnij C-s jeszcze raz, by znaleźć następne + wystąpienie słowa "kursor". Naciśnij teraz <Delete> cztery + razy i zobacz, co się dzieje z kursorem. Naciśnij <RET>, by skończyć + szukanie. + +Widziałeś, co się działo? Emacs podczas szukania przyrostowego próbuje +przejść do miejsca wystąpienia łańcucha, który do tej pory wpisałeś, +podświetlając go dla Twojej wygody. By znaleźć następne wystąpienie +słowa "kursor", po prostu naciśnij C-s jeszcze raz. Jeśli takiego nie +ma, Emacs zapiszczy i powie Ci, ze szukanie "skończyło się porażką". +Naciśniecie C-g także przerywa proces szukania. + +UWAGA: W niektórych systemach naciśniecie C-s zamrozi ekran i nie +zobaczysz żadnego tekstu z Emacsa. Oznacza to, że składowa systemu +operacyjnego, zwana kontrolą przepływu (ang. "flow control") +przechwyciła C-s i nie pozwoliła mu dojsć do Emacsa. By odzyskać +kontrole nad ekranem, nacisnij C-q. Dodatkowej pomocy poszukaj w +rozdziale "Spontaneous Entry to Incremental Search" w podręczniku +Emacsa. + +Jesli podczas szukania przyrostowego naciśniesz <Delete> zauważysz, ze +ostatni znak, który wcisnąłes znika i kursor wraca do poprzedniego +miejsca. Na przykład, załóżmy, ze nacisnąłes "k" i znalazłes pierwsze +wystąpienie tej litery. Jesli teraz naciśniesz "u", kursor przesunie +się do pierwszego wystąpienia "ku". Teraz nacisnij <Delete>. Skasuje +to "u" z łańcucha, którego poszukujesz, a kursor wróci do pierwszego +wystąpienia "k". + +Jeśli podczas szukania nacisniesz jakiś klawisz razem z META lub CTRL +(z nielicznymi wyjątkami --- znakami, które mają specjalne znaczenie +podczas szukania, takimi jak C-s i C-r) szukanie zostanie przerwane. + +C-s rozpoczyna proces szukania, który poszukuje łańcucha, który +znajduje się ZA bieżącą pozycja kursora. Jeśli chcesz szukać czegoś +wcześniej w tekście, naciśnij C-r. Wszystko, co powiedzieliśmy o C-s +stosuje się do C-r, oczywiście ze zmianą kierunku szukania na wstecz. + + +* WIELE OKIEN +------------- + +Jedną z przyjemnych cech Emacsa jest możliwość wyświetlania więcej niż +jednego okna na raz. + +>> Przesuń kursor do tej linii i naciśnij C-u 0 C-l. + +>> Naciśnij teraz C-x 2, co podzieli ekran na dwa okna. Obydwa okna + wyświetlają ten podręcznik. Kursor pozostaje w górnym oknie. + +>> Naciśnij C-M-v by przewinąć dolne okno. (Jeśli nie masz + prawdziwego klawisza Meta, naciśnij ESC C-v.) + +>> Naciśnij C-x o ("o" jak angielskie "other") by przesunąć kursor do + dolnego okna. Użyj C-v i M-v w dolnym oknie by przewinąć jego + zawartość. Polecenia, które masz wykonać czytaj w górnym oknie. + +>> Naciśnij C-x o jeszcze raz tak, by kursor wrócił do górnego okna. + Kursor w górnym oknie nie zmienił położenia. + +Każde okno pamięta położenie swojego własnego kursora, lecz tylko +jedno okno w danej chwili wyświetla kursor. Wszystkie polecenia +edycyjne stosują się do okna, w którym jest kursor. To okno nazywane +jest "wybranym oknem". + +Polecenie C-M-v jest bardzo użyteczne gdy edytujesz tekst w jednym +oknie, a drugiego używasz tylko jako punkt odniesienia. Dzięki temu +kursor może zawsze znajdować się w oknie, zawartość którego edytujesz, +a Ty możesz przesuwać drugie okno za pomocą C-M-v. + +C-M-v to przykład znaku, który uzyskuje się za pomocą CONTROL-META. +Jeśli masz prawdziwy klawisz META, C-M-v możesz uzyskać przytrzymując +jednocześnie CTRL oraz META i naciskając v. Nie jest ważne, co +zostało naciśniete wcześniej, CTRL czy META, ponieważ obydwa te +klawisze działają jako modyfikatory znaczenia klawiszy, które +naciskasz. + +Jeśli nie masz klawisza META i używasz w jego zastępstwie ESC, +kolejność naciskania klawiszy jest znacząca: musisz najpierw nacisnąć +i puścić ESC, po czym nacisnąć CTRL-v; CTRL-ESC v nie będzie działać. +Dzieje się tak dlatego, ze ESC jest znakiem, a nie modyfikatorem. + +>> Naciśnij C-x 1 (w górnym oknie), by pozbyć się dolnego okna. + +(Jeśli nacisnąłbyś C-x 1 w dolnym oknie, to znikłoby górne. Możesz +sobie tłumaczyć to polecenie jako "zatrzymaj tylko jedno okno --- to w +którym właśnie jestem".) + +Nie musisz wyświetlać tego samego bufora w obydwu oknach. Jeśli +użyjesz C-x C-f by wyświetlić plik w jednym z okien, zawartość +drugiego nie zmieni się. W każdym oknie możesz wyświetlać różne pliki +niezależnie. + +Oto inny sposób używania dwóch okien do wyświetlania dwóch różnych +rzeczy: + +>> Naciśnij C-x 4 C-f i nazwę jednego z Twoich plików. Zakończ + wprowadzanie klawiszem <Return>. Podany plik pojawi się w dolnym + oknie razem z kursorem, który tam przeskakuje. + +>> Naciśnij C-x o, by wrócić do górnego okna, oraz C-x 1 by + usunąć dolne okno. + + +* REKURSYWNE POZIOMY EDYCJI +--------------------------- + +Czasami możesz znaleźć się w czymś, co nazywa się "rekursywnym +poziomem edycji". Możesz to rozpoznać po nawiasach kwadratowych w +linii trybu, obejmujących nawiasy okrągłe zawierające nazwę głównego +trybu edycji. Na przykład, mógłbyś widzieć [(Fundamental)] zamiast +(Fundamental). + +By wyjść z rekursywnego poziomu edycji naciśnij ESC ESC ESC. Jest to +ogólnego przeznaczenia "wychodzimy". Możesz go użyć także by pozbyć +się nadmiaru okien lub wyjść z minibufora. + +>> Naciśnij M-x by wejść do minibufora; naciśnij potem ESC ESC ESC, by + z niego wyjść. + +Nie możesz użyć C-g, by wyjść z rekursywnego poziomu edycji. Dzieje +się tak dlatego, ze C-g jest używane do anulowania poleceń i +argumentów WEWNĄTRZ rekursywnego poziomu edycji. + + +SZUKANIE DODATKOWEJ POMOCY +-------------------------- + +W tym podręczniku spróbowaliśmy dostarczyć tylko tyle informacji, ile +jest niezbędne, byś mógł zacząć używać Emacsa. Emacs jest istną +kopalnią najróżniejszych rzeczy, których nie sposób tutaj opisać. +Zapewne będziesz chciał dowiedzieć się więcej o Emacsie, ponieważ +posiada on wiele pożądanych cech, o których na razie nic nie wiesz. +Jest w nim zaszyte mnóstwo wewnętrznej dokumentacji, która może być +osiągnięta za pomocą Control-h, które określamy mianem "znaku pomocy" +z powodu spełnianej przez niego roli. + +By uzyskać pomoc, naciśnij C-h a potem znak, który określa jakiego +typu pomocy oczekujesz. Jeśli poczujesz się NAPRAWDĘ zagubiony, +napisz C-h ? i Emacs spróbuje powiedzieć Ci, jakiego typu pomocy może +Ci dostarczyć. Jeśli naciśniesz C-h a potem zadecydujesz, że pomoc +nie jest Ci jednak potrzebna, po prostu wciśnij C-g by anulować C-h. + +Najprostszą pomoc możesz uzyskać naciskając C-h c. Naciśnij C-h a +potem c, po czym kombinacje klawiszy polecenia, i Emacs wyświetli +bardzo krótki opis polecenia. + +>> Naciśnij C-h c Control-p. + Powinno to przywołać komunikat, o treści podobnej do + + C-p runs the command previous-line + +W ten sposób możesz uzyskać "nazwę funkcji". Przydaje się to podczas +pisania kodu w Lispie, który rozszerza Emacsa; wystarcza to także do +przypomnienia Ci, co dane polecenie robi, jeśli widziałeś je już +wcześniej, ale nie zapamiętałeś go. + +Polecenia wywoływane za pomocą wieloznakowej kombinacji klawiszy, na +przykład C-x C-s oraz (jeśli nie masz klawisza META lub EDIT) <ESC>v, +są także dopuszczalne po C-h c. + +By uzyskać więcej informacji na temat polecenia, naciśnij C-h k +zamiast C-h c. + +>> Naciśnij C-h k Control-p. + +To polecenie wyświetla dokumentację na temat danej funkcji oraz jej +nazwę w oknie Emacsa. Gdy skończysz śledzić wynik tego polecenia +naciśnij C-x 1, by pozbyć się tekstu pomocy. Nie musisz tego robić od +razu. Możesz wykonać pewne operacje w oparciu o tekst pomocy zanim +naciśniesz C-x 1. + +Oto kilka innych użytecznych wariantów C-h: + + C-h f Opisz funkcje o podanej nazwie. + +>> Napisz C-h f previous-line<Return>. Wypisze to na ekranie całą + informacje, jaką Emacs ma na temat funkcji, która implementuje + polecenie C-p. + + C-h a Apropos. Wpisz słowo kluczowe, a Emacs wypisze listę + wszystkich poleceń, których nazwa zawiera to słowo. + Polecenia te mogą zostać wywołane za pomocą Meta-x. + Dla niektórych poleceń Apropos wypisze jedno- lub + dwuznakowe sekwencje, które wywołują dane polecenie. + +>> Napisz C-h a file<Return>. Zobaczysz listę wszystkich poleceń, + dostępnych za pomocą M-x, które maja słowo "file" w swojej nazwie. + Zauważysz tam także polecenia takie, jak C-x C-f oraz C-x C-w, + umieszczone obok nazw poleceń "find-file" i "write-file". + + +PODSUMOWANIE +------------ + +Pamiętaj, że by wyjść z Emacsa na stałe, używaj C-x C-c. By wyjść do +powłoki na chwilę tak, byś mógł wrócić, użyj C-z. (To nie działa pod +X-Windows, ponieważ tam nie ma prawdziwego konceptu przejścia na +chwile do powłoki. Zamiast tego C-z ikonizuje okno Emacsa.) + +Ten podręcznik był pisany tak, by wszyscy nowi użytkownicy mogli go +zrozumieć. Jeśli coś pozostawił niejasnym, nie siedź cicho i nie +obwiniaj siebie, tylko daj nam znać! + + +KOPIOWANIE +---------- + +Niniejszy podręcznik jest potomkiem w długiej linii podręczników +Emacsa, która rozpoczyna się od tego, który został napisany przez +Stuarta Cracrafta dla oryginalnego Emacsa. Został on zmodyfikowany we +wrześniu 1994 przez Bena Winga, który zaktualizował go, jeśli chodzi o +X-Windows. + +Tłumaczenia na język polski dokonał Remek Trzaska z pomocą Ryszarda +Kubiaka. Jesli polskie znaki nie byly poprawnie wyswietlane w tym +buforze, oznacza to, ze nie masz zainstalowanych polskich fontow. +Pomoc w tym zakresie mozesz znalezc pod adresem: + <URL:http://www.agh.edu.pl/ogonki> + +Ta wersja podręcznika, podobnie jak GNU Emacs, jest zastrzeżona, a +pozwolenie na kopiowanie udzielone jest pod następującymi warunkami: + +Copyright (c) 1985, 1994 Free Software Foundation + + Permission is granted to anyone to make or distribute verbatim + copies of this document as received, in any medium, provided that + the copyright notice and permission notice are preserved, + and that the distributor grants the recipient permission + for further redistribution as permitted by this notice. + + Permission is granted to distribute modified versions + of this document, or of portions of it, + under the above conditions, provided also that they + carry prominent notices stating who last altered them. + +Warunki kopiowania samego Emacsa są w pewnym stopniu inne, aczkolwiek +zachowują te sama idee. Proszę, przeczytaj plik COPYING, po czym +rozdaj swoim znajomym kopie Emacsa. Pomóż zwalczyć przeszkody w +rozpowszechnianiu oprogramowania przez tworzenie i dzielenie się +oprogramowaniem. + +;;; Local Variables: +;;; mode: fundamental +;;; coding: latin-2 +;;; End: